Jak informuje Ministerstwo Klimatu wraz z samorządowcami wypracowano rozwiązania umożliwiające łatwiejsze funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami w Polsce. Poprawa systemu polegać będzie na optymalizacji kosztów oraz wprowadzeniu rozwiązań, które w praktyce będą prowadziły do jego uszczelnienia. Dodatkowo program obejmuje system walki z zaśmiecaniem w ramach współpracy Ministerstwa Klimatu z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska, pozwalający eliminować niewłaściwą gospodarkę odpadową.

Założenia programu „Czystość PLUS”

Program „Czystość PLUS” swoim zasięgiem obejmuje kilka ważnych kwestii, które w obecnym systemie prawnym wymagały uszczelnienia. Do głównych założeń programu należy:

• Zmiana stawki maksymalnej dla nieruchomości niezamieszkałych;
• Zwiększenie kar za zaśmiecanie miejsc publicznych (ulic, placów, ogrodów, trawników) do 5000 zł;
• Możliwość indywidualnego rozliczania mieszkańców;
• Sankcja karna za pozostawienie odpadów niebezpiecznych – do 8 lat pozbawienia wolności;
• Korzystna metoda obliczania poziomów recyklingu przez gminy;
• Możliwość kompostowania bez konieczności odbioru bioodpadów;
• Określenie stopniowych, racjonalnych poziomów recyklingu dla gmin;
• Wydłużenie możliwości magazynowania odpadów np. paliwa alternatywnego z roku na trzy lata;
• Zwolnienie z obciążeń wynikających z zabezpieczenia roszczeń dla recyklerów;
• Uelastycznienie zbiórki odpadów np. zmiana z 5 na 3 worki.

Od 1 lipca 2017 r. funkcjonuje system segregacji odpadów, w ramach którego obowiązuje zbiórka odpadów z podziałem na pięć pojemników – papier, szkło, metale i tworzywa sztuczne, bioodpady oraz na odpady zmieszane. Wiceminister Klimatu Jacek Ozdoba, zapowiedział możliwość wprowadzenia kolejnych zmian legislacyjnych w systemie gospodarki odpadami. Uelastycznienie zbiórki odpadów poprzez zmianę ilości zbieranych frakcji odpadów do trzech frakcji, dotyczy wyłącznie samorządów, które spełnią wymogi organizacyjno-techniczne. Jest to zmiana, która pozwala zastosować modyfikację charakteru odbioru odpadów „u źródła”. Trzy frakcje do selektywnej zbiórki odpadów (papier, szkło, plastik) będzie można zbierać łącznie, przy zachowaniu odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu. Nie świadczy to jednak o obligatoryjności wdrożenia tego programu przez gminy. Warto jednak podkreślić, że do zastosowania powyższego rozwiązania będzie wymagana decyzja udzielona przez Ministerstwo Klimatu. Propozycja Ministerstwa Klimatu ma zmobilizować samorządy do wprowadzania nowych technologii i wypełnić luki inwestycyjne.

Program w ocenie samorządowców i branży

Jak podkreślają przedstawiciele Związku Samorządów Polskich, problem wzrostu cen systemu gospodarki odpadami w ostatnich latach jest bardzo dobrze widoczny. Większość postulatów samorządowców została uwzględniona w programie „Czystość PLUS”. Najważniejsze jest zahamowanie dynamiki wzrostu cen dla mieszkańców.

Specjaliści branży odpadowej, analizując propozycje przedstawione w ramach programu „Czystość PLUS” nie wykazują przychylności do wdrożenia zmian. Ich zdaniem częste zmiany w systemie gospodarki odpadami generują kolejne koszty. Dotychczasowa rewolucja odpadowa wzbudziła wiele wątpliwości mieszkańców, a proponowane obecnie zmiany na nowo zaburzą już osiągnięty system domowej segregacji odpadów. Sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świętalski, podkreśla, że proponowana zmiana zasad segregacji odpadów nie wprowadzi oszczędności, a wręcz przeciwnie. O ile zmniejszona zostanie opłata za udostępnienie pojemników dla użytkowników oraz wywóz odpadów, to jednak zwiększy się koszt pracy sortowni. Zatem, odbiór trzech frakcji odpadów, zamiast pięciu daje pozorne oszczędności, jednak wiąże się ze zwiększoną pracą na linii sortowniczej.

Pozytywy dla mieszkańców, problem dla zakładów

Podsumowując zbiórka odpadów z uwzględnieniem trzech frakcji będzie wygodniejsza dla konsumenta, ale ze względu na pogorszenie jakości surowca, jaki się uzyskuje po segregacji, wpłynie negatywnie na koszty pracy sortowni. W obecnym systemie gospodarki odpadami występują problemy z zagospodarowaniem części surowców zbieranych selektywnie. Wynikać to może z braku efektywności ekonomicznej systemu gospodarki odpadami. Podział na trzy frakcje byłby więc niekorzystny z punktu widzenia ekologii. Obecny system gospodarki odpadami w Polsce nie jest zintegrowany i efektywny ekonomicznie. Dokonanie wyboru przez samorządy o wdrożeniu zbiórki trzech frakcji wydaje się kluczowe, ponieważ to one będą odpowiadać za efekt, mając na uwadze możliwości dojścia do określonego przez ustawodawcę celu, tzn. osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu. Ministerstwo przekonuje, że rozwiązania zostały wypracowane w dialogu z samorządowcami, a ich implementację zapowiada jak najszybciej.