Bycie eko, produkty eko, podróżowanie eko to hasła, z którymi każdy z nas obecnie ma styczność, i które wpływają na nasze wybory. Działania w stylu eko to również kierunek rozwoju wielu branż przemysłowych, które dbałość o środowisko naturalne realizują poprzez wdrażanie różnych systemów zarządzania środowiskowego i pozyskiwania certyfikatów. 

Czym jest ekoprojektowanie?

Ekoprojektowanie jest stosunkowo nowym trendem stawiającym na prostotę. Zgodnie z zapisami krajowej normy PKN-ISO/TR 14062:2004 oznacza „włączanie aspektów środowiskowych do projektowania i rozwoju wyrobu z uwzględnieniem działań po zakończeniu jego użytkowania przez konsumenta”. Zatem ekoprojektowanie ma uzupełnić dotychczasowe tradycyjne podejście producentów do wyprodukowanych produktów o perspektywę całego cyklu ich życia, a więc również recykling i unieszkodliwianie. Projektant poprzez odpowiedni dobór procesów, wybór narzędzi i surowców może wpłynąć na zminimalizowanie poniesionych kosztów środowiskowych dla danego produktu. Myślenie zgodne z zasadami cyklu życia produktu (Life Cycle Thinking – LCT) niesie ze sobą efekty ekonomiczne i społeczne, ponieważ jego celem nadrzędnym, poza projektowaniem w tym zamyśle nowych dóbr i usług, jest również doskonalenie już istniejących.

Dlaczego ekoprojektowanie jest ważne?

Wszystko co zostało lub zostanie wyprodukowane, pozostawia lub wywiera wpływ na środowisko przyrodnicze w czasie całego cyklu życia produktu, na każdym etapie, począwszy od wykorzystania surowców i zasobów naturalnych, przez produkcję przemysłową lub produkcję w manufakturach, pakowanie, transport do odbiorców, użytkowanie, poprzez recykling do ostatecznego unieszkodliwiania tych produktów. Skoro tak jest, każdy produkt lub usługa powinna być odpowiednio zaprojektowana, by pozostać przez cały cykl życia możliwie neutralnym dla środowiska przyrodniczego. Za najważniejsze cele LCT stawia:

• minimalizację zużycia zasobów w czasie produkcji,
• minimalizację emisji zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego przez cały okres życia produktu,
• poprawę relacji społeczno-ekonomicznych,
• usprawnienie powiązań ekonomiczno-społeczno-środowiskowych,
• zmianę podejścia do produkcji i zakładu produkcyjnego.

Dlaczego Unia Europejska kładzie taki duży nacisk na ekoprojektowanie?

Obserwując rozwój różnych gałęzi przemysłu w Unii zauważono, że przemysł sprzętu elektronicznego i elektrycznego, kluczowy dla gospodarki europejskiej, jest obarczony dużymi kosztami środowiskowymi, które są efektem złożoności urządzeń. Z czego ta złożoność wynika? Jest to efektem zróżnicowania zarówno rodzaju elementów konstrukcyjnych, jak i surowców. Poza tym poszczególne komponenty produktu powstają w różnych regionach Europy i świata, i są transportowane do fabryk produkujących dane urządzenie. Następnie gotowy wyrób dostarczany jest do punktów dystrybucji takich jak hurtownie, sklepy, aż finalnie trafia do konsumenta. Mając świadomość złożoności tego procesu podjęto decyzję, że urządzenia zasilane energią elektryczną wymagają szczególnej uwagi, gdyż ich cykl życia ma duży udział w zużywaniu zasobów naturalnych i energii. Kierując się zasadami zrównoważonego rozwoju, warto ulepszać istniejące dobra materialne i jednocześnie zachęcać do myślenia o nowych wyrobach w taki sposób, by dążyć do ciągłej ich poprawy. Działanie zgodnie z zasadami LCT ma na celu zmniejszenie ogólnego wpływu tych produktów na środowisko, w szczególności poprzez zidentyfikowanie głównych źródeł negatywnych wpływów na środowisko przyrodnicze oraz unikanie przenoszenia zanieczyszczeń, o ile poprawa taka nie wiązałaby się z nadmiernymi kosztami.

