W wyniku świadczenia usług zdrowotnych w obiektach leczniczych, obok tradycyjnych odpadów komunalnych, powstają również odpady medyczne. Wszelkie zagadnienia związane z gospodarką odpadami regulują przepisy Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2020 poz. 797)[1] [zwana dalej u. o. o ]. Zgodnie z zapisami u. o. o, przez odpady medyczne rozumie się „odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny”. Zatem, ich definicja wskazuje, że znaczną ich część stanowią odpady niebezpieczne. Odpady medyczne są odpadami niebezpiecznymi, jeśli wykazują co najmniej jedną spośród właściwości, które powodują, że można je zaklasyfikować do tej grupy jako niebezpieczne. Ich lista została określona w załączniku nr 3 u. o. o.
Klasyfikacja odpadów medycznych
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2020 poz. 10) [2], odpady medyczne sklasyfikowano w grupie 18:
| Kod odpadu | Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów |
| 18 | Odpady medyczne i weterynaryjne (z wyłączeniem odpadów kuchennych i restauracyjnych niezwiązanych z opieką zdrowotną lub weterynaryjną) |
| 18 01 | Odpady z opieki okołoporodowej, diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej |
| 18 01 01 | Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 01 03) |
| 18 01 02* | Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03) |
| 18 01 03* | Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub, co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82 |
| 18 01 04 | Inne odpady niż wymienione w 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy) |
| 18 01 06* | Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne |
| 18 01 07 | Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w 18 01 06 |
| 18 01 08* | Leki cytotoksyczne i cytostatyczne |
| 18 01 09 | Leki inne niż wymienione w 18 01 08 |
| 18 01 10* | Odpady amalgamatu dentystycznego |
| 18 01 80* | Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych |
| 18 01 81 | Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w 18 01 80 |
| 18 01 82* | Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych |
| 18 02 | Odpady z badań, diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej |
| 18 02 01 | Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 02 02) |
| 18 02 02* | Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub, co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt |
| 18 02 03 | Inne odpady niż wymienione w 18 02 02 |
| 18 02 05* | Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne |
| 18 02 06 | Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w 18 02 05 |
| 18 02 07* | Leki cytotoksyczne i cytostatyczne |
| 18 02 08 | Leki inne niż wymienione w 18 02 07 |
Listę odpadów niebezpiecznych ustala się poprzez oznakowanie odpadów niebezpiecznych w katalogu odpadów indeksem górnym w postaci gwiazdki „*” przy kodzie rodzaju odpadów. Niebezpieczne odpady medyczne stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska. Warto również zwrócić uwagę na zapisy art. 7 u. o. o, który wskazuje, że posiadacz odpadów może dokonać zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne, jeżeli wykaże, że nie posiadają one właściwości odpadów niebezpiecznych określonych w załączniku nr 3 do u. o. o. Odpady niebezpieczne stwarzają zagrożenie dla osób pracujących w kontakcie z nimi oraz środowiska naturalnego, które może ulec skażeniu. U. o. o przewiduje obostrzenia w zakresie wytwarzania, przechowywania oraz unieszkodliwiania odpadów medycznych.
Odpady medyczne w salonach kosmetycznych, a wpis do BDO
Już pod koniec 2019 r. w mediach często pojawiały się informacje o konieczności wpisu do BDO przez większość firm prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Dodatkowo w Sejmie i Senacie na przełomie 2019 i 2020 r. trwały intensywne prace zmieniające „zasady” wpisywania się do systemu. Działania te wzbudziły lawinę dezinformacji wśród firm. Biorąc pod uwagę pytania i wątpliwości związane z całym systemem, 17 grudnia 2019 r. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw zwrócił się do Ministra Klimatu o wydanie objaśnienia[3], czy mikroprzedsiębiorcy, mali oraz średni przedsiębiorcy, będący wytwórcami odpadów innych niż niebezpieczne, podlegają obowiązkowi rejestracji w rejestrze?
