Edit: 07 stycznia 2021 r. Uzupełnione o rolę podmiotu przejmującego i transportującego w procesie obiegu KPO.

W myśl nowelizacji ustawy o odpadach, od stycznia 2020 r. system BDO czyli Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami jest nieodzownym elementem systemu gospodarki odpadami przedsiębiorstw. BDO stanowi narzędzie do gromadzenia informacji o podmiotach wprowadzających produkty w opakowaniach oraz gospodarującymi odpadami. Obowiązkiem wpisu do BDO objęte są m.in. podmioty, które wytwarzają odpady i prowadzą ewidencję odpadów. Ewidencja odpadów może odbywać się wyłącznie elektronicznie, za pośrednictwem indywidualnego konta podmiotu. Dokumentacja elektroniczna zastępuje m.in. karty przekazania odpadów  oraz karty ewidencji odpadów wystawiane w formie papierowej. Kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych sporządzają wyłącznie sprzedawcy i pośrednicy w obrocie odpadami niebezpiecznymi.

Moduł ewidencji odpadów niebezpiecznych – podstawowe definicje

Obowiązek prowadzenia ewidencji spoczywa na posiadaczu odpadów. Zatem, posiadaczem odpadów w rozumieniu art. 3.1 pkt. 19 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701)[1] jest wytwórca – przedsiębiorca, osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, która nie posiada osobowości prawnej. Od wspomnianych przepisów istnieją dwa wyjątki, bowiem posiadacz odpadów to również podmiot, na którego odpowiedzialność za odpady została przeniesiona np. może to być wytwórca, który  korzysta ze wspólnego lokalu. Dodatkowo, sprzedawcy odpadów oraz pośrednicy w obrocie odpadami. W sytuacji, gdy sprzedawca lub pośrednik jest posiadaczem odpadów, to on jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji tak samo, jak każdy posiadacz odpadów. Warto również przyjrzeć się definicji pośrednika w obrocie odpadami oraz sprzedawcy odpadów, zatem brzmią one następująco:

• Pośrednik w obrocie odpadami to każdy, kto organizuje przetwarzanie odpadów w imieniu innych podmiotów w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie;
• Sprzedawca odpadów to podmiot, który nabywa, a następnie zbywa odpady we własnym imieniu, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie.

Ewidencja odpadów niebezpiecznych

Zgodnie z art. 67 ust. 1 pkt. 2 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701)[2] w przypadku sprzedawcy odpadów i pośrednika w obrocie odpadami, niebędących posiadaczami odpadów, zobowiązani są do prowadzenia ewidencji w oparciu o karty ewidencji odpadów niebezpiecznych. Wszystkie pozostałe podmioty prowadzą ewidencję odpadów niebezpiecznych przy użyciu KPO i podstawowej karty ewidencji odpadów. Pośrednik jak i sprzedawca w obrocie odpadami niebędący posiadaczem odpadów prowadzi Kartę Ewidencji Odpadów Niebezpiecznych dla każdego rodzaju odpadów odrębnie. Sprzedawca i pośrednik, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie, musi złożyć wniosek o wpis do rejestru BDO, uzupełniając odpowiednio sprzedawca odpadów dział VIII (Sprzedawca odpadów), natomiast pośrednik w obrocie odpadami dział IX (Pośrednik w obrocie odpadami). Zarówno sprzedawca jak i pośrednik będący posiadaczem odpadów w zależności od prowadzonej działalności, powinien posiadać zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów.

Zgodnie z wytycznymi zawartymi w art. 66 ust. 3 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701)[3] podmioty działające jako sprzedawca lub pośrednik w obrocie odpadami niebędący posiadaczami odpadów są obowiązani do prowadzenia na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów niebezpiecznych. Sprzedawca odpadów oraz pośrednik w obrocie odpadami nie przejmują odpowiedzialności za gospodarowanie odpadami, jeśli nie są posiadaczami tych odpadów. Transport odpadów niebezpiecznych, stanowiących towary niebezpieczne w rozumieniu art. 2 pkt. 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2011 r. nr 227 poz. 1367)[4] powinien odbywać się z zachowaniem przepisów o transporcie towarów niebezpiecznych.

