Wątpliwości związane z rozporządzeniem MBP – perspektywa Radcy Prawnego
24 stycznia 2023 roku w życie weszło Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 56) (dalej: rozporządzenie MBP)[1]. Wysokie wymagania jakie wprowadza oraz krótki czas wdrożenia, wywołały ożywioną dyskusję specjalistów, dotyczącą postępowania z tymi odpadami. Dodatkowo niektóre przepisy rozporządzenia sprawiają także problemy interpretacyjne, dlatego zwróciliśmy się z prośbą do Radcy Prawnego Marcina Kaźmierskiego o rozwianie wątpliwości. W tym celu zadaliśmy pytania na temat możliwości stosowania zapisów zawartych w § 3 ust. 4, § 10 i § 11 w obecnie obowiązującym rozporządzaniu MBP.
Co istotne, obecnie trwają prace nad nowelizacją rozporządzenia, które ma doprecyzować obecnie obowiązujące przepisy. Jednakże dopiero jej wejście w życie, pozwoli prowadzącym instalacje spokojnie funkcjonować i nie martwić się, czy poniższe wątpliwości są dla nich istotne.
Czy dla instalacji IPPC stosuje się przepisy rozporządzenia MBP?*
Pierwsza z wątpliwości dotyczy tego czy w przypadku instalacji posiadających pozwolenie zintegrowane na czas nieokreślony, i tym samym podlegających pod konkluzje BAT, przewiduje się ich zwolnione z konieczności dostosowywania się do rozporządzenia w sprawie MBP? Źródłem nieporozumienia w interpretacji nowych regulacji jest § 10, brzmiący:
„Do prowadzenia procesów mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, w odniesieniu do instalacji, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia zintegrowanego, stosuje się konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie mechanicznego lub biologicznego przetwarzania odpadów, określone w decyzji wykonawczej komisji (UE) 2018/1147 z dnia 10 sierpnia 2018 r. ustanawiającej konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do przetwarzania odpadów zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE (Dz. Urz. UE L 208 z 17.08.2018, str. 38, z późn. zm.5)).”
Radca Prawny Marcin Kaźmierski odpowiedział:
„Z jednej strony wydawać by się mogło, że dla instalacji dla których wymagane jest pozwolenie zintegrowane stosuje się konkluzje BAT i nie stosuje się wymogów rozporządzenia MBP. Z drugiej strony przy takiej interpretacji dochodziłoby do sytuacji, w której mniejsze instalacje MBP, które nie są objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego miałaby narzucone bardziej restrykcyjne wymagania niż instalacje posiadające pozwolenia zintegrowane w postaci chociażby określonych rodzajów możliwych do wytworzenia odpadów czy czasu prowadzenia procesu w części biologicznej instalacji, czego konkluzje BAT wprost nie regulują.
Osobiście nie rozumiem celu wprowadzenia § 10 w rozporządzeniu MBP, albowiem w ogólnym ujęciu jest to powtórzenie przepisów art. 202, 204 i 211 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2022 r. poz. 2556) [2], a to one wprowadzają konkluzje BAT do pozwoleń zintegrowanych.
Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że § 10 rozporządzenia MBP nie odsyła do decyzji wykonawczej komisji (UE) 2018/1147 z dnia 10 sierpnia 2018 r. ustanawiającej konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do przetwarzania odpadów zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE, a do najlepszych dostępnych technik dla procesów mechanicznych i biologicznych, czyli do sekcji 2 i 3 decyzji. W konsekwencji tego odesłania widzę ryzyko wystąpienia problemów powstających podczas interpretacji § 10, a nie w samym odesłaniu do niego, bo można by je uznać za zbędne powtórzenie.
