Edit: 3 stycznia 2022 r., dotyczy opłat za korzystanie ze środowiska, które będą obowiązywać w 2022 r., a także dodania nowych kategorii dla silników spalinowych oraz zmian stawek za wprowadzanie substancji chemicznych.

Edit: 1 grudnia 2020 r., Informacja o opłatach środowiskowych została zaktualizowana o stawki za 2020 r. uiszczane w 2021 r., na podstawie Obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2020 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2021 (M.P. poz. 866).

Skuteczna ochrona środowiska wymaga nie tylko dobrej organizacji, ale też sporych nakładów finansowych. Państwo musi zapewnić środki finansowe służące ochronie środowiska oraz niejako przymusić podmioty do korzystania ze środowiska w sposób zapewniający m.in. spełnienie dopuszczalnych norm oraz unijnych wymogów. Prowadząc działalność gospodarczą warto pamiętać o odpowiednim stosunku do środowiska, które na co dzień podlega nadmiernej eksploatacji przez działalność człowieka. W związku z tym niektórzy przedsiębiorcy zostali zobowiązani do uiszczenia opłaty, jaką jest tzw. opłata środowiskowa. Opłata środowiskowa stanowi swoistą rekompensatę dla państwa za negatywny wpływu prowadzonej działalności na środowisko. Opłaty środowiskowe stanowią finansowe źródło ochrony środowiska, służą reglamentacji w korzystaniu ze środowiska oraz pełnią rolę prewencyjną i kompensacyjną. Od 1 stycznia 2018 r. obowiązek ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, wynikających z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. nr 62 poz. 627)[1], dotyczy tylko opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz składowania odpadów. Opłatę uiszcza się, jeżeli korzystanie ze środowiska wykracza poza ramy powszechnego korzystania. Opłata w szczególności ma zwracać uwagę przedsiębiorców na ilość emitowanych zanieczyszczeń i zachęcać do prowadzenia firmy odpowiedzialnej społecznie, ekologicznej oraz przyjaznej środowisku. Podmiotom powinno w większym stopniu zależeć na prowadzeniu działalności oraz samej instalacji w sposób gwarantujący minimalne oddziaływanie na środowisko.

Dla kogo opłata środowiskowa jest obowiązkowa?

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. nr 62 poz. 627), wskazuje, że opłatę środowiskową powinny uiszczać podmioty korzystające ze środowiska. Pod pojęciem „podmioty” kryje się jednak szeroka grupa osób zobowiązanych do opłacania ww. opłaty. Należą do niej:

• przedsiębiorcy;
• przedsiębiorcy zagraniczni;
• osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
• jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów Prawo przedsiębiorcy;
• osoby fizyczne korzystające ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie to wymaga zezwolenia.

Opłata środowiskowa – jak ustalić jej wysokość? 

Wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska należy ustalać, opierając się na stawkach zawartych w obwieszczeniu Ministra Środowiska w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska za dany rok.

Edit: 3 stycznia 2022 r., dotyczy opłat za korzystanie ze środowiska, które będą obowiązywać w 2022 r.

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Klimatu z dnia 11 października 2021 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2022 (M.P. poz. 960) [7], które zostało opublikowane w Monitorze Polskim, górne jednostkowe stawki opłat za korzystanie ze środowiska w 2022 r. wynosić będą:

– za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza – 426,02 zł/kg;
– za umieszczenie odpadów na składowisku – 312,10 zł/Mg.

Wzrost wysokości stawek w porównaniu 2022 r. z 2021 r., wynosi 14,01 zł/kg w przypadku gazów lub pyłów wprowadzane do powietrza oraz 10,26 zł/Mg odpadów umieszczonych na składowisku.

O czym warto pamiętać? Otóż stawka za korzystanie ze środowiska, corocznie z dniem 1 stycznia każdego roku podlega podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, która jest ogłaszana przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.  Jest to zgodne z zapisem art. 291 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 poz. 1937) [8], według którego, minister właściwy do spraw klimatu, nie później niż do dnia 31 października każdego roku, ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość stawek opłat na rok następny, uwzględniając informacje podane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Edit: 1 grudnia 2020 r., Dotyczy informacja o opłatach środowiskowych za 2020 r. uiszczane w 2021 r., na podstawie Obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2020 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2021 (M.P. poz. 961).

Zgodnie z informacją obwieszczeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2020 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2021 (M.P. poz. 961) [6] górne jednostkowe stawki te wynosić będą:

1) za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza – 412,01 zł/kg;

2) za umieszczenie odpadów na składowisku – 301,84 zł/Mg.