W swojej odpowiedzi Ministerstwo Klimatu określiło, że jeśli prowadzący działalność gospodarczą wytwarzają odpady o charakterze i składzie podobnym do powstających w gospodarstwach domowych, które nie zawierają odpadów niebezpiecznych (np. makulatura, opakowania, meble i inne odpady wielkogabarytowe), wówczas są oni zwolnieni z wpisu do rejestru BDO jako wytwórcy odpadów komunalnych. Teoretycznie wyjaśnienia te rozwiewają kwestię konieczności wpisu do BDO.
Jednak z końcem grudnia 2019 r. Minister Klimatu wydał Rozporządzenie w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz. U. 2019 poz. 2531)[4], w którym wskazał, że podmioty np. z branży kosmetycznej, które wytwarzają w okresie roku:
- Do 500 kg opakowań z papieru i tektury (kod odpadu: 15 01 01);
- Do 500 kg opakowań z tworzyw sztucznych (kod odpadu: 15 01 02);
- Do 500 kg opakowań wielomateriałowych (kod odpadu: 15 01 05);
- Do 500 kg opakowań ze szkła (kod odpadu: 15 01 07);
- Do 200 kg sorbentów, materiałów filtracyjnych, tkanin do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrań ochronnych innych niż wymienione w 15 02 02 (kod odpadu: 15 02 03), nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów.
Ze względu na specyfikę zakładów kosmetycznych, szczególną uwagę należy zwrócić na wszystkie sorbenty. Do określenia masy np. sorbentów, w postaci ręczników, jednorazowych ubrań ochronnych, jednorazowych prześcieradeł, maseczek ochronnych, gazików niezanieczyszczonych (np. krwią i płynami ustrojowymi), należy wziąć pod uwagę wagę zużytych materiałów nasączonych wykorzystywanymi podczas zabiegu substancjami. W przypadku wykorzystania narzędzi chirurgicznych, strzykawek i igieł, a także pojawienia się gazików zanieczyszczonych krwią i płynami ustrojowymi wytwarzane są odpady medyczne!
Zakładając, że zakład działa przez 5 dni w tygodniu, czyli w okresie jednego roku przez 240 dni, to przy wytworzeniu tylko 1 kg odpadów dziennie w postaci: zużytych ręczników, ubrań jednorazowych itd., to w okresie od stycznia do grudnia powstanie w nim 240 kg odpadów! Czyli przekroczona zostanie określona masa odpadów – 200 kg, którą wskazał Minister Klimatu. Istotne jest więc sprawdzenie masy wytworzonych odpadów w każdym zakładzie, w celu określenia czy jako firma musimy złożyć wniosek i zostać wpisani do BDO.
Firmy przekraczające wskazane powyżej masy są tym samym obowiązane do prowadzenia ewidencji odpadów oraz uzyskania wpisu do rejestru.
Ważną informacją jest możliwość otrzymania kary pieniężnej za prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru. Ustawodawca określił jej wysokość na poziomie od 5 tys. do 1 mln. zł (co jest zgodne z art. 194 ustawy o odpadach[5]).
Jeśli podmiot jest już wpisany do rejestru BDO, to szczególną uwagę należy zwrócić na masę wytworzonych odpadów, którą musimy każdorazowo podać podczas wprowadzania danych w systemie jako przekazujący odpady. Masa ta ma być podawana w tonach (Mg), lecz z dokładnością do czterech miejsc po przecinku, czyli w rzeczywistości w dekagramach (dag).
Biorąc pod uwagę powyższe informacje, każda z firm powinna dokonać przysłowiowego „rachunku sumienia” i zastanowić się czy powinna zostać wpisana w rejestrze BDO.
