Czynność, jaką jest usunięcie drzewa lub krzewu z nieruchomości, zgodnie z art. 83 ust. 1 [1] ustawy o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916) musi być poprzedzona uzyskaniem zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta lub wojewódzkiego konserwatora zabytków. Stosując się do przedstawionych przepisów, nie można podjąć się czynności wycinki drzewa przed pozyskaniem odpowiedniej decyzji. Co jednak w sytuacji, w której drzewo zostało wywrócone lub złamane bez ingerencji właściciela nieruchomości? Czy należy pozyskiwać zezwolenie, czy może w przepisach został zamieszczony wyjątek dla takich sytuacji?

Wywrot i złom

W celu zrozumienia możliwości, jakie dają przepisy w sytuacji, w której właściciel nieruchomości chce usunąć zniszczone drzewo lub krzew, konieczne jest zrozumienie dwóch pojęć – wywrot i złom. Definiuje je art. 5 pkt 26c i 26d [2] ustawy o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916). Zgodnie z podstawą prawną wywrot to „drzewo lub krzew wywrócone w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku lub katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, lub katastrofy budowlanej”, a złom to „drzewo, którego pień uległ złamaniu, lub krzew, którego pędy uległy złamaniu w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku lub katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, lub katastrofy budowlanej”. Różnica między tymi pojęciami polega na tym, że wywroty to drzewa przewrócone, a złomy złamane. Poza tą rozbieżnością pojęcia łączy to, w jaki sposób zostały zniszczone. Aby drzewo zostało wywrotem lub złomem, do jego uszkodzenia musiało dojść na skutek:

• czynników naturalnych (np. silny wiatr, powódź),
• katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (np. wypadek samochodowy),
• katastrofy budowlanej (np. zawalenie budynku).

Usuwanie wywrotu i złomu

Jeśli uszkodzone drzewo lub krzew spełnia przesłanki do bycia wywrotem lub złomem, możliwość jego usunięcia bez konieczności uzyskania zezwolenia zapewnia art. 83f ust. 1 pkt 14 [3] ustawy o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916).

Uzyskanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu nie jest wymagane, jeśli wywrot lub złom usuwany jest przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, właścicieli urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, zarządców dróg, zarządców infrastruktury kolejowej, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania lub inne podmioty działające w tym zakresie na zlecenie gminy lub powiatu. Oznacza to, że w sytuacji, w której na przykład zniszczone drzewo lub krzew przewróciło się na drogę, uniemożliwiając przejazd pojazdów, utrudnia przeprowadzenie akcji ratunkowej lub stwarza zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia ludzi, określone w ustawie jednostki mogą usunąć drzewo lub krzew z nieruchomości bez konieczności posiadania zezwolenia.

Wywroty i złomy mogą być również usuwane przez osoby niebędące wyżej wskazanymi jednostkami, o ile organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcia lub krzewu potwierdzi, że zniszczona roślina jest wywrotem lub złomem. W tym celu organ przeprowadza oględziny, podczas których sporządza protokół stwierdzający czy drzewo może zostać usunięte w ramach wyjątku. Jeśli organ stwierdzi, że drzewo lub krzew jest wywrotem lub złomem, właściciel nieruchomości może usunąć je we własnym zakresie bez konieczności uzyskania zezwolenia. Aby organ przeprowadził oględziny, należy skierować się do niego z odpowiednim wnioskiem udostępnianym przez organ.

Podsumowanie

Podsumowując – jeśli na Twojej nieruchomości znajduje się powalone lub złamane drzewo bądź krzew, które stwarza realne zagrożenie zdrowia i życia ludzi, lub blokuje drogi bądź chodniki, zgłoś to odpowiednim służbom, takim jak na przykład straż pożarna, które usuną roślinę. W sytuacji, w której drzewo lub krzew nie stanowi niebezpieczeństwa, skieruj się z wnioskiem do organu, który przeprowadzi oględziny i zezwoli na wycięcie drzew lub krzewów we własnym zakresie.

Prawne aspekty wycinki drzew

Chcesz dowiedzieć się więcej o prawnym aspekcie wycinki drzew? Sprawdź:

• Usuwanie drzew i krzewów z nieruchomości – poznaj podstawy prawne
• Usuwanie drzew i krzewów z nieruchomości – opłaty i kary
• Usuwanie drzew i krzewów z nieruchomości – wniesienie sprzeciwu przez organ i jego milcząca zgoda
• Usuwanie drzew i krzewów z nieruchomości w praktyce – studium przypadków

[1] Art. 83 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916):

Usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek:

1) posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości;

2) właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 i 2320 oraz z 2021 r. poz.1509 i 2459), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym” – jeżeli drzewo lub krzew zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń.

[2] Art. 5 pkt 26c i 26d Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916) brzmi:

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

26c) wywrot – drzewo lub krzew wywrócone w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku lub katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, lub katastrofy budowlanej;

26d) złom – drzewo, którego pień uległ złamaniu, lub krzew, którego pędy uległy złamaniu w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku lub katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, lub katastrofy budowlanej;

[3] Art. 83f ust. 1 pkt 14 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2022 poz. 916) brzmi:

Przepisów art. 83 ust. 1 nie stosuje się do:

14) drzew lub krzewów stanowiących złomy lub wywroty usuwanych przez:

a) jednostki ochrony przeciwpożarowej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, właścicieli urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, zarządców dróg, zarządców infrastruktury kolejowej, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania lub inne podmioty działające w tym zakresie na zlecenie gminy lub powiatu,
b) inne podmioty lub osoby, po przeprowadzeniu oględzin przez organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, potwierdzających, że drzewa lub krzewy stanowią złom lub wywrot;