Dla przypomnienia za rok 2019 wynosiły one odpowiednio za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 396,41 zł/kg i 290,40 zł/kg za umieszczanie odpadów na składowisku [2]. Natomiast w 2020 obowiązywały następujące stawki: 402,75 zł/kg za wyemitowane gazy i pyły oraz 295,05 zł/kg za składowanie odpadów. Dodatkowo przedsiębiorca zobowiązany jest do samodzielnego naliczenia wartości należności oraz dokonania wpłaty odpowiednej kwoty na konto wydziału środowiska właściwego Urzędu Marszałkowskiego, który ustala się na podstawie adresu siedziby zobowiązanego podmiotu gospodarczego.  Wyjątek stanowią opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza wynikające z eksploatacji niestacjonarnych urządzeń technicznych (np. środków transportu) –  w tym przypadku należną kwotę opłaty należy uiścić na rachunek Urzędu Marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji firmy.

Do obliczenia kwoty opłaty środowiskowej, podmiot może wykorzystać krajową bazę pilotowaną przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Na stronie internetowej Ośrodka – https://www.kobize.pl/ należy wybrać Krajową bazę o emisjach.

Podmiot sam dokonuje wyboru opracowania wyliczenia emisji.  Wykaz opłatowy za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza jest generowany na podstawie danych zaraportowanych do bazy KOBiZE. Zatem, znając rodzaj zanieczyszczającej substancji, parametry emitora, wartość oraz czas emisji (czas pracy zakładu), system dokonuje wyliczenia należnej opłaty z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza. W przypadku wyliczenia opłat za składowanie odpadów po kliknięciu na przycisk uzupełnianie danych otworzy się zakładka „Odpady” z listą miejsc korzystania ze środowiska. Na liście wyświetlane są wyłącznie te miejsca, których zakres korzystania ze środowiska obejmuje składowanie odpadów. W celu wprowadzenia danych należy przejść do wybranego miejsca korzystania ze środowiska poprzez kliknięcie w przycisk „Edytuj”. Po kliknięciu przycisku otwiera się strona Informacja o składowanych odpadach. Zakładka „Odpady” podzielona jest na następujące części: Decyzje, Zezwolenia, Składowane odpady oraz Odpady o kodach 19 05 99 (Inne niewymienione odpady) i 19 06 04 (Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów komunalnych)[3], wytwarzane w procesach mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych będących stabilizatem.

Wolumen za korzystanie ze środowiska należy ustalić według stawek obowiązujących w okresie, w którym podmiot korzystał ze środowiska. Warto również podkreślić, że opłaty środowiskowe należy uiszczać jednorazowo – raz do roku. Wysokość stawek na rok 2020 można było sprawdzić w obwieszczeniu Ministra Środowiska z 30 sierpnia 2019 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2020^[4]. Opłaty ponoszone są w drodze samowymiaru (bez decyzji administracyjnej). Ostatecznym dniem zapłaty oraz przedstawienia zestawienia o zakresie wykorzystania środowiska oraz wysokości naliczonych opłat jest 31 marca za rok poprzedni. Przykładowo: korzystając ze środowiska w 2020 r., przedsiębiorca składa sprawozdanie środowiskowe do 31 marca 2021 r. Zestawienie powinno zawierać informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska (tzw. sprawozdanie środowiskowe) oraz wysokości należnych z tego tytułu opłat.

Należy pamiętać, że opłaty za korzystanie ze środowiska stanowią zobowiązanie podatkowe, jeśli nie zostaną wniesione w prawnie ustalonym terminie, Urząd Marszałkowski ma możliwość przymusowego ściągnięcia należności. Trzeba się wówczas liczyć z dodatkowym naliczeniem odsetek w ramach niedotrzymania terminowości.  

Sprawozdanie środowiskowe

Przedsiębiorca, który emituje do powietrza gazy bądź pyły lub składuje odpady, zobowiązany jest sporządzić odpowiednie sprawozdanie w tym zakresie. Dokument należy złożyć do Marszałka Województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Podstawą do jego wypełnienia są dane z ewidencji prowadzonych przez właściciela firmy, które zawierają informacje o ilości emitowanych do powietrza gazów/pyłów i składowanych odpadów. Właściciel przedsiębiorstwa powinien wypełnić wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz wykaz odpowiadający zakresowi korzystania ze środowiska (tj. emisja gazów i pyłów lub składowanie odpadów). Wzór wykazu jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat[5]. Dokumenty można złożyć osobiście, listownie bądź elektronicznie.