Obieg KPO dla odpadów niebezpiecznych

Poniżej przedstawione zostały schematy wystawienia kart przekazania odpadów w oparciu o różne scenariusze obiegu odpadów oraz role sprzedawcy i pośrednika w łańcuchu dostaw. Pierwszy z nich prezentuje obieg Kart Przekazania Odpadów (KPO)- Scenariusz: Pośrednik/ sprzedawca niewchodzący w posiadanie odpadów:

Jaką rolę pełni pośrednik w łańcuchu dostaw?

Pośrednik/ sprzedawca zajmuje się koordynacją usług świadczonych przez osoby trzecie. Dodatkowo organizuje przekazanie odpadów kolejnemu posiadaczowi zbierającemu, czyli podmiotowi przejmującemu odpady. Podmiot ten może, ale nie musi przetwarzać odpady we własnym zakresie. Pośrednik/ sprzedawca fizycznie nie przejmuje odpadów w posiadanie, zatem bezpośrednim płatnikiem za usługi odbioru i ich zagospodarowania jest ich wytwórca czyli podmiot przekazujący odpady. Pośrednik/ sprzedawca działając w imieniu podmiotu przekazującego (za pośrednictwem pełnomocnictwa) może przeprowadzać akcje ofertowe i przetargi, koordynować przekazanie odpadów, wystawiać zlecenia, podpisywać umowy w zakresie gospodarki odpadami. Firma będąca pośrednikiem/ sprzedawcą, świadczącą usługi na zlecenie podmiotu przekazującego odpady, jeśli otrzymała dostęp do konta w systemie BDO, dysponuje możliwością utworzenia karty przekazania odpadów. Firma ta ma również możliwość wskazania podmiotu transportującego i przejmującego. Warto podkreślić, że pośrednicy mogą wystawiać karty przekazania odpadów wyłącznie na mocy pełnomocnictwa. Pośrednik lub sprzedawca odpadów, który nie wchodzi w posiadanie odpadów, nie występuje w obiegu karty jako przekazujący lub przejmujący.

Schemat obiegu Kart Przekazania Odpadów (KPO)- Scenariusz: Pośrednik/ sprzedawca odpadów transportujący odpady, niewchodzący w ich posiadanie.

Pośrednik lub sprzedawca –jako  transportujący odpad

Powyższy schemat obrazuje sytuacje, w której pośrednik/ sprzedawca przewozi odpady i nie jest ich posiadaczem. W sytuacji, w której pośrednik lub sprzedawca będzie również podmiotem transportującymi odpady, podmiot świadczący usługi transportu powinien być wpisany w dziale VII (Transportujący odpady) rejestru BDO. To on zobowiązany jest do podania kodów odpadów, które może transportować. Podmiot ten w obiegu karty może wygenerować w systemie BDO potwierdzenie wystawienia karty przekazania odpadów, natomiast po przejęciu odpadów przez firmę przejmującą powinien potwierdzić zakończenie transportu. W tym przypadku pośrednik, transportujący odpady dodatkowo ewidencjonuje odpady w karcie ewidencji odpadów (możliwość taka wynika z faktu, że nie jest posiadaczem odpadów). Zarówno podmiot transportujący jak i pośrednik oraz sprzedawca odpadów nie przejmują odpowiedzialności za gospodarowanie odpadami, jeśli nie są ich posiadaczami.