Odpady medyczne – sprawozdawczość w systemie BDO
Warto również zwrócić uwagę, że wytwórcy odpadów medycznych, którzy uzyskali wpis do rejestru BDO, zobowiązani są do prowadzenia ewidencji odpadów poprzez system BDO oraz sporządzania sprawozdawczości w oparciu o dział I oraz XI.
Jak przebiega proces składania sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami w systemie BDO w odniesieniu do odpadów medycznych?
Na początku podmiot powinien wybrać rodzaj sprawozdania, które planuje sporządzić.
Po wejściu w odpowiedni rodzaj sprawozdania, nad listą sprawozdań, system udostępni możliwość wyszukania sprawozdania za pomocą wybranych kryteriów tj. numeru sprawozdania, okresie sprawozdawczym, statusie sprawozdania oraz adresacie.
Chcąc złożyć nowe sprawozdanie, należy posłużyć się przyciskiem „Nowe sprawozdanie”. Konieczne jest określenie okresu sprawozdawczego, którego sprawozdanie dotyczy oraz typu sprawozdania.
Użytkownik ma możliwość złożenia wyłącznie jednego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami za dany okres sprawozdawczy w zakresie jednego adresata (właściwego Urzędu Marszałkowskiego).
W formularzu nowego sprawozdania należy uzupełnić informacje dotyczące:
- okresu sprawozdawczego, którego sprawozdanie dotyczy;
- adresata;
- adresu mailowego podmiotu składającego sprawozdanie;
- numer telefonu służbowego podmiotu składającego sprawozdanie.
Po uzupełnieniu powyższych informacji, sprawozdanie uzyskuje status roboczego.
Dział I Sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami – Dane identyfikujące podmiot sporządzający sprawozdanie oraz zakres przekazywanych danych
System wyświetli formularz, w którym podmiot zobowiązany będzie dodać miejsce prowadzenia działalności. Wybór miejsc prowadzenia działalności w dziale I, tabeli I jest ograniczony, ponieważ zawiera wyłącznie miejsca prowadzenia działalności z obrębu województwa tożsamego ze wskazanym adresem. Należy uzupełnić informacje odnoszące się do:
- nazwy miejsca prowadzenia działalności (obligatoryjnie);
- numeru miejsca prowadzenia działalności;
- adresu miejsca prowadzenia działalności;
- daty rozpoczęcia działalności w zakresie gospodarki odpadami (obligatoryjnie).
Jeśli podmiot posiada kilka miejsc prowadzenia działalności w obrębie różnych województw, wówczas sprawozdanie powinien sporządzić oddzielnie dla każdego miejsca prowadzenia działalności oraz wysłać do przypisanych Marszałków.
Następnie należy uzupełnić informacje o rodzaju prowadzonej działalności, według Polskiej Klasyfikacji Działalności[6].
System wyświetla wyszukiwarkę kodów PKD.
W dalszej części formularza należy uzupełnić dane dotyczące sposobu gospodarowania odpadami.
Po zapisaniu powyższych informacji system umożliwia dodanie nazw instalacji. Podmiot powinien dodać wszystkie instalacje w zakresie miejsca prowadzenia działalności, dla których planuje złożyć sprawozdanie.
Poniżej podmiot zobligowany jest do wprowadzenia nazwy instalacji, urządzenia lub obiektu unieszkodliwiania w odniesieniu do miejsca prowadzenia działalności.
Po dodaniu instalacji, system wyświetli zestawienie. Możliwa jest wówczas edycja, bądź usunięcie wprowadzonych danych.
W dalszym etapie wypełnienia sprawozdawczości, podmiot zobowiązany jest do uzupełnienia odpowiedniego działu w odniesieniu do rodzaju prowadzonej działalności. Podmiot wytwarzający odpady medyczne zobowiązany jest do uzupełnienia dodatkowo działu XI.
