Europa chce stać się do 2050 r. pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu, jednocześnie przystosowując się do jego zmian. W osiągnięciu tego celu pomóc ma realizacja założeń programu Europejski Zielony Ład. Na poziomie poszczególnych krajów ambicje neutralności klimatycznej znajdują odzwierciedlenie w licznych inicjatywach na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju podejmowanych na szczeblu krajowym, lokalnym oraz przez prywatnych przedsiębiorców. Europejskie Centrum Konsumenckie [1], działające przy Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), zebrało 19 najlepszych praktyk na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju z kontynentu europejskiego – poruszają one szereg aspektów codziennego życia, począwszy od duńskiej aplikacji „Too Good To Go” po darmowy transport publiczny w Luksemburgu.

Sprawdź jakie działania podejmują poszczególne kraje, w tym Polska, zainspiruj się!

Austria walczy z tonami odpadów elektronicznych za pomocą bonów naprawczych. Bony te pokrywają połowę kosztów naprawy dla konsumentów
do maksymalnej kwoty 200 euro, zachęcając obywateli do inwestowania pieniędzy w naprawy zamiast wyrzucania zepsutych urządzeń elektronicznych i kupowania nowych. Program odniósł wielki sukces w Wiedniu, dlatego w 2022 r. został rozszerzony na cały kraj.

W Belgii można znaleźć sklepy z używaną odzieżą zwane „De Kringwinkel” lub „Les Petits Riens”, które znajdują się w całym kraju. Każdy może oddać do nich meble, przybory kuchenne i inne przedmioty, których już nie potrzebuje. Można je później nabyć po okazyjnej cenie.

Międzynarodowa firma odzieżowa działająca w Bułgarii zachęca konsumentów do oddawania zużytych ubrań do swoich sklepów. Ubrania są przyjmowane na miejscu, a przedsiębiorca dba o to, by zostały ponownie wykorzystane lub poddane recyklingowi. Oddając stare ubrania w sklepie, klienci otrzymują kupon, który mogą zrealizować przy następnych zakupach.

Chorwacka platforma internetowa „Burza otpada” („Wymiana odpadów”) promuje wymianę informacji na temat podaży i popytu na surowce wtórne powstające w procesach produkcyjnych lub w wyniku procesów gospodarowania odpadami. Projekt ten został uruchomiony w 2017 r. i ma pośredni wpływ na konsumentów, ponieważ jego celem jest ograniczenie składowania odpadów i zrównoważone podejście do zarządzania zasobami pierwotnymi.

Cypr promuje sponsoring motywacyjny na zakup nowego roweru oraz dotację na jego naprawę i konserwację.

W ostatnich latach w Czechach przybywa sklepów spożywczych, w których konsumenci mogą kupić np. ryż, makaron, kawę czy herbatę i poprosić
o zapakowanie towaru do przyniesionych przez siebie pojemników.

W Danii działa natomiast wspomniana wcześniej aplikacja mobilna „Too Good To Go”. Została ona opracowana w 2015 r. w celu walki z marnowaniem żywności. Restauracje lub sklepy zamieszczają w niej niesprzedane resztki jedzenia lub posiłki, które w przeciwnym razie by wyrzuciły. Klienci mogą sprawdzić w aplikacji, co jest dostępne w ich okolicy i odebrać jedzenie w przeważnie bardzo przystępnych cenach. Jest to sytuacja, w której zyskują zarówno konsumenci, restauracje, jak i środowisko.

Francja zachęca konsumentów do wyboru naprawy zamiast wymiany na nowy produkt. Na przykład poprzez zawieszenie rękojmi na czas naprawy produktu. Albo poprzez przyznanie sześciomiesięcznego przedłużenia rękojmi, jeśli konsument zwróci się do przedsiębiorcy o naprawę produktu.

Dzięki nowelizacji niemieckiej ustawy o gospodarce cyrkularnej kraj ten chce położyć kres nadprodukcji, niszczeniu nowych towarów i niepotrzebnym zwrotom. Do tej pory, zwłaszcza sprzęt elektroniczny i odzież, często trafiały do kosza na śmieci, mimo że były jak nowe. W przyszłości producenci i sprzedawcy detaliczni będą ponosić większą odpowiedzialność. Będą musieli dokumentować, co robią z niesprzedanymi towarami, np. czy oddają je w formie darowizny lub odsprzedają po niższej cenie.

Włoska platforma „NeXt-Nuova Economia per tutti” zapewnia przegląd najlepszych praktyk zrównoważonego rozwoju realizowanych w całym kraju. Niezależnie od tego, czy są one prowadzone przez firmy, szkoły, gminy czy start-upy. Za pomocą narzędzia „Głosuj na swój portfel” zachęcają konsumentów do wzięcia odpowiedzialności i dokonywania świadomych wyborów przy zakupie.

Kilka łotewskich stacji benzynowych zachęca konsumentów do przynoszenia własnych kubków do kawy wielokrotnego użytku. Jedna z największych sieci detalicznych, posiadająca setki punktów sprzedaży, również stosuje tę praktykę. Klienci, którzy przynoszą swój kubek, otrzymują od 10 do 15% zniżki na kawę. Ma to na celu zmniejszenie ilości zużytych kubków w kraju.