Schemat obiegu Karty Przekazania Odpadów (KPO)- Scenariusz: Pośrednik/ sprzedawca- posiadacz odpadów

W przypadku, gdy podmiot wchodzi w fizyczne posiadanie odpadów lub posiada decyzję na zbieranie bądź przetwarzanie odpadów, w myśl art. 66 ust. 1[5] ustawy o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701), staje się posiadaczem odpadów. Podmiot ten może zbierać odpady i magazynować w swoim miejscu prowadzenia działalności. W systemie BDO podmiot pośredniczący, wykonuje takie same czynności, jak posiadacz odpadów. Jeśli pośrednik albo sprzedawca staje się zbierającym, aby przekazać odpady powinien uczestniczyć w obiegu dwóch kart przekazania odpadów. Pierwszą z nich powinien wystawić podmiot, który przekazuje odpady pośrednikowi lub sprzedawcy. Jeśli podmiot zamierza przekazać odpady np. podmiotowi, który będzie przetwarzać odpady niebezpieczne, wystawia kartę przekazania odpadów z pozycji przekazującego. Pośrednik lub sprzedawca odpadów staje się posiadaczem odpadów, zatem ewidencji dokona w oparciu o podstawą kartę ewidencji odpadów w zakładce przyjęte.

Jak wystawić KPO – podmiot przekazujący odpady

Poniżej prezentujemy ścieżkę postępowanie, która zawiera informację jak poruszać w systemie.

Po zalogowaniu do systemu BDO, system wyświetla listę podmiotów, do których użytkownik ma dostęp. Użytkownik powinien wskazać miejsce prowadzenia działalności w ramach, którego będzie wykonywał czynności w systemie BDO. W oparciu o miejsce prowadzenia działalności należy dodać kolejną kartę przekazania odpadów.
W module ewidencji odpadów należy wybrać odpowiedni moduł, który umożliwi wystawienie nowej karty.

Dane firmy automatycznie zostają wprowadzone do formularza nowej karty przekazania odpadów, zatem podmiot zobowiązany jest do uzupełnienia danych podmiotu transportującego oraz przejmującego odpady.

Wśród danych podmiotu transportującego odpady należy uzupełnić:

• numer rejestrowy;
• NIP;
• NIP europejski;
• nazwa lub imię i nazwisko;
• adres.

System umożliwia wyszukanie danych transportującego odpady poprzez wprowadzenie np. numeru rejestrowego. Dalsze informacje zaczytują się automatycznie.

Wśród danych podmiotu przejmującego odpady należy uzupełnić:

• numer rejestrowy przejmującego odpady;
• NIP przejmującego odpady;
• NIP europejski;
• nazwa lub imię i nazwisko przejmującego odpady;
• adres;
• numer miejsca prowadzenia działalności;
• nazwa miejsca prowadzenia działalności;
• adres miejsca prowadzenia działalności.

System umożliwia wyszukanie danych przejmującego odpady poprzez wprowadzenie np. numeru rejestrowego. Wówczas nazwa lub imię i nazwisko przejmującego odpady, adres miejsca prowadzenia działalności, NIP i nazwa prowadzenia działalności zaczytują się automatycznie. Konieczne jest wprowadzenie informacji odnoszących się do numeru miejsca prowadzenia działalności.

Widok z bdo.mos.gov.pl

Poniżej wymagane jest również uzupełnienie informacji dotyczących odpadów:

• kod i rodzaj odpadów;
• masa odpadów w tonach;
• numer rejestracyjny środka transportującego/ rodzaj środka transportu;
• datę rozpoczęcia transportu oraz godzinę rozpoczęcia transportu (całość obligatoryjnie).

Możliwe jest również wprowadzenie informacji dodatkowych np. umowy na podstawie, których odpad zostanie przekazany. Informacje te będą widoczne dla wszystkich podmiotów biorących udział w obiegu karty. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w formularzu tym nie zostało wyodrębnione miejsce na wprowadzenie danych odnoszących się do pośrednika lub sprzedawcy, wynika to z faktu, iż firma ta nie wchodzi w fizyczne posiadanie odpadów.