Dlaczego w mojej ocenie nie można powiedzieć, że rozporządzenie MBP nie dotyczy instalacji IPPC? Ponieważ nic takiego nie wynika z przepisów. Nie ma informacji, że § 10 wyłącza wcześniejsze paragrafy. Nie zgodzę się również z poglądem, mówiącym, że nie ma możliwości jednoczesnego prowadzenia instalacji zgodnie z konkluzjami BAT (w ujęciu ogólnym) i rozporządzeniem MBP. Jeśli potraktujemy treść § 10 jako ogólne odesłanie to w żaden sposób konkluzje BAT nie wykluczają rozporządzenia.
W mojej ocenie argumentem za tym, że nie można powiedzieć, że rozporządzenie w sprawie MBP w stosunku do instalacji IPPC stanowi wyłączone odesłanie w § 11. Gdyby instalacje IPPC miałyby zostać wyłączone poprzez § 10, to w sytuacji, gdy na podstawie § 11 przepisy § 10 stosuje się do instalacji nie-IPPC to nikogo by one nie obowiązywały.”
Zapis § 11, przywołany przez Radcę Prawnego brzmi:
„Instalacje, dla których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia zintegrowanego, w których przed dniem wejścia w życie rozporządzenia były prowadzone procesy mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, powinny spełnić wymagania określone w § 3 ust. 4, § 4 ust. 1, § 6 ust. 1 oraz § 10 w terminie do dnia 1 stycznia 2024 r.”.
*Dotyczy stanu prawnego na dzień 5 września 2023, zgodnego z zapisami Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 56).
Czy rozporządzenie wyłącza dopuszczenie magazynowania zmieszanych odpadów komunalnych poza pomieszczeniami?
Druga z wątpliwości dotyczy § 3 ust. 4 rozporządzenia MBP brzmiącego:
„Odpady kierowane do procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych rozładowuje się w obiekcie zamkniętym instalacji będącym budynkiem w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.3)), uniemożliwiającym oddziaływanie czynników atmosferycznych na te odpady, wyposażonym w szczelne podłoże zapobiegające przedostawaniu się odcieków do środowiska i w urządzenia wentylacyjne oraz ograniczające emisje zanieczyszczeń, w szczególności przedostawanie się pyłów do powietrza.”
oraz możliwego wyłączenia przez niego przepisów § 12 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (Dz.U. z 2020 r. poz. 1742) (dalej: rozporządzenie o magazynowaniu odpadów) [3] brzmiącego:
„1. Do innego niż określone w § 4 ust. 1 magazynowania odpadów mogących powodować uciążliwości zapachowe na nieruchomościach sąsiadujących z nieruchomością, na której jest prowadzone magazynowanie odpadów, stanowiących:
1) zmieszane odpady komunalne magazynowane w ramach ich zbierania lub przetwarzania,
2) odpady pochodzące z przetworzenia odpadów komunalnych, w tym frakcję podsitową z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów,
3) odpady ulegające biodegradacji – stosuje się wymagania określone w ust. 2 i 3 oraz § 5–7, a w przypadku odpadów niebezpiecznych także wymagania określone w § 9, natomiast w przypadku tych odpadów w ilości powyżej 1 Mg również wymagania określone w § 8.
2. Odpady, o których mowa w ust. 1, magazynuje się wyłącznie w pomieszczeniach, w tym halach magazynowych, wyposażonych co najmniej w:
1) systemy wentylacyjne oraz urządzenia wentylacyjne ograniczające w szczególności przedostawanie się pyłów do powietrza, a także ograniczające ewentualne uciążliwości zapachowe;
2) bramy szybkobieżne.
3. Dopuszcza się magazynowanie odpadów, o których mowa w ust. 1, poza pomieszczeniami, o których mowa w ust. 2, w szczelnych pojemnikach, kontenerach lub zbiornikach – w przypadku, gdy:
1) zapewnione zostanie spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2 pkt 1, albo
2) czas ich magazynowania nie przekracza 7 dni.”