Luksemburg jest pierwszym krajem na świecie, który oferuje bezpłatny transport publiczny. Od 2020 r. zarówno mieszkańcy, jak i turyści mogą
po prostu wskoczyć do pociągu, tramwaju lub autobusu bez konieczności kupowania biletu. Celem jest zwiększenie świadomości w zakresie mobilności przyjaznej dla środowiska.

Na Malcie, tzw. program refundacji opakowań po napojach zachęca do zwrotu jednorazowych opakowań poprzez stosowanie zwrotnej kaucji
w wysokości 0,10 euro. System refundacji został wdrożony na Malcie od 1 kwietnia 2022 r. Ponadto na całej Malcie i w Gozo konsumenci mają
do dyspozycji sieć automatów zwrotnych, w których będzie można zwracać opakowania po napojach.

„Pieter Pot” z siedzibą w Rotterdamie to pierwszy w Holandii okrężny supermarket internetowy bez opakowań. Konsumenci kupują produkty luzem i otrzymują je w szklanych słoikach za kaucją. Zużyte słoiki można zwrócić kierowcy, aby je umył i ponownie napełnił. Forbes podaje, że supermarkety bez opakowań mogą zaoszczędzić do 20 kg plastiku na osobę rocznie.

W Norwegii istnieje system kaucji za butelki i puszki nadające się do recyklingu. Urządzenia do recyklingu znajdują się przy wejściu do wszystkich supermarketów w Norwegii, a użytkownik otrzymuje zwrot kaucji, którą zapłacił przy zakupie butelki lub puszki. W ubiegłym roku ponad 92% wszystkich butelek i puszek w Norwegii zostało poddanych recyklingowi.

W Polsce pracownia architektoniczna z Wrocławia stworzyła projekt mobilnego hotelu zbudowanego z izotermicznej ciężarówki chłodni. W projekcie wykorzystano naczepy ciężarówek, które zwykle widujemy na drogach i które do tej pory służyły do transportu żywności, dzięki czemu mają odpowiednie właściwości pozwalające na utrzymanie określonej temperatury wewnątrz. Projekt zakłada upcykling, czyli zwiększenie wartości materiału i przekształcenie ciężarówek chłodni w pokoje hotelowe.

Rząd Portugalii uruchomił program walki z ubóstwem energetycznym. W ramach programu dofinansowywane są prace przy domach, dzięki którym stają się one bardziej energooszczędne. Obejmują one np. termoizolację budynku i zrównoważone ogrzewanie lub poprawę jakości okien i drzwi.

W Słowenii Centrum Ponownego Wykorzystania, organizacja non-profit, prowadzi działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji w myśl zasady: redukuj, naprawiaj, ponownie wykorzystuj. Przykładowo konsumenci biorą udział w naprawie produktu i otrzymują informacje na temat ich prawidłowej konserwacji.

Szwecja natomiast obniżyła stawkę podatku VAT z 25 proc. do 12 proc. na usługi naprawy rowerów, butów, wyrobów skórzanych, odzieży i bielizny domowej. Rzemieślnicy mogą oferować naprawy dużych urządzeń elektrycznych po cenach do 50 proc. niższych od rzeczywistych kosztów – różnicę pokrywa państwo.

Podsumowując, do neutralności klimatycznej możemy dojść poprzez:

• inwestowanie w naprawę zamiast wyrzucanie zepsutych urządzeń elektronicznych i kupowanie nowych;
• obniżenie podatku VAT na usługi związane z naprawą;
• zrównoważone podejście do zarządzania zasobami pierwotnymi – ich odzysk i ponowną sprzedaż;
• zapobieganie nadprodukcji i niszczeniu nowych niesprzedanych towarów, zwłaszcza odzieży i sprzętu elektronicznego poprzez wprowadzenie obowiązku dokumentowania darowizn lub odsprzedaży po niższej cenie;
• działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji w myśl zasady: redukuj, naprawiaj, ponownie wykorzystuj;
• powtórna sprzedaż po okazyjnej cenie ubrań i przedmiotów używanych, które mogą jeszcze pełnić swoją funkcję;
• zachęty promujące transport rowerowy;
• oferowanie bezpłatnego transportu publicznego;
• promowanie zakupów spożywczych i artykułów chemicznych do własnych pojemników;
• zachęcanie do korzystania z wielorazowych kubków do kawy w kawiarniach i na stacjach benzynowych poprzez premiowanie tej formy atrakcyjnymi rabatami;
• zapobieganie marnowaniu resztek jedzenia lub posiłków w sklepach i restauracjach poprzez sprzedaż żywności w atrakcyjnych cenach;
• wdrożenie programu refundacji opakowań po napojach poprzez sieć automatów zwrotnych wypłacających kaucję po dokonaniu zwrotu opakowania;
• wyeliminowanie opakowań w handlu internetowym;
• upcycling, czyli przekształcanie produktów, nadawanie im nowych funkcji;
• przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu poprzez podnoszenie energooszczędności budynków.

A Ty co dopisałbyś do powyższej listy?

[1] Europejskie Centrum Konsumenckie Polska https://konsument.gov.pl/aktualnosci/19-zrownowazonych-praktyk-z-calej-europy/
[dostęp: 2022-07-19]