Unia stawia również na miniaturyzację urządzeń, ograniczenie zużycia surowców np. wody, zmniejszenie emisji gazów i pyłów, ścieków, hałasu, radiacji. Właśnie w celu zmniejszenia oddziaływania na środowisko przyrodnicze produktów, w tym urządzeń stosowanych w gospodarstwach domowych oraz specjalistycznych maszyn w sektorach usług i przemysłu oraz poprawy efektywności energetycznej, Parlament Unii Europejskiej już w 2005 roku wydał ramową dyrektywę 2005/32/WE [1], w której wskazano ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię. Dyrektywa z 2005 roku zmieniona została dyrektywą 2009/125/WE [2] ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Ogólnie dyrektywa ta nazywana jest EKOPROJEKTEM lub ECODESIGN.

W ramach wdrażania Dyrektywy Ekoprojekt, Komisja Europejska opracowała szereg rozporządzeń wykonawczych, które bezpośrednio obowiązują we wszystkich państwach członkowskich UE od dnia ich wejścia w życie, dla wskazanych dyrektyw, w których zawarto wymagania dotyczące poszczególnych grup urządzeń.

Jakie rozporządzenia zaczną obowiązywać w 2021 roku?

Komisja Europejska cały czas pracuje nad nowymi rozporządzeniami, których celem jest ciągły zrównoważony rozwój oraz ulepszanie, optymalizowanie procesów tak, by zmierzały do zredukowania wpływu na środowisko i osiągniecia oszczędności energii a także oszczędności ekonomicznych na poziomie przedsiębiorstw i użytkowników końcowych.

Poniżej przedstawiamy rozporządzenia, które będą obowiązywać w 2021 roku z uwzględnieniem podziału na produkty:

Lodówki i szafy chłodnicze – od dnia 1 marca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2019 w sprawie wymogów dotyczących ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych [3]. W regulacji wskazano wymogi dotyczące możliwości ich naprawy i recyklingu. Wskazane działania umożliwią wydłużenie żywotności urządzeń, a także konserwację, ponowne użycie, modernizację, zdolność do recyklingu i postępowanie z odpadami powstającymi po zakończeniu użytkowania urządzeń. Poprawa aspektów środowiskowych, które zostały wskazane jako istotne polegać będzie na zmniejszeniu zużycia energii w fazie użytkowania oraz obniżeniu zużycia energii na przestrzeni cyklu życia produktu np. poprzez usuniecie nieszczelności uszczelek drzwi.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI 2019/2019 uchyla z dniem 1 marca 2021 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 643/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych przeznaczonych dla gospodarstw domowych [4].

Jednocześnie nadal obowiązuje ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/1095 z dnia 5 maja 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla szaf chłodniczych lub mroźniczych, schładzarek lub zamrażarek szokowych, urządzeń skraplających i agregatów do oziębiania cieczy [5].

Urządzenia chłodnicze z funkcją sprzedaży bezpośredniej – od dnia 1 marca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2024 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych z funkcją sprzedaży bezpośredniej [6]. Dotyczy ono: szaf chłodniczych (zamrażarek lub chłodziarek) stosowanych w supermarketach, chłodziarek napojów, zamrażarek do lodów, witryn do lodów gałkowych i chłodniczych automatów sprzedających. Za najważniejsze aspekty środowiskowe uznano zmniejszenie zużycia energii w fazie użytkowania, obniżenie emisji z czynników chłodniczych oraz dostępność części zamiennych.

Oświetlenie – od dnia 1 września 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2020 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla źródeł światła i oddzielnego osprzętu sterującego [7]. Rozporządzenie wskazuje kierunek działań polegający na obniżeniu zużycia energii w fazie użytkowania oraz obniżenia zawartości rtęci w produktach.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI UE 2019/2020 uchyli z dniem 1 września 2021 następujące rozporządzenia:

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) Nr 244/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego [8],

oraz ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) Nr 245/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp, uchylające dyrektywę 2000/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady [9],

a także ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 1194/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2009/125/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp kierunkowych, lamp z diodami elektroluminescencyjnymi i powiązanego wyposażenia [10].

Jednocześnie nadal będą obowiązywać:

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) Nr 859/2009 z dnia 18 września 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 244/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu w zakresie promieniowania ultrafioletowego bezkierunkowych lamp do użytku domowego [11].

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 347/2010 z dnia 21 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 245/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, lamp wyładowczych dużej intensywności oraz stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp [12].

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/1428 z dnia 25 sierpnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 244/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 245/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp, oraz uchylające zarówno dyrektywę 2000/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, jak i rozporządzenie Komisji (UE) nr 1194/2012 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp kierunkowych, lamp z diodami elektroluminescencyjnymi i powiązanego wyposażenia [13].