Przepisy rozporządzenia MBP wskazują na rozładunek odpadów zmieszanych odpadów komunalnych w obiekcie będącym budynkiem spełniającym określone wymagania, za to rozporządzenie o magazynowaniu odpadów dopuszcza ich magazynowanie w ramach ich zbierania lub przetwarzania poza zamkniętymi pomieszczeniami pod określonymi warunkami.
Czy rozporządzenie MBP wyłącza dopuszczenie magazynowania zmieszanych odpadów komunalnych magazynowanych w ramach ich zbierania lub przetwarzania poza pomieszczeniami w szczelnych pojemnikach, kontenerach lub zbiornikach, lub przez ograniczony czas?
Na to pytanie Radca Prawny Marcin Kaźmierski odpowiedział:
„Nie ma miejsca wyłączenie. Rozporządzenie MBP mówi o rozładunku natomiast rozporządzenie o magazynowaniu odpadów. Nowe przepisy czynią tę sytuację jednak praktycznie nierealną i bezsensowną. Jestem jednak w stanie sobie wyobrazić stan faktyczny, w którym rozładowywanie odpadów ma miejsce zgodnie z wymaganiami rozporządzenia MBP w budynku, następnie odpady przerzucane są do szczelnych pojemników i transportowane są na zewnątrz. Teoretycznie jest to możliwe jednak w praktyce wymóg rozładunku w hali powoduje absurdalność procesu technologicznego magazynowania poza halą. Jednak prawnie jest to dopuszczalne, bo magazynowanie i rozładunek to dwie inne operacje technologiczne”.
Prac legislacyjnych nad Rozporządzeniem MBP ciąg dalszy…
W wyniku uwag zgłoszonych przez specjalistów z branży odpadowej, już w czerwcu 2023 r. rozpoczęto prace nad nowelizacją rozporządzenia. Według informacji podanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które zawarto w wykazie prac legislacyjnych [4], “zaproponowane zmiany w Projekcie rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (dalej: projekt) [6], wynikają przede wszystkim z postulatów zgłoszonych na początku roku 2023 r. przez stowarzyszenia i organizacje reprezentujące branżę odpadową oraz z aktualizacji w zakresie najnowszej wiedzy technologicznej zdobytej między innymi w toku prac naukowych w instalacjach MBP oraz praktycznych doświadczeń z kontroli, zgłaszanych przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska”.
Główne zmiany dla funkcjonowania instalacji MBP, zawarte w projekcie dotyczą:
- Rezygnacji z odwoływania się do definicji „budynku” zawartej w ustawie Prawo budowlanego, jako wymogu możliwości prowadzenia mechanicznego przetwarzania i rozładunku zmieszanych (niesegregowanych) odpadów komunalnych.
- Szerszego zdefiniowania, czym jest frakcja podsitowa. Według projektu jest to wydzielona na sicie frakcja o wielkości oczek nie większej niż 100 mm.
- Rozszerzeniu katalogu odpadów, jakie mogą powstać z niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych poddanych procesowi mechanicznego przetwarzania odpadów, ze względu na zmienność sezonową opadów. Zgodnie z projektem planuj. się usunięcie zapisu zawartego obecnie obowiązującym rozporządzeniu MBP (par 3 ust. 5 zamknięty katalog odpadów). W projekcie ustęp 5 ten otrzymał brzmienie:
“Dopuszcza się powstawanie z niesegregowanych (zmieszanych) odpadów
komunalnych poddanych procesowi mechanicznego przetwarzania odpadów
innych odpadów niż wskazane w ust. 1.”,
- Zmian w zakresie biologicznego przetwarzania odpadów frakcji podsitowej.
