Według ONZ, przemysł odzieżowy jest odpowiedzialny za 10 proc. globalnej emisji dwutlenku węgla. Jest to wynik produkcji ubrań jak i ich transportu, który ma miejsce na całym świecie. Przemysł odzieżowy niekorzystnie wpływa na zasoby wodne – procesy technologiczne związane
z produkcją materiałów, w szczególności ich wybarwianiem i wykańczaniem, wymagają dużej ilości wody, która często powraca do rzek bogatsza
o zanieczyszczenia. Barwienie tkanin, jest jej drugim co do wielkości na świecie źródłem zanieczyszczenia. Mniej oczywistym źródłem zanieczyszczenia jest pranie sztucznych tkanin, na przykład poliestrowych, podczas którego do wody uwalniane są mikrowłókna, które podobnie jak mikroplastik pochodzący z innych źródeł, stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Przemysł odzieżowy ma także wpływ na urodzajność gleby. Proces uprawiania bawełny przez swoje zapotrzebowanie na wysoką temperaturę oraz duże ilości wody, przyczynia się do pustynnienia całych obszarów ziemi w krajach takich jak: Chiny, Stany Zjednoczone Ameryki, Pakistan, Indie czy Uzbekistan, a także ma wpływ na zanik naturalnych zbiorników wodnych, na przykład Jeziora Aralskiego, kiedyś czwartego pod względem wielkości jeziora na Ziemi. Aktualnie zbiornik zajmuje jedynie 10 – 20 proc. swojej pierwotnej powierzchni. Rosnące pogłowie kóz i owiec, z których pozyskiwany jest kaszmir i wełna, sprawia, że intensywny wypas tych zwierząt prowadzi do degradacji gleby. Na potrzeby tworzenia takich materiałów jak sztuczny jedwab, wiskoza i modal, wzrasta wycinka drzew. Obecnie dużym problemem jest również zwiększająca się masa wyrzucanych ubrań, które „zapełniają” składowiska odpadów, gdzie mogą rozkładać się nawet do 200 lat. W sklepach obserwujemy coraz większą rotację modeli odzieży, a ilość pojawiających się nowych kolekcji fast fashion, skłania klientów do zastępowania niedawno zakupionych ubrań nowymi. Bywa, że niemodne, choć wciąż dobre jakościowo ubrania są masowo spalane.  Szacuje się, że w ciągu ostatnich 15 lat, ilość zakupionej odzieży podwoiła się. Coraz częściej zauważamy, że nie jesteśmy w stanie skonsumować
tak dużej ilości ubrań i poddać ich recyklingowi. Zalewająca nas fala niepotrzebnych tekstyliów destruktywnie wpływa na klimat.

Zrównoważona moda

W celu zniwelowania wpływu przemysłu odzieżowego na środowisko, konieczne jest dążenie do zrównoważonej mody. Oznacza to świadome podejmowanie decyzji, które polegają na ograniczeniu chemikaliów i zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych w procesie produkcji, lepszym rozplanowaniu dostaw, przetwarzaniu używanej odzieży, rozsądniejszym zarządzaniu surowcami, korzystaniu z materiałów lepszej jakości oraz dbaniu o dobro zwierząt i etyczne warunki pracy w fabrykach branży mody.

Marki tworzą własne strategie zrównoważonego rozwoju

Niektóre marki odzieżowe podejmują kroki do zniwelowania ich wpływu na środowisko przyrodnicze. Rozpoznawalne na polskim rynku przedsiębiorstwo LPP (odpowiedzialne za takie marki jak Reserved, Cropp, House, Mohito i Sinsay) przyjęło własną Strategię Zrównoważonego Rozwoju na lata 2020-2025 “For People For Our Planet” [1] określając w niej takie główne cele jak:

• w 2021 roku 25 proc. odzieży będzie częścią kolekcji Eco Aware (odzież tworzona z wykorzystaniem materiałów i produktów pochodzących
  z certyfikowanych źródeł);
• w 2023 roku we wszystkich sklepach LPP będzie prowadzona zbiórka używanych tekstyliów;
• w 2025 roku 100 proc. plastiku użytego w opakowaniach używanych przez firmę będzie odpowiednie do ponownego użycia, recyklingu
  lub kompostowania;

W ramach swojej zrównoważonej strategii LPP nawiązuje także porozumienia z organizacjami działającymi między innymi na korzyść poprawy warunków pracy w krajach azjatyckich, ochrony zwierząt oraz zmniejszenia ilości plastiku. Firma należy także do Zero Discharge of Hazardous Chemicals, koalicji zainicjowanej w celu zmniejszenia śladu chemicznego w przemyśle tekstylnym, skórzanym i obuwniczym. Marka dba również o to by energia zasilająca serwery i sklepy internetowe pochodziła ze źródeł odnawialnych.