Ważne! Wskazane przepisy są obowiązkowe dla prawie wszystkich lamp sprzedawanych w UE (poza wskazanymi poniżej wyjątkami) i dokładnie określają one wymogi: efektywności energetycznej, a także żywotności żarówek jak i czasu nagrzewania. Co istotne, z powyższych przepisów zawartych w rozporządzeniach wyłączone jest oświetlenie awaryjne i lampy przeznaczone do bardzo szczególnych zastosowań, sprzedawane w bardzo małych ilościach, czyli poniżej 200 sztuk rocznie.

Pralki – od dnia 1 marca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2023 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla pralek dla gospodarstw domowych i pralko-suszarek dla gospodarstw domowych [14]. Celem jego wdrożenia jest wydłużenie użyteczności pralek i pralko-suszarek w indywidualnych gospodarstwach domowych, poprzez wskazanie tych elementów, które podlegają naprawie oraz wskazanie sposobu recyklingu urządzeń. Zgodnie z jego zapisami producent urządzenia przez 10 lat ma obowiązek udostępnienia wykazu części zamiennych użytkownikom sprzętu. Ponadto musi on przekazać informacje dotyczące napraw oraz konserwacji profesjonalnym warsztatom, a także zapewnić dostęp do części zamiennych. Najważniejsze wskazane aspekty środowiskowe, które należy wdrożyć to obniżenie zużycia energii i wody na etapie użytkowania, zmniejszenie ilości odpadów powstałych po zakończeniu okresu użytkowania, a także zmniejszenie emisji do powietrza i wody na etapie produkcji (związane z wydobyciem i przetwarzaniem surowców) oraz na etapie użytkowania (związane ze zużyciem energii elektrycznej i odprowadzaniem wody).

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2023 uchyla z dniem 1 marca 2021 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 1015/2010 z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2009/125/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla pralek dla gospodarstw domowych [15].

Silniki elektryczne – od 1 lipca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1781 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla silników elektrycznych i układów bezstopniowej regulacji obrotów [16]. Nowe rozporządzenie reguluje przepisy dla silników indukcyjnych, m.in. dla silników o mocy od 120 W do 750 W, silników o mocy od 375 kW do 1000 kW oraz silników o częstotliwości 60 Hz, a także silników jednofazowych 8-biegunowych. Co istotne przepisy dla silników jednofazowych obowiązywać będą dopiero od 1 lipca 2023 r.

Zgodnie z zapisami rozporządzenia silniki trójfazowe o mocy znamionowej od 0.75 kW do 1000 kW lub poniżej 1000 kW muszą osiągnąć poziom zużycia energii dla silników trójfazowych indukcyjnych klatkowych „IE3 Premium Efficiency” do 1 lipca 2021 r., natomiast wszystkie silniki o mocy od 75 kW do 200 kW muszą osiągnąć poziom zużycia energii dla silników „IE4 Super Premium Efficiency” o wyjątkowo wysokim współczynniku sprawności od 1 lipca 2023 r.

Zapisy regulują również sprawność napędów o zmiennej prędkości obrotowej i ich momentu obrotowego, jednoznacznie wskazują kierunek działań dla producentów, którym jest obniżenie zużycia energii silników.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1781 uchyla z dniem 1 lipca 2021:

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) Nr 640/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych [17]

oraz Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr 640/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych [18],

a także ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 4/2014 z dnia 6 stycznia 2014 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 640/2009 w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych [19].

Sprzęt spawalniczy – od 1 lipca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1784 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla sprzętu do spawania [20], w zakresie dostarczania informacji na temat wydajności, sprawności oraz naprawy i postępowania z odpadami powstałymi po zakończeniu użytkowania sprzętu spawalniczego sprzedawanego w Unii Europejskiej i wykorzystywanego w takich sektorach przemysłu jak: budownictwo, energetyka i transport, produktów oferowanych w systemie B2B.

Zasadniczym celem rozporządzenia jest ograniczenie negatywnego wpływu produktów spawalniczych na środowisko przyrodnicze w sposób zrównoważony dla przedsiębiorstw i skuteczny dla użytkowników. Cel ten należy osiągnąć poprzez wskazanie do 1 stycznia 2023 r. „pakietu” wymogów mających wpływ na urządzenia spawalnicze, dotyczących obowiązkowych ograniczeń wydajności energetycznej, jak również dostępności części zamiennych oraz informacji dotyczącej ilości wykorzystywanego drutu spawalniczego lub materiału wypełniającego. Za istotne aspekty ekologiczne dla sprzętu do spawania uznano: zmniejszenie zużycia energii w fazie użytkowania, z uwzględnieniem pozostawania produktów w trybie bezczynności oraz zasobooszczędność.

