Projekt ustawy z 19 maja 2020 r. o zmianie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko[1], stanowi realizację postulatów Komisji Europejskiej z 7 marca 2019 r., powiązanych z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92[2]. Z treści zapisu projektu wynika, że organizacje ekologiczne otrzymają więcej instrumentów do zwalczania inwestycji mających negatywny wpływ na środowisko.

Wnoszenie odwołań od decyzji przez organizacje ekologiczne

W obecnych uregulowaniach prawnych organizacje społeczne mają wiele ograniczeń w zakresie udziału w postępowaniach zakończonych wydaniem decyzji. Natomiast w projekcie wspomnianej ustawy, zgodnie z art. 86f ust. 1 „Organizacji ekologicznej powołującej się na swoje cele statutowe służy prawo do wniesienia odwołania od decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1, dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w zakresie, w jakim organ nie uwzględnił postanowień decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli prowadzi ona działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania w sprawie tej decyzji, także w przypadku gdy nie brała ona udziału w postępowaniu prowadzonym przez organ pierwszej instancji. W postępowaniu odwoławczym organizacja ekologiczna uczestnicy na prawach strony.” Na podstawie powyższego przyznano organizacjom ekologicznym uprawnienie do wnoszenia odwołań od decyzji realizacyjnych dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Odwołanie odnosi się nie tylko do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, ale również do późniejszych zezwoleń inwestycyjnych, takich jak na przykład decyzja o pozwoleniu na budowę.

Odwołanie ma mieć charakter ograniczony, bowiem jego przedmiotem może być tylko wskazanie postanowień decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (o decyzjach środowiskowych pisaliśmy w artykule Decyzja środowiskowa w świetle planowanej inwestycji), które nie zostały uwzględnione w decyzji realizacyjnej. Tak skonstruowane przepisy budzą wiele wątpliwości ze strony specjalistów. Utrudni to rozstrzygnięcie czy zarzuty ujęte w odwołaniu mieszczą się w zakresie weryfikacji wydanej decyzji. Wątpliwym pozostaje również, czy w zakres zaskarżenia można przyporządkować przypadki, w których postanowienia decyzji środowiskowej zostały uwzględnione w decyzji o pozwoleniu na budowę. Projekt nowelizacji ustawy określa zaskarżenie w części, w której postanowienia decyzji środowiskowej nie zostały uwzględnione. Dodatkowo przepisy proceduralne nie nakładają na odwołujących, szczególnych wymagań co do treści środków zaskarżenia. Wystarczy jedynie, że z odwołania wynikać będzie fakt niezadowolenia strony z wydanej decyzji.

Odwołanie, a udział w postępowaniu

W przypadku zaskarżenia wydanej decyzji środowiskowej, organizacje ekologiczne mogą odwołać się od wydanych zezwoleń inwestycyjnych. Jednak warto zwrócić uwagę, że dokonać tego mogą wyłącznie, jeżeli prowadzą działalność statutową w ramach ochrony środowiska lub przyrody przez okres minimum 12 miesięcy przed datą wszczęcia postępowania w sprawie wydania zaskarżonej decyzji. Organizacje ekologiczne nie będą mogły przystąpić do postępowania przed organem pierwszej instancji, ale będą mogły wnieść odwołanie od wydanej decyzji. Więcej na temat odwołań przeczytasz w artykule Odwołanie do organu II instancji od wydanej decyzji administracyjnej To zaś oznacza, że w postępowaniu będą uczestniczyć tylko w ramach drugiej instancji. Taka sytuacja będzie zapewne regułą w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, organizacje ekologiczne biorą udział zasadniczo jedynie wówczas, gdy w ramach tego postępowania prowadzona jest ponowna ocena oddziaływania na środowisko. W przepisach powinna pojawić się wzmianka określająca zakres rozpoznania sprawy w drugiej instancji. Warto również doprecyzować interes organizacji ekologicznej we wniesieniu odwołania.

Publikacja decyzji, a Biuletyn Informacji Publicznej

Organizacje ekologiczne będą miały 14 dni na wniesienie odwołania od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin udostępnienia decyzji w Biuletynie Informacji Publicznej. Organ wydający decyzję inwestycyjną dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zobowiązany będzie udostępnić wydaną decyzję w Biuletynie Informacji Publicznej na wskazany okres 14 dni.  Nowe zasady publikacji niewątpliwie umożliwią zapoznanie się z treścią decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach szerszej rzeszy odbiorców, nie tylko organizacjom ekologicznym, lecz i mieszkańcom, i wszystkim zainteresowanym planowaną inwestycją. Z chwilą udostępnienia decyzji biec zaczyna termin do wniesienia odwołania przez organizację ekologiczną. Zatem, jeżeli organ na skutek omyłki udostępni decyzję z opóźnieniem, to z opóźnieniem zaczną biec terminy na wniesienie ewentualnego odwołania. Obecnie na organach administracji spoczywa jedynie obowiązek podania do publicznej wiadomości informacji o wydanej decyzji.

Sąd administracyjny, a wniesienie skargi

Nowelizacja przepisów wprowadza również możliwość wniesienia skargi przez organizacje ekologiczną do sądu administracyjnego na poszczególne pozwolenia inwestycyjne. Dotyczy to jedynie sytuacji, w której organizacja uprzednio wniosła opisane wyżej odwołanie. W odpowiedzi sąd będzie mógł wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania tej decyzji w całości lub w części.

W celu zapewnienia płynności biegu formalnych spraw inwestycji, organizacje ekologiczne powinny otrzymać realny dostęp do postępowań. Zaproponowane nowelizacją ustawy zmiany w przepisach przyczynią się do utworzenia równowagi pomiędzy interesem inwestora, a udziałem społeczeństwa w postępowaniu. Wykładnia nowych przepisów może budzić wiele wątpliwości. Z pewnością wprowadzenie zmian będzie miało duże znaczenie w przebiegu procesów inwestycyjnych, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, które w znaczący sposób ingerują w środowisko oraz budzą sprzeciw społeczny.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o kwalifikacji przedsięwzięć, skorzystaj z naszego szkolenia. Wypełnij formularz, aby otrzymać dostęp do darmowej lekcji.

[1] Projekt ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12329452/katalog/12658346  [dostęp 2020-11-17]

[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/E0L/2012/26/1.pdf#zoom=90 [dostęp 2020-11-17]