Wielkimi krokami zbliża się termin składania rocznych sprawozdań o odpadach w systemie BDO. Jak głosi ustawa o odpadach (Dz. U. z 2021 r. poz. 779) [1] będąca podstawą prawną w zakresie sprawozdawczości, przedsiębiorcy powinni złożyć roczne sprawozdanie do 15 marca. Zastanawiasz
się ile sprawozdań musisz złożyć, jacy użytkownicy mogą to wykonać, czy potrzebujesz nowego pełnomocnictwa, a może czy w ogóle musisz składać sprawozdanie? Te i inne wątpliwości zostaną rozwiane po przeczytaniu poniższego materiału.

Czy muszę składać sprawozdanie w systemie BDO?

Zanim zaczniesz zagłębiać się w tematykę sprawozdań, warto upewnić się czy jesteś zobowiązany do tego, aby je złożyć. Według opinii Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który współtworzy system BDO wraz z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, jeśli w ubiegłym roku kalendarzowym nie wytworzyłeś, odebrałeś ani zebrałeś odpadów komunalnych, nie jesteś zobowiązany do złożenia sprawozdania. Mimo to silnie zaleca się złożenie tak zwanego “sprawozdania zerowego”. Dlaczego? Ponieważ posiadanie sprawozdania zerowego, które możemy pokazać na przykład podczas kontroli, jest dowodem terminowego i rzetelnego wywiązywania się ze swoich obowiązków. Poza tym, niestety, pamięć ludzka jest zawodna, dokumenty ulegają zniszczeniu, a pracownicy zmieniają pracodawcę – w takich sytuacjach łatwiej jest przejrzeć zasoby rejestru BDO, niż domyślać się jaki był powód niezłożenia sprawozdania za dany rok. Co istotne, w systemie BDO nie stosuje się innej formy oświadczeń o braku wytwarzania, odbierania i zbierania odpadów.

Czy mogę wykorzystać dokument pełnomocnictwa z zeszłego roku?

Ponowna możliwość wykorzystania pełnomocnictwa zależy od daty zawartej na tym dokumencie. Może być ono ważne do konkretnej daty
lub do odwołania. Jeżeli pełnomocnictwo nie ma określonego terminu końcowego i nie zostało ono odwołane można je ponownie wykorzystać.
Jeżeli data zawarta na dokumencie jeszcze nie minęła, takie pełnomocnictwo również może zostać dołączone do nowego sprawozdania. Warto pamiętać, że nawet jeśli pełnomocnictwo wykorzystane w zeszłym roku jest nadal aktualne, należy dołączyć je także do nowego sprawozdania, ponieważ czynność ta nie wykonuje się automatycznie. Jeśli dokument stracił swoją ważność, trzeba przygotować nowy. Za każde złożone pełnomocnictwo na konto Urzędu Miasta właściwego dla siedziby Urzędu Marszałkowskiego należy wpłacić opłatę skarbową o wysokości 17 zł. W systemie BDO do sprawozdania oprócz pełnomocnictwa należy dołączyć także potwierdzenie uiszczenia tej opłaty. Każde z pełnomocnictw opłacane jest osobno, nawet jeśli składane jest ono kilkukrotnie w tej samej sprawie. W przypadku prowadzenia działalności w kilku województwach, dla każdego z nich należy posiadać osobne pełnomocnictwo, które zostało indywidualnie opłacone.

Czy jako użytkownik główny mogę złożyć sprawozdanie bez pełnomocnictwa?

System BDO wyróżnia kilka rodzajów użytkowników, którzy posiadają różne zakresy uprawnień. Największe możliwości posiada użytkownik główny, który ma dostęp do wszystkich modułów i funkcjonalności w ramach konta w BDO, może składać wnioski, przekazywać sprawozdania roczne oraz prowadzić ewidencję odpadów. Użytkownikiem może być właściciel, czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba wskazana w Krajowym Rejestrze Sądowym do reprezentowania spółki lub osoba, której nadano uprawnienia w systemie BDO. W ostatnim wymienionym przypadku, aby złożyć sprawozdanie konieczne jest posiadanie pełnomocnictwa. Dokument w dowolnej formie powinien zawierać takie elementy
jak informacje dotyczące danych mocodawcy, informacje o podmiocie, któremu pełnomocnictwo zostaje udzielone oraz zakres pełnomocnictwa wraz z ramami czasowymi jego obowiązywania. Oprócz samego dokumentu ważne jest również uwzględnienie potwierdzenia uiszczenia opłaty na konto Urzędu Miasta właściwego dla siedziby Urzędu Marszałkowskiego.

Skąd wiedzieć czy odpad zawarty w sprawozdaniu powstał w instalacji czy poza instalacją?

Pojęcie instalacji wydaje się być bardzo oczywistym, jednak może budzić wątpliwości wynikające z ustalenia faktu czy coś jest instalacją czy nią nie jest. Problem ten towarzyszy także gospodarce odpadami w kontekście ustalenia czy dane odpady są powiązane z eksploatacją instalacji czy też nie lub czy dane odpady są przetwarzane w instalacji. Definicja instalacji została wyrażona w art. 3 pkt. 6 Prawa ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 1973) [2], który mówi, że przez instalację rozumie się:

1. stacjonarne urządzenie techniczne,
2. zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
3. budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję (za emisję uznaje się także wytwarzanie odpadów).

Eksploatacja urządzeń, zespołu urządzeń oraz budowli, o których mowa w przepisach ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2021 r. poz. 1973), powoduje emisje, czyli powstające substancje lub energie, które w wyniku prowadzonej działalności człowieka wprowadzane są bezpośrednio
lub pośrednio do powietrza, wody, gleby lub ziemi. W związku z tym, jeśli odpady powstają na przykład w magazynie – powstają one poza instalacją. Natomiast kiedy ich powstanie związane jest z produkcją prowadzoną w zakładzie przy wykorzystaniu urządzeń stacjonarnych, powstałe odpady są to odpady powstałe w instalacji.

Czy rolnicy muszą składać sprawozdanie w systemie BDO?

Zgodnie z art. 51 ust. 2 [3] ustawy o odpadach (Dz. U. z 2021 r. poz. 779) rolnicy wytwarzający odpady na powierzchni użytków rolnych poniżej
75 ha nie podlegają wpisowi do rejestru BDO, a co za tym idzie nie muszą składać sprawozdania. Od zasady tej są jednak wyjątki, które zamieszczone są w ust. 1 tego artykułu [4]. Między innymi jest to posiadanie pozwolenia zintegrowanego, pozwolenia na wytwarzanie, przetwarzanie lub zbieranie odpadów. Jeśli rolnik posiada owe pozwolenia, decyzje lub koncesje wskazane w ust. 1 ustawy i działa na gruncie o dowolnej powierzchni (nawet poniżej 75 ha) lub wytwarza odpady na użytkach rolnych o powierzchni przekraczającej 75 ha, jest on traktowany jako wytwórca odpadów, który zobowiązany jest do wpisu do rejestru BDO oraz do złożenia sprawozdania.

Czy sprawozdanie złożyć w ramach miejsca prowadzenia działalności, siedziby czy gminy?

W zależności od składanego rodzaju sprawozdania, tworzone są one w kontekście miejsca prowadzenia działalności, gminy lub siedziby.
Sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami, sprawozdanie podmiotu zbierającego odpady komunalne oraz sprawozdanie podmiotu prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych składa się w kontekście miejsca prowadzenia działalności. Są to lokalizacje, w których podmiot prowadzi działalność w zakresie gospodarowania odpadami. Podmiot zobowiązany jest do dodania w systemie BDO wszystkich miejsc prowadzenia działalności. W przypadku sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, sprawozdawczość wykonuje się w kontekście gminy, z której odbierane były odpady komunalne. Sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami składa się w kontekście siedziby, której nie należy mylić z miejscem prowadzenia działalności.
Siedziba to miejsce, w którym można znaleźć przedsiębiorcę oraz dokumenty przedsiębiorstwa, natomiast miejsce prowadzenia działalności gospodarczej to miejsce, w którym realizowane są działania przedsiębiorstwa wynikające z prowadzonej przez nie działalności. Sprawozdanie składa się do odpowiedniego
dla siedziby Marszałka Województwa. Wyjątkiem jest jednak działalność w zakresie wprowadzania toreb na zakupy z tworzywa sztucznego.
Jeśli jest ona prowadzona na terenie różnych województw, należy złożyć oddzielne sprawozdania do każdego z właściwych marszałków.

Czym jest obiekt liniowy w kontekście BDO?

Zgodnie z Ustawą Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351) [5] przez obiekt liniowy należy rozumieć obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable zainstalowane w kanalizacji kablowej, kable zainstalowane w kanale technologicznym oraz kable telekomunikacyjne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego. Wytwórca odpadów w obiektach liniowych nie wskazuje miejsca prowadzenia działalności, lecz gminę, na terenie której wytworzył odpady.

Co w sytuacji, jeśli mój wniosek aktualizacyjny nie został rozpatrzony, co uniemożliwia złożenie aktualnego sprawozdania?

Wniosek aktualizacyjny należy wypełnić przez system BDO w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana wymagająca aktualizacji.
Brak aktualizacji lub opóźnienie w złożeniu wniosku aktualizacyjnego może skutkować nałożeniem na firmę kar finansowych. Po wysłaniu wniosku aż do czasu jego rozpatrzenia przez Urząd Marszałkowski, który ma na to 30 dni, nie ma możliwości złożenia kolejnego wniosku. Jeśli organ mimo upływu terminu nie przekazał informacji zwrotnej dotyczącej wniosku należy podjąć próbę kontaktu z Urzędem, tak aby zamieszczone w sprawozdaniu informacje były aktualne, ponieważ za błędy w sprawozdawczości odpowiada podmiot składający sprawozdanie.

A po co ta cała sprawozdawczość?

Sprawozdawczość to obowiązek wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Wykaz ten należy przygotowywać z dużą uważnością, pamiętając o obowiązujących terminach i nie pozostawianiu sobie tego zadania na ostatnią chwilę. Przedsiębiorca może skorzystać z pomocy organizacji odzysku i scedować na nią część obowiązków, może też poprosić o wsparcie firmy, które dokonają za niego całości obliczeń. Nieterminowe złożenie rocznego sprawozdania sprawia, że przedsiębiorca podlega karze grzywny zgodnie z art. 180a [6] ustawy o odpadach
(Dz. U. z 2021 r. poz. 779)[1]. Poza tym w czasie kontroli, która wykaże uchybienia, bądź niewywiązanie się z obowiązku sprawozdawczości, inspektor może również nałożyć karę grzywny. Takie działanie jest zgodne z zapisami § 2 pkt. 6 [7] Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie uprawnieniami nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
(Dz. U. Nr 151, poz. 1253 z późn. zm.) [8] (dalej zwana: Rozporządzeniem nadającym uprawnienia inspektorom), który mówi, że inspektor posiada uprawnienia pozwalające na nałożenie grzywny, za naruszenie w postaci mandatu karnego za wykroczenie z art. 76 [9], powiązanego z art. 180a [6] ustawy o odpadach [1]. Co istotne w Rozporządzaniu nadającym uprawnienia inspektorom, nie ma wskazanej informacji o wysokości owej grzywny, gdyż została ona określona w Ustawie z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2021 r. poz. 2008, 2052, 2269, 2328) [10]. W obu przypadkach wysokość grzywny zgodnie z art. 24 § 1 [11] może wynosić od 20 PLN do 5000 PLN. Co istotne jej wysokość ma charakter uznaniowy i zależny o stopnia winy zobowiązanego do prowadzenia sprawozdawczości. Podsumowują – poprzez nie wypełnienie obowiązku wskazanego w art. 76 ustawy o odpadach, narażamy się na karę określoną w art. 24 § 1 Kodeksu karnego…