Oddanie starej odzieży nagradzane kuponami

Inna znana w Polsce marka odzieżowa, H&M, także wprowadziła na rynek swoją ekologiczną kolekcję – Concious. Ubrania te, tworzone są z econylu, który w stu procentach pochodzi ze zregenerowanych włókien sieci rybackich oraz innych nylonowych odpadów. Biżuteria należąca do kolekcji tworzona jest ze srebra pozyskanego ze złomu metali. Do 2040 roku marka H&M chce stać się przyjazną dla klimatu, usuwając z atmosfery więcej gazów niż wygeneruje. Tak jak LPP, H&M oferuje polskim klientom możliwość oddania używanych ubrań dowolnych marek, co nagradzane jest kuponami na zakupy w sklepie H&M. Przekazana odzież, która nadaje się do noszenia jest wprowadzana na rynek dóbr z drugiej ręki, tekstylia
i ubrania, które nie nadają się już do noszenia, są przetwarzane na inne produkty, takie jak szmatki i ściereczki do sprzątania, a tekstylia, których nie można ponownie użyć są przekazywane do recyklingu (odzyskuje się z nich włókna lub przeznacza na wyroby techniczne tłumiące lub izolacyjne).
W jednym ze szwedzkich sklepów H&M, uruchomiono także usługę umożliwiającą wypożyczanie ubrań z ich ekologicznej kolekcji.

Standardy chroniące zwierzęta

Marka The North Face w zagranicznych sklepach stworzyła swój program recyklingowy Clothes The Loop, który pozwala na oddanie zużytej odzieży
i obuwia. Odzież oddana do sklepów sortowana jest na 400 kategorii, a następnie przeznaczona jest do ponownego użycia lub poddana jest recyklingowi i zostaje użyta ponownie na przykład w materiałach izolacyjnych lub zabawkach. W produkcji śpiworów, obuwia czy odzieży wierzchniej, ze względu na właściwości izolacyjne, The North Face korzysta z puchu gęsiego. Gwarancję etycznego postępowania ze zwierzętami stanowi Responsible Down Standard, w skrócie RDS.

Rolnictwo i skóry regeneracyjne

Marka Timberland postawiła sobie za cel stworzenie do 2030 roku oferty złożonej w 100 proc. z produktów zaprojektowanych w procesie Circular Design, a także w 100 proc. naturalnych surowców pozyskanych z rolnictwa regeneracyjnego. Oznacza to, że w pierwszej kolejności do produkcji firma używać będzie z materiałów, które wcześniej nie byłyby brane pod uwagę jako pełnowartościowe surowce np. plastikowe butelki, resztki skóry czy wełny. Jej produkty będą również zaprojektowane w taki sposób, by po skończonym przez klienta użytkowaniu i one nadawały się do recyklingu. Firma korzystając jedynie z materiałów pochodzących z rolnictwa regeneracyjnego, gwarantuje, że wzrost wykorzystywanych roślin nie jest w nienaturalny sposób przyśpieszany, pozwalając im na wzrost wraz z rytmem przyrody. Dzięki temu, rośliny i gleba są w lepszym stanie a zwierzęta rolne mają dostęp do pożywienia lepszej jakości. Wspiera to produktywność gleby, zapobiegając suszom.

Marka nagrodzona przez ONZ

Marką, której pozytywne dla środowiska działania zostały docenione przez ONZ jest Patagonia. Organizacja Narodów Zjednoczonych co roku nagradza firmy w edycji Champions of the Earth, której celem jest wyróżnienie działaczy środowiskowych w sektorze prywatnym i publicznym. Patagonia jest amerykańską marką specjalizującą się w produkcji odzieży turystycznej, która nazywana jest jedną z najbardziej etycznych firm
na świecie. Model biznesowy Patagonii spełnia założenia degrowth, czyli ruchu, którego celem jest minimalizacja konsumpcji oraz produkcji, a także proekologiczność. Firma działa na rzecz środowiska już od 1985 roku. Co roku przekazuje 1 proc. swoich dochodów organizacjom, których celem jest dbanie o środowisko. Do 2018 roku zebrała w ten sposób aż 78 mln dolarów. W 2016 roku firma postanowiła oddać również 100 proc. zysku
ze sprzedaży podczas czarnego piątku. Kwota oddana organizacjom wyniosła wtedy 10 mln dolarów. Marka zasłynęła również z faktu, że w 2017 roku pozwała administrację byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki, po tym jak zadecydowali oni o zmniejszeniu obszaru parku narodowego Beras Ears o 85 proc. oraz Grand Staircase-Escalante National Monument o 50 proc. Oprócz tego Patagonia stosuje nowatorskie techniki wytwarzania odzieży, w procesie których wykorzystywana jest mniejsza ilość wody i energii, wypuszczając przy tym mniej zanieczyszczeń
do atmosfery. Marka chętnie dzieli się opracowanymi patentami z innymi firmami. Oprócz tego patagonia od 20 lat używa jedynie bawełny organicznej, tworzy ubrania z odzieży z odzysku a także nakłania do niewyrzucania ubrań otwierając punkty naprawy odzieży.