WAŻNE:
W projekcie w par. 5 ust. 8a znajduje się zapis zezwalający na wydzielenie, o ile jest to możliwe, odpadów nadających się w całości lub w części do recyklingu, z odpadów powstałych w procesie biologicznego przetwarzania odpadów. Co istotne, przepis tan zawarto przed ust. 9 stanowiącym, że pozostałe po wydzieleniu odpady spełniające wymagania, o których mowa w ust. 6 pkt 2, klasyfikuje się jako odpady o kodzie 19 05 99 – Inne niewymienione odpady, zwane „stabilizatem”. Z powyższego wyraźnie wynika, że odpady po procesach biologicznych można poddać innym procesom aniżeli przesianie tylko na sicie 20 mm i rozdział ich na 19 05 03 i 19 05 99.
- Zmian w zakresie pobierania próbek z pryzm i badań stabilizatu, w tym rezygnacji z odwoływania się do określenia „cykl” w kontekście przetwarzania odpadów.
Prace związane z nowym projektem nowelizującym rozporządzenie w sprawie MBP, objęły również tematy, o których szersze przedstawienie prosiliśmy Radcę Prawnego Marcina Kaźmierskiego. W uzasadnieniu do projektu [5] (który pojawił się 29 sierpnia br. w RCL https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12373766/katalog/12984556#12984556, w postaci notyfikacji), znalazł się bowiem obszerny fragment, który odnosi się do §10 i §11.
Zapisy zawarte w § 10 obecnie obowiązującego rozporządzenia, mają zostać uchylone, w celu niepowielania przepisów tak samo brzmiących. Ma to istotne znaczenie dla instalacji, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia zintegrowanego i stosuje się konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie mechanicznego lub biologicznego przetwarzania odpadów. Obowiązek stosowania BAT przez te instalacje bezpośrednio wynika z art. 204 i art. 207 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2022 r. poz. 2556, z późn. zm.).
Natomiast w kontekście zapisu §11 obecnie obowiązującego rozporządzenia w nowym projekcie przyjmuje się, że prawomocne decyzje administracyjne wydane przed dniem wejścia w życie przepisów rozporządzenia zmienianego stanowią prawa nabyte podmiotów. Tym samym, warunki określone w decyzji administracyjnej dla danej już funkcjonującej instalacji MBP, zachowują swoją ważność na czas, na jaki zostały wydane.
W związku z postulatami specjalistów z branży, dotyczącymi wydłużenia okresu na dostosowanie zakładów w zakresie miejsca rozładunku odpadów oraz przetwarzania odpadów, projekt wydłuża okres dostosowawczy do 31 grudnia 2024 r.
Czekamy więc na kolejny krok w postaci podpisu ministra pod projektem, który przybliży nowelizację rozporządzania dla instalacji MBP. Zgodnie z informacją podaną w wykazie prac resortu [4] planowany przez Ministerstwo termin “wydania” projektu to czwarty kwartał 2023 r.
Więcej o rozporządzeniu o magazynowaniu odpadów przeczytasz w „Zasady magazynowania odpadów w pigułce cz. 1”
[1] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 56) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000056/O/D20230056.pdf [dostęp: 2023-09-05]
[2] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2022 r. poz. 2556) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf [dostęp: 2023-09-05]
[3] Rozporządzenia Ministra Klimatu Środowiska z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (Dz.U. z 2020 r. poz. 1742) (dalej: rozporządzenie o magazynowaniu odpadów) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001742/O/D20201742.pdf [dostęp: 2023-09-05]
[4] Wykaz prac legislacyjnych Ministra Klimatu i Środowiska, pozycja 1094 https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/prawo/wykaz_prac_legislacyjnych/2023.08.28_Wykaz_prac_legislacyjnych_Ministra_Klimatu_i_Srodowiska.pdf [dostęp: 2023-09-05]
[5] Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych http://przemyslisrodowisko.pl/wp-content/uploads/2023/09/dokument637434-UZASADNIENIE.pdf [dostęp: 2023-09-05]
[6] Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych http://przemyslisrodowisko.pl/wp-content/uploads/2023/09/dokument637433-Projekt-rozporzdznia-MPB.pdf [dostęp: 2023-09-05]