Kwestia zakończenia kontroli w przedsiębiorstwach korzystających ze środowiska oraz okoliczności w jakich kontrola może się kończyć, budzi wiele wątpliwości. W oparciu o art. 11 Ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2020 poz. 995) [1] przypominamy o trzech sytuacjach związanych z zakończeniem czynności kontrolnych, które mogą mieć miejsce, niezależnie od tego czy kontrola jest przeprowadzana przez organy ochrony środowiska oraz Inspekcję Ochrony Środowiska.

Zgodnie z art. 11 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska [2] kontrolowany podmiot, w efekcie przeprowadzenia kontroli, otrzymuje w formie pisemnej protokół pokontrolny i może podjąć jedno z trzech działań:

• podpisać protokół pokontrolny bez wnoszenia uwag i zastrzeżeń,
• podpisać protokół pokontrolny wnosząc jednocześnie uzasadnione uwagi,
• odmówić podpisania protokołu pokontrolnego i zyskać 7 dni na wniesienie uzasadnionych uwag i zastrzeżeń do protokołu pokontrolnego.

O ile w sytuacji, gdy kontrola przebiegła pomyślnie, a treść protokołu nie powoduje sytuacji spornych, podpisanie protokołu bez wnoszenia uwag i zastrzeżeń jest oczywiste, o tyle w sytuacjach, gdy w protokole wykazano nieprawidłowości, warto skorzystać z odmowy podpisania protokołu pokontrolnego, zyskując tym samym czas na spokojne i wnikliwe zapoznanie się z treścią protokołu pokontrolnego oraz merytoryczne odniesienie się do zawartych w nim nieprawidłowości.

W sytuacji odmowy podpisania protokołu pokontrolnego warto pamiętać o dwóch kwestiach:

• odmowa podpisania protokołu pokontrolnego nie oznacza odmowy przyjęcia i pisemnego potwierdzenie odbioru tegoż protokołu,
• zgłoszenie uwag i zastrzeżeń przez kontrolowany podmiot kończy postępowanie kontrolne.

Wprawdzie organ kontrolujący może, a nawet powinien, ustosunkować się do uwag i zastrzeżeń wniesionych przez kontrolowany podmiot, natomiast nie ma możliwości dalszego odwołania się.

Podpisanie protokołu pokontrolnego bez wnoszenia uwag, pomimo niezgody z jego treścią, skutkuje uznaniem protokołu pokontrolnego za dokument korzystający z domniemania zgodności ze stanem faktycznym, poświadczającym prawdę. Oznacza to, że wszelkie próby podważania naruszeń, uwag i zarzutów zawartych w protokole pokontrolnym, podczas postępowań administracyjnych czy karnych, będą nieskuteczne.

Zgłaszanie uwag do protokołu pokontrolnego w momencie zakończenia kontroli może nie być również dobrym rozwiązaniem ze względu na pośpiech lub stres zwykle towarzyszący kontroli.

Zatem podsumowując – w sytuacji, gdy nie zgadzamy się z treścią protokołu kontrolnego warto wybrać trzecią możliwość – odmowę podpisania protokołu pokontrolnego, dzięki czemu zyskamy 7 dni na konsultację z zarządem (lub pełnomocnikiem kontrolowanego podmiotu) i sformułowanie merytorycznej pisemnej odpowiedzi na zastrzeżenia organu kontrolującego zawarte w protokole pokontrolnym.

Warto pamiętać, że odmowa podpisania protokołu pokontrolnego jest prawem kontrolowanego podmiotu. Nie jest ujmą dla przedstawicieli organów przeprowadzających kontrolę. Nie jest również zobowiązaniem do wniesienia uwag i zastrzeżeń do protokołu przez kontrolowany podmiot. W terminie 7 dni kontrolowany podmiot może przedstawić swoje stanowisko na piśmie właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska informując o wnoszonych uwagach i zastrzeżeniach wraz z ich uzasadnieniem lub informując o odstąpieniu od wniesienia uwag i zastrzeżeń. Ważne: Z odstąpieniem od wniesienia uwag zastrzeżeń nie wiążą się żadne kary dla podmiotu kontrolowanego.

Więcej w materiale video z cyklu Akademii Przemysłu i Środowiska! Dołącz do Grupy Akademia Przemysłu i Środowiska!

Inne artykuły oparte na wystąpieniach przygotowanych w ramach Akademii Przemysłu i Środowiska to: Przestępstwa przeciwko środowisku, Odpowiedzialność karna i karno-administracyjna w ochronie środowiska, Pojęcie instalacji – sprawdź czy znasz je dobrze, KPO? A może KPOK?.

[1] Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2020 poz. 995) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910770335/U/D19910335Lj.pdf  [dostęp: 2021-07-01]

[2] Art. 11. ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2020 poz. 995) brzmi:

1. Z czynności kontrolnych inspektor sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowanej osobie fizycznej.
2. Protokół podpisują inspektor i kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowana osoba fizyczna, którzy mogą wnieść do protokołu umotywowane zastrzeżenia i uwagi.
3. W razie odmowy podpisania protokołu przez kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowaną osobę fizyczną, inspektor czyni o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może w terminie siedmiu dni przedstawić swoje stanowisko na piśmie właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska.