Kwalifikacja przedsięwzięcia odgrywa istotne znaczenie w planowaniu procesu inwestycyjnego, jednak należy wspomnieć również o tym, na co nie ma wpływu w zakresie spraw związanych z ochroną środowiska.
Rodzaj decyzji w zakresie korzystania ze środowiska
Niezależnie od tego, czy na etapie postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji środowiskowej przedsięwzięcie zostało zakwalifikowane jako mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko czy mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, w zakresie korzystania ze środowiska może być wymagane uzyskanie np. pozwolenia zintegrowanego czy pozwolenia wodnoprawnego.
Obowiązek posiadania pozwolenia zintegrowanego istnieje dla instalacji, które mogą powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska lub jego poszczególnych komponentów. Instalacje te zostały określone w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. poz. 1169) [1].
Przypadki, w których wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego określone zostały w art. 389 i 390 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne [2].
*Należy pamiętać, że w tym przypadku – kwalifikacja instalacji na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. [3] w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – ma znaczenie, do którego organu kierowany jest wniosek o wydanie w/w pozwolenia.
Wysokość opłat za korzystanie ze środowiska
Zgodnie z art. 274 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [4] wysokość opłat za korzystanie ze środowiska zależy od:
- ust. 1 pkt 1 – ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza;
- ust. 1 pkt 1a – w przypadku uprawnień do emisji wydanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych ustala się jako iloczyn liczby uprawnień do emisji wydanych w danym roku na rachunek posiadania operatora albo na rachunek posiadania operatora statków powietrznych w rejestrze Unii, o którym mowa w art. 8 ust. 1 tej ustawy, i obowiązującej stawki opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza w zakresie emisji dwutlenku węgla w roku, w którym wydano uprawnienia do emisji;
- ust. 1 pkt 5 – wysokość opłaty za składowanie odpadów zależy od ilości i rodzaju składowanych odpadów, z tym że wysokość opłaty podwyższonej zależy także od czasu składowania odpadów;
- ust. 1 pkt 5a – na składowisku odpadów, na którym umieszcza się i z którego wydobywa się odpady tego samego rodzaju, podstawą do naliczenia opłat jest różnica pomiędzy masą odpadów umieszczonych na składowisku a masą odpadów wydobytych ze składowiska – w ciągu roku kalendarzowego; jeżeli różnica jest liczbą ujemną, to przyjmuje się wartość 0.
Zgodnie z wyżej przytoczonymi zapisami ustawy, na wysokość opłat za korzystanie ze środowiska nie ma wpływu kwalifikacja przedsięwzięcia/instalacji.
Sprawozdawczość z zakresu korzystania ze środowiska
Niezależnie od kwalifikacji prowadzonej działalności, każdy podmiot korzystający ze środowiska na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska zobowiązany jest do corocznego sprawozdania w zakresie korzystania ze środowiska. Zgodnie z art. 3 ust. 20 ustawy p.o.ś. [5], jako podmiot korzystający ze środowiska rozumie się:
- przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 470), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
- jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
- osobę fizyczną niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.
PRZYKŁAD Raport KOBiZE
Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 17 lipca 2009 roku o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. z 2022 r., poz. 673) [6] obowiązek rejestracji w bazie Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) i składania corocznych raportów dotyczących wielkości emitowanych gazów cieplarnianych i innych substancji istnieje dla każdego podmiotu korzystającego ze środowiska, a więc powodującego emisję. W tym przypadku wystarczy, że w przedsiębiorstwie eksploatowany jest samochód służbowy lub wykorzystywana jest klimatyzacja albo kocioł grzewczy, aby obowiązkowe było złożenie sprawozdania do KOBiZE.
PRZYKŁAD Sprawozdanie PRTR
Zgodnie z art. 236b ust. 1 ustawy p.o.ś. [7], sprawozdanie składane jest przez prowadzącego instalację obejmującą co najmniej jeden z rodzajów działalności określonych w załączniku I do Rozporządzenia (WE) Nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE [8], który prowadzi tę instalację z przekroczeniem progów wydajności określonych w tym załączniku. W odniesieniu do powyższego, instalacje, dla których obowiązkowe jest złożenie sprawozdania PRTR określone zostało w załączniku I do w/w Rozporządzenia.
System handlu uprawnieniami do emisji
Niezależnie od kwalifikacji planowanego przedsięwzięcia na etapie postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej, może być wymagane uzyskanie zezwolenia na emisję gazów cieplarnianych z instalacji objętej systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Obowiązek posiadania zezwolenia na emisję gazów cieplarnianych istnieje dla instalacji określonych w załączniku 1 do ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2023 r., poz. 589) [9].
*Należy pamiętać, że w tym przypadku – kwalifikacji instalacji na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – ma znaczenie, do którego organu kierowany jest wniosek o wydanie w/w zezwolenia – do Marszałka województwa czy do Starosty lub Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
Autorka: Magdalena Zachara, specjalistka Kancelarii Ekologicznej ds. ochrony środowiska
Przeczytaj również artykuł „Na co wpływa kwalifikacja przedsięwzięcia?”
Pytanie? Konkretna odpowiedź!
Kto dokonuje kwalifikacji przedsięwzięcia?
Kwalifikacji planowanej inwestycji dokonuje Inwestor na etapie składania wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, zgody na realizację przedsięwzięcia tzw. decyzji środowiskowej. Jednak to po stronie Organu wydającego decyzję środowiskową leży obowiązek jej weryfikacji. Kwalifikacja wskazana przez Wnioskodawcę nie jest wiążąca dla Organu administracji publicznej, który na podstawie całokształtu przedłożonego materiału dowodowego może zwrócić uwagę na błędnie przyjętą kwalifikację i dokonać własnej analizy. Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy należy do organu wydającego decyzję środowiskową.
Kiedy potrzebna jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach?
Inwestor, który planuje nową inwestycję musi rozważyć, czy na jej realizację nie będzie wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. decyzja środowiskowa). Zgodnie z art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2023 r., poz. 1094) [10], uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych:
- przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
- przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Kwalifikacji przedsięwzięć do tych, które mogą zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko i dla których wymagane jest uzyskanie decyzji środowiskowej dokonuje się na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. poz. 1839).
[1] Załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. poz. 1169) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001169/O/D20141169.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[2] art. 389 i 390 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1478, 1688, 1890, 1963, 2029)
Art. 389. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na:
1) usługi wodne;
2) szczególne korzystanie z wód;
3) długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej;
4) rekultywację wód powierzchniowych lub wód podziemnych;
5) wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
6) wykonanie urządzeń wodnych;
7) regulację wód, zabudowę potoków górskich oraz kształtowanie nowych koryt cieków naturalnych;
8) zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na warunki przepływu wód;
9) prowadzenie przez wody powierzchniowe płynące oraz przez wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, przewodów w rurociągach osłonowych lub przepustów;
10) prowadzenie przez śródlądowe drogi wodne oraz przez wały przeciwpowodziowe napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych.
Art. 390. 1. Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane również na:
1) lokalizowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią:
a) nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
b) nowych obiektów budowlanych;
2) gromadzenie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią ścieków, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, oraz prowadzenie na tych obszarach przetwarzania odpadów, w szczególności ich składowania, jeżeli wydano decyzję, o której mowa w art. 77 ust. 3.
2. W pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, określa się wymagania dla obiektów budowlanych lokalizowanych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.
3. Pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie do ziemi ścieków i wód innych niż wymienione w art. 76 ust. 1 pkt 1 może być udzielone, jeżeli wydano decyzję, o której mowa w art. 76 ust. 2.
4. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej oraz minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej określą, w drodze rozporządzenia, zakres wymagań, jakie dla obiektów budowlanych lokalizowanych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią może określać pozwolenie wodnoprawne, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony przed powodzią.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001566/U/D20171566Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[3] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. poz. 1839) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001839/O/D20191839.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[4] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[5] art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54), brzmi:
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
20) podmiocie korzystającym ze środowiska – rozumie się przez to:
a) przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 470), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
b) jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
c) osobę fizyczną niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia;
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[6] art. 7 ustawy z dnia 17 lipca 2009 roku o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. z 2022 r., poz. 673), brzmi:
Art. 7. 1. Podmiot korzystający ze środowiska, którego działalność powoduje emisje, sporządza i wprowadza do Krajowej bazy, w terminie do końca lutego każdego roku, raport zawierający informacje wskazane w art. 6 ust. 2 pkt 1–10, dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego.
1a. Osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą sporządza i wprowadza do Krajowej bazy raport, o którym mowa w ust. 1, w zakresie eksploatacji:
1) instalacji wymagającej pozwolenia – jeżeli korzystanie ze środowiska powodujące emisje wymaga pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, o których mowa w art. 181 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;
2) źródła spalania paliw, o którym mowa w art. 152 ust. 2b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska.