W przypadku złożenia sprawozdania zawierającego błędy, które zostaną zauważone przez organ, marszałek województwa w terminie 30 dni wzywa za pośrednictwem BDO do korekty sprawozdania, dając podmiotowi 14 dni od otrzymania wezwania na przekazanie korekty. Złożone sprawozdanie jest podstawą do obliczenia wysokości opłat, a jeśli złożone sprawozdanie zostanie zakwestionowane, a z ustaleń urzędu będzie wynikać, że powinna zostać opłacona wyższa kwota niż miało to miejsce, podmiot będzie musiał dopłacić różnicę, a także odsetki za zwłokę jak przy zaległościach podatkowych. Sprawozdawczość, wykazy i opłaty to tematy trudne, jednakże warte zgłębienia… by uniknąć przykrych konsekwencji w przypadku uchybień.

[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2021. r. poz. 779) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000779/U/D20210779Lj.pdf     [dostęp: 2022-02-17]

[2] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973)

http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf     [dostęp: 2022-02-17]

[3]Art. 51 ust. 2 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2021. r. poz. 779) brzmi:

2.Nie podlegają wpisowi do rejestru:

• osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna niebędące przedsiębiorcami wykorzystujące odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 gospodarowanie wytworzonymi odpadami ust. 8;
• podmiot władający powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe w celach, o których mowa w art. 96 odzysk z zastosowaniem komunalnych osadów ściekowych ust. 1 pkt 1-3, zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów;
• podmiot prowadzący działalność inną niż działalność gospodarcza w zakresie gospodarowania odpadami, który zbiera odpady opakowaniowe i odpady w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, w tym zbieranie leków i opakowań po lekach przez apteki, przyjmowanie zużytych artykułów konsumpcyjnych w sklepach, systemy zbierania odpadów w szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, urzędach i instytucjach (nieprofesjonalna działalność w zakresie zbierania odpadów);
• transportujący wytworzone przez siebie odpady;
• wytwórca odpadów będący rolnikiem gospodarującym na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlega wpisowi do rejestru na podstawie ust. 1.

[4] Art. 51 ust. 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2021. r. poz. 779) brzmi:

1. Marszałek województwa dokonuje wpisu do rejestru z urzędu:

• posiadacza odpadów, który uzyskał pozwolenie zintegrowane,
• posiadacza odpadów, który uzyskał pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
• posiadacza odpadów, który uzyskał zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów,
• podmiotu, który uzyskał decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi lub zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych,
• podmiotu, który uzyskał koncesję na podziemne składowanie odpadów na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze,
• (uchylony)

– jeżeli nie uzyskali wpisu do rejestru na podstawie art. 50 wpis do rejestru na wniosek ust. 2.

[5] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351)  http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002351/U/D20212351Lj.pdf      [dostęp: 2022-02-17]

[6] Art. 180a ust. 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2021. r. poz. 779) brzmi:

Kto, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 76, nie składa sprawozdania, podlega karze grzywny

[7] § 2 pkt. 6 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002 nr 151 poz. 1253) brzmi:

Inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w: […]

6) art. 70—78 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach […]

[8] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002 nr 151 poz. 1253) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20021511253/O/D20021253.pdf      [dostęp: 2022-02-17]

 [9] art. 76 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U z 2021 poz. 779) brzmi:

Podmioty obowiązane do sporządzenia sprawozdań, o których mowa w art. 73, art. 74a i art. 75, składają je w terminie do dnia 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy marszałkowi województwa właściwemu ze względu na:

1) siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy – w przypadku sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi oraz sprawozdania o przeprowadzonych publicznych kampaniach edukacyjnych; w przypadku braku siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej właściwy miejscowo jest Marszałek Województwa Mazowieckiego;

2) miejsce wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów – w przypadku sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami;

3) miejsce prowadzenia przez przedsiębiorcę jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi – w przypadku sprawozdania o liczbie nabytych i wydanych lekkich i pozostałych toreb na zakupy z tworzywa sztucznego.

[10] Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2021 r. poz. 2008, 2052, 2269, 2328) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19710120114/U/D19710114Lj.pdf       [dostęp: 2022-02-17]

[11] Art. 24. § 1 Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2021 r. poz. 2008, 2052, 2269, 2328) brzmi:

Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.