Uzupełnioną kartę można zatwierdzić przy jednoczesnym wygenerowaniu potwierdzenia wystawienia dla podmiotu transportującego. Po dokonaniu wszystkich powyższych czynności, karta zostaje wprowadzona do obiegu oraz nadany zostaje jej indywidualny numer.

Edit: Rola podmiotu przejmującego odpady

Podmiot przejmujący odpady w statusie „potwierdzenie wygenerowane” ma dostęp do KPO wystawionej przez podmiot przekazujący odpady. Kiedy podmiot transportujący dostarczy odpady firmie przejmującej, powinna ona w systemie potwierdzić przejęcie transportu. Za pośrednictwem przycisku „Opcje”, podmiot przejmujący odpady może dokonać edycji lub zmiany statusu karty. Po rozwinięciu zakładki możliwa jest weryfikacja poprawności wprowadzonych informacji oraz systemowe potwierdzenie przyjęcia odpadów lub w przypadku wystąpienia błędów odrzucenie karty.

Widok z bdo.mos.gov.pl

Widok z bdo.mos.gov.pl

Ostatnim krokiem podmiotu przejmującego odpady jest wprowadzenie masy przejętych odpadów i potwierdzenie przejęcia odpadów. Po zaakceptowaniu karta otrzymuje status „zrealizowane przejęcie”.

Widok z bdo.mos.gov.pl

Edit: Rola podmiotu transportującego odpady

Podmiot transportujący w statusie „zrealizowane przejęcie” posiada zatwierdzoną przez podmiot przejmujący kartę, w której powinien dokonać edycji lub zmiany statusu. Ostatnim krokiem w obiegu KPO jest systemowe potwierdzenie transportu przed podmiot transportujący. Podmiot ten kończy obieg odpadów, zatem jest to jednoznaczne z zakończeniem prawnej odpowiedzialności za odpady, spoczywającej na podmiocie przekazującym odpady. 

Widok z bdo.mos.gov.pl

Widok z bdo.mos.gov.pl

Ewidencja odpadów niebezpiecznych na podstawie scenariusza: Pośrednik/ sprzedawca odpadów transportujący odpady, niewchodzący w ich posiadanie.

Ewidencja odpadów niebezpiecznych prowadzona jest w kontekście siedziby podmiotu, jako miejsca prowadzenia działalności. Siedziba podmiotu znajduje się zawsze na pierwszym miejscu listy miejsc prowadzenia działalności. Pośrednik w obrocie odpadami wykonuje czynności, ewidencjonując odpady z pozycji siedziby.

W górnej części formularza, za pośrednictwem kodu i rodzaju odpadu lub numeru karty, można odszukać kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych. Jeśli na liście kart nie znajduje się karta o szukanym kodzie, wówczas należy dodać nową kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych za pomocą przycisku „Nowa karta”. Kartę ewidencji należy sporządzić wyłącznie na jeden kod i rodzaj odpadów w ramach danego roku kalendarzowego. System wyświetli formularz dodania nowej karty ewidencji odpadów niebezpiecznych, w którym obowiązkowo należy uzupełnić informacje odnoszące się do kodu i rodzaju odpadu. Wyszukiwarka została wyposażona wyłącznie w kody odpadów niebezpiecznych. Dodana karta, zostaje udostępniona na liście kart ewidencji odpadów. Wpisu na karcie ewidencji można dokonać po naciśnięciu przycisku „opcje”.

System udostępni widok ze szczegółami karty ewidencji odpadów niebezpiecznych, zawierający informacje o kodzie i rodzaju odpadów, numerze karty oraz roku kalendarzowym, w którym dana karta została wystawiona.

Poniżej, w zakładce wpisy na karcie, znajduję się wyszukiwarka wpisów oraz lista wszystkich wpisów. Na liście wszystkich wpisów, wyświetlane są takie informacje jak: data przejęcia odpadów, numer dokumentu, masa w tonach, nazwa lub imię i nazwisko przekazującego i przejmującego odpady oraz imię i nazwisko osoby sporządzającej. Wyszukiwarka umożliwia użytkownikowi odnalezienie właściwego wpisu poprzez uzupełnienie wybranego pola.