Dział XI Informacje o wytworzonych odpadach
Tabele tą wypełniają wytwórcy odpadów, czyli podmioty, których działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz podmioty, które przeprowadzają wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. W dziale tym należy uzupełnić informacje dotyczące miejsca prowadzenia działalności tj.:
- nazwę miejsca prowadzenia działalności;
- numer miejsca prowadzenia działalności;
- adres miejsca prowadzenia działalności;
- nazwę gminy na terenie, której wytwarzane są odpady (jeśli podmiot prowadzi działalność w zakresie obiektu liniowego).
W dalszej części należy uzupełnić informacje o odpadach:
- wytworzonych w instalacji;
- wytworzonych poza instalacją.
Dodatkowo podmiot ma możliwość wprowadzenia edycji bądź usunięcia miejsca prowadzenia działalności.
W przypadku, gdy podmiot zaznaczy informację, że odpady zostały wytworzone w instalacji, system umożliwia uzupełnienie danych dotyczących odpadów m.in.:
- kod i rodzaj odpadu;
- strumień odpadów;
- masa odpadów w tonach;
- sucha masa odpadów w tonach.
Informacje dla odpadów wytworzonych poza instalacją należy wypełnić analogicznie uzupełniając m.in. kod i rodzaj odpadów oraz strumień odpadów.
W dolnej części formularza znajduje się miejsce na dołączenie niezbędnych dokumentów – pełnomocnictwa lub innego dokumentu np. wyjaśnienia, o które prośbę skieruje Urząd Marszałkowski w celu dalszego przeprocesowania sprawozdania.
Zachęcamy do zapoznania się z materiałem stanowiącym poradnik przygotowania pełnomocnictwa.
https://przemyslisrodowisko.pl/pelnomocnictwo-w-ramach-obslugi-systemu-bdo/
Termin składania sprawozdań o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami – odpady medyczne
Zgodnie z wytycznymi ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. poz. 875)[7], wprowadzone zostały zmiany w ustawie z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U. 2020 poz. 797), w zakresie terminu sporządzania rocznych sprawozdań za 2019 r. Zgodnie z nowymi wytycznymi, podmioty zobowiązane do złożenia rocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami (w zakresie odpadów wytwarzanych, zbieranych i przetwarzanych) za 2019 r., składają je do 31 października 2020 r.
Warto wspomnieć, że podmioty, które zostały objęte obowiązkiem sprawozdawczym poprzez system BDO powinny bezwzględnie przestrzegać wyznaczonych terminów. W innym wypadku grożą im sankcje w postaci kary grzywny (zgodnie z art. 180a u. o. o[8]). Jeśli Urząd Marszałkowski uzna, że dane wskazane przez podmiot nie są zgodne ze stanem faktycznym, wówczas podmiot zostanie wezwany do złożenia korekty.
[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2020 poz. 797)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000797/O/D20200797.pdf
[2] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2020 poz. 10)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000010/O/D20200010.pdf
[3] Objaśnienie prawne Ministra Klimatu dotyczące obowiązku rejestracji w Bazie Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami przez mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców
https://rzecznikmsp.gov.pl/wp-content/uploads/2019/12/Obja%C5%9Bnienia-prawne-Ministra-Klimatu-dot-wpisu-do-rejestru-BDO.pdf [dostęp: 2020-10-15]
[4] Rozporządzenie w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz. U. 2019 poz. 2531)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190002531/O/D20192531.pdf [dostęp: 2020-10-15]
[5] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2020 poz. 797)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000797/O/D20200797.pdf [dostęp: 2020-10-15]
[6] Wyszukiwarka kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności https://www.biznes.gov.pl/pl/tabela-pkd [dostęp: 2020-10-15]
[7] Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. 2020 poz. 875)
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000875/O/D20200875.pdf [dostęp: 2020-10-15]
[8] art. 180a Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2020 poz. 797) brzmi:
Kto, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 76, nie składa sprawozdania, podlega karze grzywny.
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000797/O/D20200797.pdf [dostęp: 2020-10-15]