Zwolnienia z opłaty środowiskowej

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. nr 62 poz. 627), przewiduje przypadki, kiedy przedsiębiorca nie ma obowiązku regulowania opłaty środowiskowej. Może mieć to miejsce w dwóch przypadkach:

• kiedy wyliczona roczna opłata środowiskowa dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekroczyła 100 zł – wówczas właściciel firmy nie uiszcza należności i nie składa sprawozdania;
• kiedy wyliczona roczna opłata środowiskowa dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekroczyła 800 zł – wówczas przedsiębiorca nie opłaca należności, ale ma obowiązek złożenia sprawozdania środowiskowego.

Warto podkreślić, że chociaż w pierwszym przypadku nie ma obowiązku składania wykazu dotyczącego zakresu wykorzystania środowiska, nie oznacza to, że przedsiębiorca nie powinien go posiadać. Właściciel firmy musi je przechowywać w swojej firmowej dokumentacji, aby mieć dowód, że miał prawo do zwolnienia z obowiązku jego składania i regulowania opłaty.

Więcej informacji na temat sprawozdawczości za 2020 rok znajdziesz w naszym artykule Sprawozdania, wykazy… opłaty… opłaty… opłaty…

Edit: 3 stycznia 2022 r., dotyczy informacji o planowanym dodaniu nowych kategorii dla silników spalinowych oraz zmian stawek za wprowadzanie substancji chemicznych. 

Nadszedł Nowy Rok 2022! Czy coś się zmieni w temacie opłat za wprowadzanie do środowiska substancji chemicznych?

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów w czwartym kwartale 2021 r., pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad projektem noweli rozporządzenia w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska. Nowelizacja, w swych założeniach, ma na celu uporządkowanie i uproszczenie sprawozdawczości środowiskowej.

Ponadto, proponowane jest dodanie 10 nowych kategorii dla silników spalinowych. Jednocześnie jednostkowe stawki opłat dla silników w pojazdach spełniających wymagania Euro 5 i Euro 6 nie zmieniają się dla benzyny silnikowej, skroplonego gazu ropopochodnego LPG i gazu ziemnego.

Wśród innych propozycji zmian są te dotyczące stawek opłat za wprowadzanie do środowiska określonych substancji. Najwyższą stawką 418,05 zł/kg mają zostać objęte m.in.: aldryna, chlordan, chlordekon, DDT, dieldryna, endryna, heksabromobifenyl, heksachlorobenzen, heksachlorocykloheksan, heptachlor, lindan, mirex, pentachlorobenzen, pentachlorofenol oraz toksafen. Stawka dla: dichlorometanu, tetrachloroetylenu, trichloroetylenu, trichlorometanu, 1,1,2,2-tetrachloroetanu, 1,2-dichloroetanu ma wzrosnąć z 0,11 zł/kg do 9,54 zł/kg dla trichloroetylenu i 1,2-dichloroetanu, a do 4,77 zł/kg dla dichlorometanu, tetrachloroetylenu, trichlorometanu oraz 1,1,2,2- tetrachloroetanu. Dla antracenu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych proponuje się stawkę na poziomie 41,80 zł/kg. W przypadku wskazanych substancji chemicznych zauważalny jest bardzo wysoki wzrost wysokości opłat…

Zgodnie z podanymi informacjami rząd planował przyjąć nowelę jeszcze w ubiegłym roku.

[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. nr 62 poz. 627)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/O/D20010627.pdf [dostęp: 2020-08-27]

[2] Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2018 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2019
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20180001038/O/M20181038.pdf [dostęp: 2020-08-27]

[3] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 10)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000010/O/D20200010.pdf [dostęp: 2020-08-27]

[4] Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2020
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/MPO/2019/167/866.pdf#zoom=90 [dostęp: 2020-08-27]

[5] Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/DZU/2019/245/2443.pdf#zoom=90 [dostęp: 2020-08-27]

[6] Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2020 http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20190000866/O/M20190866.pdf [dostęp: 2020-12-01]

[7] Obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 11 października 2021 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2022 (M. P. 2021 poz. 960) https://dziennikustaw.gov.pl/M2021000096001.pdf [dostęp: 2022-01-03]

[8] art. 291 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 poz. 1937) brzmi:

1. Stawki opłat, ustalone w art. 290 ust. 1 oraz określone na podstawie art. 290 ust. 2, za rok poprzedni, podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

2. Minister właściwy do spraw klimatu, nie później niż do dnia 31 października każdego roku, ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość stawek opłat na rok następny, uwzględniając dotychczasowe zmiany wysokości stawek oraz zasadę, o której mowa w ust. 1.