W drugiej zakładce zestawienie danych, znajdują się informacje dotyczące łącznej masy zaewidencjonowanych odpadów na danej karcie wraz z podziałem na masę w zakresie pośrednictwa i sprzedaży. W celu dodania nowego wpisu na karcie ewidencji odpadów niebezpiecznych, podmiot powinien sprawdzić czy na liście ewidencji odpadów niebezpiecznych, znajduje się karta z kodem odpadów poddanym ewidencji. Aby dokonać wpisu, w oknie szczegółów kart ewidencji odpadów niebezpiecznych, należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

W formularzu tym znajdują się następujące informacje do uzupełnienia:

1. Informacje o przejęciu:
   – działalność jako sprzedawca odpadów lub pośrednik w obrocie – odpadami;
   – rodzaj dokumentu (KPO czy KPOK), obligatoryjnie numer dokumentu;
   – data przejęcia oraz masa w tonach.
2. Posiadacz odpadów przekazujący odpad:
   – numer rejestrowy przekazującego odpady;
   – nazwa lub imię i nazwisko przekazującego odpady;
   – adres;
3. Posiadacz odpadów przejmujący odpady:
   – numer rejestrowy przejmującego odpady;
   – nazwa lub imię i nazwisko przejmującego odpady;
   – adres.

Podmiot pośredniczący, aby dokonać ewidencji odpadów niebezpiecznych powinien znać numer karty przekazania odpadów oraz dane przekazującego i przejmującego odpady. Wprowadzone dane, pojawiają się na liście wszystkich wpisów w karcie ewidencji odpadów niebezpiecznych dla danego kodu i rodzaju odpadów. W zakładce zestawienie danych, zaktualizowane zostaną dane dotyczące łącznej masy zaewidencjonowanych odpadów na danej karcie wraz z podziałem na masę w zakresie pośrednictwa i sprzedaży.

Podsumowanie

Kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych sporządzają wyłącznie pośrednicy w obrocie odpadami niebezpiecznymi i sprzedawcy odpadów. Ewidencje odpadów należy prowadzić w kontekście siedziby firmy. W danym roku kalendarzowym, w odniesieniu do kodu odpadu, można utworzyć tylko jedną kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych.

• Jeśli jako pośrednik lub sprzedawca, podmiot nie wchodzi w posiadanie odpadów, ewidencję należy prowadzić w oparciu o kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych;
• Jeśli jako pośrednik lub sprzedawca, podmiot wchodzi w posiadanie odpadów, ewidencję należy prowadzić w oparciu o podstawową kartę ewidencji odpadów;
• Jeśli podmiot nie jest pośrednikiem lub sprzedawcą, niewchodzącym w posiadanie odpadów, tylko podmiot jest np. wytwórca lub zbierającym odpady niebezpieczne, wówczas ewidencje należy prowadzić na podstawowej karcie ewidencji.

---

[1] art. 3.1 ust. 19 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701) brzmi:
posiadaczu odpadów – rozumie się przez to wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości;
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/DZU/2013/5/21.pdf#zoom=90

[2] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701)
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/DZU/2013/5/21.pdf#zoom=90

[3] art. 66.1 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701) brzmi:
sprzedawca odpadów i pośrednik w obrocie odpadami niebędący posiadaczami odpadów są obowiązani do prowadzenia na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów niebezpiecznych;
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000021/O/D20130021.pdf

[4] Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2011 r. nr 227 poz. 1367)
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20112271367/O/D20111367.pdf

[5] art. 66 ust. 1 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2019 r. poz. 701)
„Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 3, zwanej dalej „ewidencją odpadów”
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000021/O/D20130021.pdf