Nowelizacja ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. 2019 poz. 701) [1] wprowadziła obowiązkowe zabezpieczenie finansowe na wypadek konieczności pokrycia kosztów zastępczego usunięcia odpadów w ramach decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Ustanowienie zabezpieczenia roszczeń stanowi formę zabezpieczenia środowiska przed niewykonaniem obowiązków ciążących na posiadaczu odpadów, w związku z prowadzonym zbieraniem lub przetwarzaniem odpadów. Zabezpieczenie roszczeń powinno pozwolić na pokrycie kosztów usunięcia odpadów powstałych w ramach prowadzonej działalności polegającej na zbieraniu lub przetwarzaniu odpadów, ich zagospodarowaniu (łącznie z odpadami stanowiącymi pozostałości z akcji gaśniczej) lub usunięciu negatywnych skutków lub szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493) [2]. Zatem, blisko 14 tysięcy firm z branży odpadowej, zostało zobowiązanych do ustanowienia zabezpieczeń finansowych, by móc prowadzić działalność zgodną z prawem. Z przeprowadzonych analiz rynku wynika, że blisko 28 proc. firm musi ustanowić zabezpieczenia na kwotę od 10 do 50 tys. złotych, na wyższą – blisko 50 proc. Kwota zabezpieczenia finansowego, budzi wiele kontrowersji w branży odpadowej. Bowiem, może wystąpić sytuacja, w której firma w zależności od województwa, będzie zobowiązana do ustanowienia różnych kwot zabezpieczenia. Zgodnie z nowym art. 48a ustawy o odpadach zabezpieczenie roszczeń na wypadek konieczności pokrycia kosztów usunięcia odpadów oblicza się jako iloczyn:
- największej masy odpadów, które mogłyby być magazynowane w instalacji, obiekcie budowlanym lub jego części lub miejscu magazynowania odpadów, z uwzględnieniem ich wymiarów, wskazanej we wniosku o wydanie zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów;
- stawki zabezpieczenia roszczeń, przyporządkowanej do masy odpadów wyrażonej w Mg i kategorii odpadów.
Stawki oraz sposób ich stosowania zostały określone na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2019 r. w sprawie wysokości stawek zabezpieczenia roszczeń (Dz.U. z 2019 r. poz. 256)[3].
Zgodnie z interpretacją Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Klimatu, jeśli odpady wytworzone, powstałe z procesów przetwarzania, pozostają w miejscu wytworzenia (magazynowanie wstępne), wówczas brak jest podstaw do ustanowienia zabezpieczenia finansowego odpadów. Zatem, jeśli do miejsca przetwarzania odpadów, trafią odpady zmieszane, z których część jest odzyskiwana np. poprzez recykling, a pozostałe odpady przeznaczone są do składowania lub spalania, nie podlegają zabezpieczeniu. Janusz Bodziacki, dyrektor Departament Środowiska i Zasobów Naturalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego potwierdza, że zgodnie z interpretacją, zabezpieczeniu roszczeń podlegają wyłącznie odpady magazynowane w celu ich przetworzenia. Według oceny konieczne jest wydanie objaśnienia na podstawie prawa przedsiębiorców. Jednocześnie podkreśla się, że dostrzegalne są rozbieżne interpretacje przepisów oraz niepewność w stosowaniu prawa. Warto również zaznaczyć, że zarówno kodeks postępowania administracyjnego, jak i prawo przedsiębiorców nakazują stosować zasadę przyjaznej interpretacji prawa, z której wynika, że jeśli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości, co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy.
[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r., o odpadach (Dz. U. 2019 poz. 701)
https://isip.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000797/U/D20200797Lj.pdf
[2] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20070750493/O/D20070493.pdf
[3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2019 r. w sprawie wysokości stawek zabezpieczenia roszczeń (Dz.U. 2019 poz. 256)
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000256/O/D20190256.pdf