Telewizory – od 1 marca 2021 r. obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2021 ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla wyświetlaczy elektronicznych [21]. W rozporządzeniu wskazane są minimalne wymogi, które każdy z telewizorów musi spełnić, by mógł być sprzedawany w Unii Europejskiej. Do wskazanych wymogów należą: minimalny poziom efektywności energetycznej, maksymalne zużycie energii w trybie czuwania lub w trybie czuwania sieciowego. Ponadto określone zostało zużycie energii elektrycznej dla urządzenia w trybie wyłączenia, które ma wynosić poniżej 0,3 W, natomiast w trybie czuwania – poniżej 1 W. Dla telewizorów znajdujących się w trybie czuwania sieciowego, czyli tych które można aktywować zdalnie przez internet, zużycie energii nie może przekraczać 3 W już od 2017 roku. Poza tym zgodnie z rozporządzeniem, urządzenie musi przejść w tryb czuwania lub tryb sieciowy w czasie czterech godzin od ostatniej interakcji użytkownika.

Celem rozporządzenia jest wskazanie i dostosowanie minimalnych wymogów dla nowoczesnych technologii. Poza tym zawiera elementy wymuszające na producencie wydłużenie cyklu życia urządzenia, na przykład poprzez możliwość jego naprawy, dodanie instrukcji naprawy i aktualizację oprogramowania. Wszystkie części telewizora, które ulegają częstym uszkodzeniom, muszą być dostępne dla konsumentów w okresie od trzech tygodni od pojawienia się w sprzedaży przez co najmniej siedem lat od momentu, w którym produkcja danego modelu zostanie zawieszona.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2021 uchyla z dniem 1 marca 2021 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) Nr 642/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla telewizorów [22].

Transformatory – od 1 lipca 2021 r., obowiązywać będzie ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 2019/1783 w odniesieniu do transformatorów elektroenergetycznych małej, średniej i dużej mocy [23], w tematyce określającej minimalną sprawność urządzań. Rozporządzenie w niepełnym zakresie weszło w życie 1 listopada 2019 roku.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 2019/1783 z dniem 1 listopada uchyliło ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 548/2014 z dnia 21 maja 2014 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do transformatorów elektroenergetycznych małej, średniej i dużej mocy [24].

Zmywarki – od 1 marca 2021 r. obowiązuje ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 2019/2022 ustanawiającym wymogi dotyczące ekoprojektu dla zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych [25]. Zawarte w nim przepisy nakładają wymóg by części, które ulegają częstym usterkom i szybkiemu zużyciu były dostępne przez okres 10 lat od czasu wprowadzenia urządzenia na rynek. Dotyczy to m.in. zawiasów drzwiowych, uszczelek, ramion natryskowych, filtrów i stojaków. Poza tym producenci zostali zobligowani do udostępnienia części zamiennych, informacji niezbędnych do przeprowadzania napraw serwisantom. Ponadto położono nacisk na poprawę efektywności energetycznej i środowiskowej zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych, np. z uwzględnieniem suszenia.

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 2019/2022 uchyla z dniem 1 marca 2021 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) Nr 1016/2010 z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych [26].

W ekoprojektowaniu zakłada się, że stosowane przez producenta materiały winny zapewnić długą żywotność produktu, np. poprzez minimalizację liczby elementów, które wymagają łączenia. W wielu przypadkach istotny jest aspekt obniżenia masy produktu z zachowaniem wytrzymałości, dotyczy to producentów mebli, którzy zastępują lite drewno, ramą z wypełnieniem papierowym typu plaster miodu. Ekoprojektowanie to nałożony na producenta wymóg zapewnienia: instrukcji, oznakowania wyrobów, sieci serwisowej oraz części zamiennych dla wyprodukowanych urządzeń. Szczególnie dwa ostatnie wskazane wymogi mają wymierny wpływ na wydłużenie życia produktu i na kształtowanie pozytywnych postaw konsumenckich. W ekoprojektowaniu jednocześnie zastanawiamy się nad użytecznością i ergonomią stosowania produktu oraz łatwością przebiegu procesu recyklingu, kiedy cykl życia produktu będzie na końcowym etapie. To prośrodowiskowe podejście do wytwarzania dóbr jest „dopingowane” przez działania UE poprzez Dyrektywę Ekoprojekt, która wspierana jest przez rozporządzenia kierowane dla konkretnych branż przemysłu. Zgonie z nią wszystkie produkty powinny spełniać standardy odpowiednie dla ich kategorii. Wprowadzenie zaleceń pozwoli konsumentom dłużej cieszyć się ze sprawnego działania urządzań – zapewniona zostanie ich trwałość i umożliwione ponowne użycie. Same zaś urządzenie będą łatwe w naprawie, nie będą zawierać toksycznych elementów, ich potencjalna modernizacja będzie prosta, a w końcowym etapie cyklu życia produktu poddane zostaną recyklingowi. Wszystkie działania wskazane rozporządzeniach zostały poparte badaniami, które sprawdzają możliwości wprowadzania nowych rozwiązań oraz zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju.