1b. Podmiot korzystający ze środowiska, prowadzący działania ratownicze nie wprowadza do raportu, o którym mowa w ust. 1, informacji dotyczących podjętych działań ratowniczych.
2. W przypadku gdy obowiązek sporządzenia i wprowadzenia raportu jest związany z eksploatacją instalacji, podmiotem obowiązanym do sporządzenia i wprowadzenia raportu jest prowadzący instalację.
2a. Jeżeli w trakcie roku kalendarzowego prawa i obowiązki podmiotu korzystającego ze środowiska przejmuje inny podmiot, obowiązek sporządzenia i wprowadzenia raportu za ten rok, spoczywa na tym podmiocie, z zastrzeżeniem ust. 2b.
2b. Jeżeli nowy podmiot korzystający ze środowiska nie jest następcą prawnym poprzedniego podmiotu, każdy z nich sporządza i wprowadza raport za okres, w którym prowadził działalność objętą obowiązkiem sporządzenia raportu.
2c. Obowiązek sporządzenia i wprowadzenia za dany rok raportu, o którym mowa w ust. 1, wygasa z upływem 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, w którym powstał ten obowiązek.
2d. W okresie, o którym mowa w ust. 2c, podmiot korzystający ze środowiska ma bezpośredni dostęp do informacji zawartych w raporcie. Dostęp do informacji jest realizowany w trybie bezpośredniego połączenia z systemem Krajowej bazy.
2e. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 2c, informacje i dane wprowadzone do raportu, o którym mowa w ust. 1, przez podmiot korzystający ze środowiska są udostępniane temu podmiotowi na jego pisemny wniosek skierowany do Krajowego ośrodka. We wniosku wskazuje się raport, którego wniosek dotyczy, oraz zakres informacji i danych, które mają zostać udostępnione.
3. Wielkości emisji zawarte w raporcie, o którym mowa w ust. 1, ustala się na podstawie prowadzonych pomiarów lub na podstawie informacji o wielkości produkcji, zużyciu paliw lub surowców i odpowiadających tym wielkościom wskaźników emisji.
4. Minister właściwy do spraw klimatu może określić, w drodze rozporządzenia, rodzaje gazów cieplarnianych i innych substancji objętych bilansowaniem emisji dla poszczególnych rodzajów instalacji oraz sposoby ustalania wielkości emisji, kierując się potrzebą zapewnienia wysokiej jakości danych o emisji, w tym zapewnienia ich wiarygodności i spójności, oraz biorąc pod uwagę rozwój w zakresie dostępnych metod i technologii służących redukcji emisji.
5. (uchylony)
6. (uchylony)
7. Minister właściwy do spraw klimatu określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres informacji zawartych w raporcie oraz sposób jego wprowadzania do Krajowej bazy, kierując się potrzebą zapewnienia sprawnego funkcjonowania Krajowej bazy oraz jednolitości danych zawartych w tej bazie.
8. (uchylony)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20091301070/U/D20091070Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[7] art. 236b ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54), brzmi:
1. Prowadzący instalację obejmującą co najmniej jeden z rodzajów działalności określonych w załączniku I do rozporządzenia 166/2006, który prowadzi tę instalację z przekroczeniem progów wydajności określonych w tym załączniku, przekazuje wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska:
1) sprawozdanie zawierające dane o przekroczeniu wartości progowych dla uwolnień i transferów zanieczyszczeń, o których mowa w załączniku II do rozporządzenia 166/2006, oraz transferów odpadów określonych w art. 5 ust. 1 lit. b tego rozporządzenia, z uwzględnieniem wielkości produkcji – w terminie do dnia 31 marca roku następującego po danym roku sprawozdawczym;
2) dane niezbędne do identyfikacji zakładu, na terenie którego jest prowadzona instalacja, obejmujące:
a) dane teleadresowe prowadzącego instalację,
b) dane teleadresowe zakładu,
c) położenie geograficzne zakładu,
d) numer identyfikacyjny działalności gospodarczej,
e) dane dotyczące rodzajów działalności prowadzonych w zakładzie
– w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, w którym rozpoczął eksploatację instalacji, chyba że dane te zostały już wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska przekazane.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[8] załącznik I do Rozporządzenia (WE) Nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006R0166 [dostęp: 2024-07-23]
[9] załącznik 1 do ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2023 r., poz. 589) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000589/U/D20230589Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
[10] art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2023 r., poz. 1094), brzmi:
2. Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych:
1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20081991227/U/D20081227Lj.pdf [dostęp: 2024-07-23]
