W 2020 r. czeka nas kolejna rewolucja w gospodarce odpadami komunalnymi. System gospodarki odpadami w Polsce wymaga przeorganizowania i udogodnienia. Poprawa systemu polegać będzie na optymalizacji kosztów oraz wprowadzeniu rozwiązań, które w praktyce będą prowadziły do jego uszczelnienia. Ministerstwo Klimatu opublikowało w dniu 12 października 2020 r., projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (numer projektu UD136),[1] który obecnie jest na etapie uzgodnień, konsultacji społecznych i opiniowania. W uzasadnieniu Minister Klimatu podkreśla, że wprowadzenie zmian w przepisach wynika przede wszystkim z konieczności wsparcia jednostek samorządu terytorialnego oraz poprawy sytuacji na krajowym rynku gospodarki odpadami komunalnymi. W założeniach, które obejmuje projekt znajduje się m.in. zagwarantowanie osiągnięcia ustawowo nałożonych na gminy poziomów recyklingu oraz przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych oraz obniżenie kosztów funkcjonowania gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi.

Głównym założeniem projektu jest:

• umożliwienie obliczania poziomu recyklingu i przygotowanie do ponownego użycia za rok 2020;
• zmiana w zakresie wymagań dla celów recyklingu na poszczególne lata: 2020, 2025, 2030, 2035;
• wskazanie, że gminy w pierwszej kolejności mają zapewnić przygotowanie do ponownego użycia i recykling odpadów zebranych selektywnie oraz odpadów powstających w procesie sortowania;
• usunięcie z ustawy o odpadach 30 proc. limitu udziału termicznego przekształcania odpadów komunalnych i pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych wraz z przepisami z nim związanymi, w tym uchylenie upoważnienia do wydania przez ministra właściwego ds. klimatu rozporządzenia w sprawie listy spalarni;
• przesunięcie terminu utworzenia w BDO modułu potwierdzeń wykonania recyklingu/odzysku.

Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia

Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, zobowiązuje gminy do osiągnięcia za 2020 r. poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia czterech frakcji odpadów komunalnych:

• papieru;
• metali;
• tworzyw sztucznych;
• szkła

w wysokości co najmniej 50 proc. wagowo.

W uzasadnieniu wskazano, że obecnie obowiązujące przepisy, zgodnie z którymi przy obliczaniu poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia uwzględnia się całkowitą masę odpadów komunalnych, stanowią nadregulację prawa krajowego względem prawa wspólnotowego. Warto również wspomnieć, że brak zmiany sposobu obliczenia poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia za 2020 r. ma doprowadzić do strat budżetów gminnych z tytułu nakładanych kar przez Inspekcję Ochrony Środowiska.

Jak wynika z projektu, gminy zostaną zobowiązane do osiągnięcia poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych w wysokości co najmniej:

• 55 proc. wagowo – za rok 2025;
• 60 proc. wagowo – za rok 2030;
• 65 proc. wagowo – za rok 2035 i za każdy kolejny rok.

Wskazano również, że sposób obliczania ww. poziomu oraz cele cząstkowe zostaną wskazane w Rozporządzeniu Ministra Klimatu.

Frakcja nadsitowa

W projekcie wprowadzono uchylenie przepisów ustawy o odpadach.  Uchylenie rozwiązuje problem z zagospodarowaniem odpadów komunalnych, który jest spowodowany brakiem możliwości składowania frakcji nadsitowej. Jest to odpowiedź Ministerstwa Klimatu na postulaty samorządowców dotyczące wprowadzenia rozwiązań pozwalających na budowę niewielkich lokalnych spalarni odpadów.

Mając na uwadze obecne przepisy, aby termiczne przekształcanie odpadów nie stało w sprzeczności z gospodarką o obiegu zamkniętym oraz nie powodowało zahamowania recyklingu odpadów, jego udział nie może przekraczać 30 proc. w stosunku do wytworzonych odpadów komunalnych. Jednak mając na uwadze znaczny nacisk na selektywną zbiórkę odpadów komunalnych u źródła, poprzez nowelizację przepisów planowane jest odejście od rozwiązań związanych z przekroczeniem limitu 30 proc. termicznego przekształcania odpadów komunalnych oraz odpadów pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych. Dalsze działania w ramach ukierunkowania strumienia odpadów komunalnych do termicznego przekształcania odpadów będzie uzależnione od wzrostu osiągania przez gminy poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu oraz kształtowania poziomu przekazywanej masy odpadów komunalnych do termicznego przekształcania.

Resort Klimatu, podkreśla, że gminy będą zobowiązane do osiągnięcia coraz wyższych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.

Przesunięcie terminów wdrożenia tzw. modułu potwierdzeń w ramach BDO

Dodatkowo projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, wprowadza przesunięcie uruchomienia tzw. modułu potwierdzeń w ramach BDO  z 1 stycznia 2021 r. na  1 stycznia 2022 r. Moduł ten służyć będzie do elektronicznego składania wniosków oraz do generowania dokumentów m.in. takich jak dokumenty potwierdzające recykling (DPR) i dokumenty potwierdzające inny niż recykling proces odzysku (DPO) odpadów opakowaniowych oraz dokumenty potwierdzające eksport albo wewnątrzwspólnotową dostawę odpadów opakowaniowych w celu poddania ich recyklingowi (EDPR).

[1] Projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12339103