[1] DYREKTYWA 2005/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię oraz zmieniająca dyrektywę Rady 92/42/EWG, oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/57/WE i 2000/55/WE https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32005L0032&from=en [dostęp: 2021-02-25]

[2] DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009L0125&from=ES [dostęp: 2021-02-25]

[3] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2019 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE oraz uchylające rozporządzenie Komisji (WE) nr 643/2009 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019R2019&from=PL  [dostęp: 2021-02-25]

[4] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 643/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych przeznaczonych dla gospodarstw domowych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0643&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[5] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/1095 z dnia 5 maja 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla szaf chłodniczych lub mroźniczych, schładzarek lub zamrażarek szokowych, urządzeń skraplających i agregatów do oziębiania cieczy https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32015R1095&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[6] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2024 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych z funkcją sprzedaży bezpośredniej na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R2024&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[7] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2020 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla źródeł światła i oddzielnego osprzętu sterującego na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE oraz uchylające rozporządzenia Komisji (WE) nr 244/2009, (WE) nr 245/2009 i (UE) nr 1194/2012 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R2020&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[8] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 244/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0244&from=PL  [dostęp: 2021-02-25]

[9] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 245/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp, oraz uchylające dyrektywę 2000/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0245&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[10] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1194/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2009/125/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp kierunkowych, lamp z diodami elektroluminescencyjnymi i powiązanego wyposażenia https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32012R1194&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[11] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 859/2009 z dnia 18 września 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 244/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu w zakresie promieniowania ultrafioletowego bezkierunkowych lamp do użytku domowego https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0859&from=PL  [dostęp: 2021-02-25]

[12] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 347/2010 z dnia 21 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 245/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, lamp wyładowczych dużej intensywności oraz stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010R0347&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[13] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/1428 z dnia 25 sierpnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 244/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 245/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp, oraz uchylające dyrektywę 2000/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Komisji (UE) nr 1194/2012 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp kierunkowych, lamp z diodami elektroluminescencyjnymi i powiązanego wyposażenia https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32015R1428&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[14] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2023 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla pralek dla gospodarstw domowych i pralko-suszarek dla gospodarstw domowych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE, zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 1275/2008 oraz uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 1015/2010 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R2023&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[15] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1015/2010 z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2009/125/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla pralek dla gospodarstw domowych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010R1015&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[16] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1781 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla silników elektrycznych i układów bezstopniowej regulacji obrotów na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 641/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla pomp cyrkulacyjnych bezdławnicowych wolnostojących i pomp cyrkulacyjnych bezdławnicowych zintegrowanych z produktami oraz uchylające rozporządzenie Komisji (WE) nr 640/2009 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R1781&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[17] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 640/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0640&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[18] Sprostowanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr 640/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0640R(02)&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[19] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 4/2014 z dnia 6 stycznia 2014 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 640/2009 w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0004&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[20] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1784 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla sprzętu do spawania na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE https://eur-lex.europa.eu/legal content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R1784&from=EN  [dostęp: 2021-02-25]

[21] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2021 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla wyświetlaczy elektronicznych zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE, zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 1275/2008 i uchylające rozporządzenie Komisji (WE) nr 642/2009 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R2021&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[22] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 642/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla telewizorów https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R0642&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[23] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/1783 z dnia 1 października 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 548/2014 z dnia 21 maja 2014 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do transformatorów elektroenergetycznych małej, średniej i dużej mocy https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R1783&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[24] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 548/2014 z dnia 21 maja 2014 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do transformatorów elektroenergetycznych małej, średniej i dużej mocy https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0548&from=PL [dostęp: 2021-02-25]

[25] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2019/2022 z dnia 1 października 2019 r. ustanawiające wymogi dotyczące ekoprojektu dla zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE, zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 1275/2008 oraz uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 1016/2010 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019R2022&from=EN [dostęp: 2021-02-25]

[26] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1016/2010 z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010R1016&from=PL [dostęp: 2021-02-25]