Wspólne inicjatywy marek odzieżowych

Oprócz indywidualnych działań, firmy deklarują chęć współdziałania na rzecz klimatu podpisując dobrowolne deklaracje wyznaczające przyjazne dla środowiska kierunki rozwoju mody. Jednym z takich dokumentów jest Karta Działań Przemysłu Modowego na rzecz Klimatu (dalej nazywana Kartą) [2], która została przedstawiona podczas Szczytu Klimatycznego ONZ w 2018 roku. Nie jest ona dokumentem prawnym, jednak ze względów etycznych sygnatariusze powinni stosować się do podpisanych przez siebie wytycznych. Deklaracja składa się z 16 punktów. Podpisując Kartę, ponad setka marek, na przykład: Adidas, H&M, Hugo Boss, Guess, Puma wyraziły swoje zainteresowanie między innymi spełnieniem założeń Porozumienia Paryskiego [3], czyli dążeniem do utrzymania globalnego ocieplenia na poziomie 1,5°C, obliczaniem i raportowaniem ilości emitowanych zanieczyszczeń, używaniem materiałów mniej szkodliwych dla środowiska czy poprawą logistyki w zakresie transportu. Wskazówki jak zarządzać biznesem przyjaznym środowisku można znaleźć w poradniku Playbook for Climate Action [4]. Jest on przydatny dla nowych na rynku, mniej świadomych firm, które chcą zrozumieć, jak wpływają na środowisko oraz w jaki sposób mogą przyczyniać się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Poradnik jest ważny także dla dużych marek, które powinny uświadamiać swoich dostawców jak powinni postępować dla dobra środowiska przyrodniczego.

Inną inicjatywą przemysłu modowego na rzecz klimatu jest Pakt Mody [5], ogłoszony podczas szczytu G7 w 2019 roku. Został on podpisany przez luksusowe i rozpoznawalne marki, takie jak Chanel, Prada, Ralph Lauren czy Lacoste a jego celem jest powstrzymanie zmian klimatycznych, przywrócenie różnorodności biologicznej oraz zmniejszenie wpływu przemysłu odzieżowego na oceany. Pakt Mody oraz Karta Działań Przemysłu Modowego na rzecz Klimatu wzajemnie się dopełniają, wzmacniając stanowisko firm odzieżowych względem zmian środowiskowych.

Małe zmiany, które pozytywnie wpłyną na środowisko

Niektóre z marek odzieżowych dostrzegły jakie skutki dla środowiska niesie za sobą przemysł modowy i zdecydowały się na stopniowe wprowadzanie zmian w sposobie jakim wytwarzają swoje produkty. Jest to jednak niewielka część całej, światowej produkcji, która negatywnie oddziaływuje
na naszą planetę na wielu płaszczyznach. Możliwa jest również minimalizacja wpływu przemysłu modowego na środowisko poprzez zmianę indywidualnych nawyków konsumentów, na przykład zachęcanie ich do zakupów jedynie w sklepach z odzieżą używaną oraz ograniczenia ilości ubrań znajdujących się w użytku, edukowanie w zakresie użytkowania odzieży by dłużej zachowała swoje pierwotne walory i propagowanie inicjatyw zachęcających do przekazywania niepotrzebnej odzieży do miejsc zajmujących się ich przetworzeniem lub recyklingiem. Świadomi konsumenci powinni między innymi wybierać ubrania powstające w firmach lokalnych, aby skrócić łańcuch dostaw, zrezygnować z częstego prania w wodzie
o wysokiej temperaturze oraz używania suszarki bębnowej zużywającej duże ilości prądu a także zwracać uwagę na skład i pochodzenie ubrań,
tak by wybierać tylko te tworzone z certyfikowanych i ekologicznych źródeł, które gwarantują mniejszą szkodliwość dla środowiska na przykład poprzez wykorzystywanie materiałów z recyklingu, z rolnictwa ekologicznego czy mniejsze zanieczyszczenie i zużycie wody. Połączone działanie producentów odzieży i świadomych konsumentów doprowadzą do ograniczenia wpływu na środowisko jednej z najbardziej szkodliwej gałęzi przemysłu.

[1] Strategia Zrównoważonego rozwoju na lata 2020-2025 przedsiębiorstwa LPP „For People For Our Planet” https://www.lppsa.com/zrownowazony-rozwoj/nasze-zobowiazania [dostęp 2021-02-02]

[2] Karta Działań Przemysłu Modowego na rzecz Klimatu https://unfccc.int/sites/default/files/resource/Industry%20Charter%20%20Fashion%20and%20Climate%20Action%20-%2022102018.pdf [dostęp 2021-02-02]

[3] Porozumienie Paryskie do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r., przyjęte w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:22016A1019(01)&from=PL [dostęp 2021-02-02]

[4] Playbook for Climate Action https://www.nature.org/content/dam/tnc/nature/en/documents/TNC_PlaybookClimateAction.pdf [dostęp 2021-02-02]

[5] Pakt Mody https://thefashionpact.org/?lang=en [dostęp 2021-02-02]