Instalacja fotowoltaiczna stanowi zespół urządzeń przeznaczonych do pozyskania energii słonecznej przy wykorzystaniu paneli fotowoltaicznych. Instalacja taka jest w pełni ekologiczna i pozwala zapewnić oszczędność zasobów konwencjonalnych. Uzyskaną energię elektryczną można zużywać na bieżąco lub magazynować. Odpowiednio dobrana i wykonana instalacja może przyczynić się do znacznego zmniejszenia poboru prądu z sieci oraz umożliwić odsprzedaż nadwyżek. Nadwyżki energii elektrycznej mogą stanowić przedmiot sprzedaży, która jest dopuszczalna po wcześniejszym dokonaniu wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji. Warunki sprzedaży niewykorzystanej energii określają przepisy prawa zawarte w Ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2020 poz. 261)[1].
Wykorzystanie potencjału energetycznego słońca ma wiele zalet. Należą do nich m.in.:
- Niezależność energetyczna – poprzez gromadzenie wytworzonej zielonej energii można wykluczyć konieczność używania tradycyjnych źródeł energii;
- Wsparcie działań proekologicznych i ograniczenie globalnego ocieplenia – inwestując w instalację fotowoltaiczną, przyczyniamy się do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Fotowoltaika nie emituje CO2 oraz innych substancji szkodliwych, nie powoduje także hałasu ani drgań;
- Oszczędność funduszy – dzięki wytwarzaniu energii za pomocą instalacji fotowoltaicznej nie ma konieczności dokonywania regularnych opłat za energię pochodzącą z tradycyjnych źródeł.
Wykorzystując odnawialne źródła energii można oszczędzić przede wszystkim na opłacie za usługę dystrybucji, która od 1 stycznia 2021 r. zostanie podwyższona o opłatę mocową. Opłata mocowa, czyli opłata zabezpieczająca dostarczenie prądu, ma zapewnić bezpieczeństwo energetyczne (stałe dostawy prądu). Według prognoz ma ona wynosić 40-45 zł/MWh. Zatem, rachunki za energię elektryczną w gospodarstwie domowym wzrosną o blisko 150 zł w skali rocznej.
Instalacja fotowoltaiczna, a wpływ na środowisko
Nasza świadomość konieczności ochrony środowiska i jego poszczególnych komponentów stale rośnie. Coraz częściej szukamy sposobów na pozyskanie proekologicznej energii, która nie tylko pozytywnie wpłynie na środowisko, ale również zapewni nam niezależność energetyczną. Energia słoneczna jest obecnie najbezpieczniejszym źródłem energii.
Praca instalacji fotowoltaicznej nie powoduje emisji substancji chemicznych, zatem nie wpływa negatywnie na środowisko naturalne. Dodatkowo instalacja do funkcjonowania nie potrzebuje płynów, gazów, które mogłyby powodować zanieczyszczenie w sytuacji wystąpienia awarii instalacji. Fotowoltaika pozwala na uniknięcie powstawania odpadów stałych, ścieków, a także zanieczyszczenia gleby oraz degradacji terenu, które są częstym następstwem produkcji energii przy wykorzystaniu źródeł konwencjonalnych. Poziom emisji instalacji fotowoltaicznej jest zerowy.
Od czego należy zacząć?
Przekonanie, że instalacja fotowoltaiczna jest skomplikowanym przedsięwzięciem jest nieprawdziwe. Oczywiście budowa wymaga nakładów finansowych oraz uzyskania stosownych pozwoleń na realizację, jednak nie świadczy to o braku możliwości realizacji inwestycji czy skomplikowanym i długotrwałym procesie inwestycyjnym.
W pierwszej kolejności należy przemyśleć kwestię związaną z miejscem montażu. Warto mieć na uwadze, że zarówno dach, jak i grunt muszą spełniać określone wymogi. Należy zwrócić szczególną uwagę na powierzchnię dachu przeznaczoną pod instalację, jego odpowiednią nośność oraz powierzchnię gruntu. Przy wyborze instalacji na dach należy wziąć pod uwagę kilka czynników tj.:
- kąt nachylenia;
- rodzaj pokrycia dachowego;
- stopień zacienienia terenu.
Ukierunkowanie dachu w zacienione miejsce nie przesądza o braku możliwości realizacji inwestycji. Należy wówczas wykorzystać instalację o wyższej mocy. Dodatkowo rozwiązaniem alternatywnym może być realizacja inwestycji na gruncie. Obszar przeznaczony pod realizację inwestycji powinien być płaski, niezalesiony i niezalewowy.
Na co należy zwrócić uwagę?
Warto pamiętać, że jeśli działka, na której planowana jest inwestycja, jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (MPZP)[2], należy zweryfikować, czy postanowienia tego planu umożliwiają lokalizację elektrowni słonecznej. Brak inwestycji w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, umożliwia budowę instalacji wyłącznie w oparciu o decyzję o warunkach zabudowy. Konieczne jest również zweryfikowanie jakie jest przeznaczenie gruntu, na którym planowana jest budowa elektrowni fotowoltaicznej.
Dobór mocy instalacji
Dobór mocy instalacji zależy od wysokości rachunków za prąd. Jest to podstawowe kryterium, pozwalające oszacować prawidłową wielkość instalacji fotowoltaicznej. Najważniejszym parametrem instalacji jest jej moc, na którą ma wpływ roczne zużycie prądu w danym gospodarstwie. Warto zwrócić uwagę na dwa główne modele korzystania z instalacji. Pierwszy z nich oparty jest na wykorzystaniu wytworzonej energii w całości na potrzeby własne. Ważne, by ilość wytworzonej energii w danej godzinie nie przekraczała godzinowego zapotrzebowania na energię obiektu objętego instalacją. Drugi model oparty jest na częściowym wykorzystaniu wytworzonej energii i odsprzedaży nadwyżki, która powstaje w okresach letnich lub godzinach zwiększonego zapotrzebowania na energię. Biorąc pod uwagę powyższe, model pierwszy z pewnością jest bardziej uzasadniony ekonomicznie.
Parametry, od których uzależnione są zyski energetyczne
Na zysk energetyczny z instalacji fotowoltaicznej ma również wpływ położenie geograficzne oraz pogoda w skali rocznej. Praca instalacji jest całoroczna. Należy jednak pamiętać, że nie jest zależna od temperatury, lecz stopnia nasłonecznienia. Przed realizacją projektu zawsze należy ocenić czy ilość pozyskanej energii będzie zadowalająca. Żywotność tego rodzaju instalacji wynosi całe dziesięciolecia – znacznie dłużej, niż zakłada gwarancja na instalacje, zwykle wynosząca 10-15 lat. Ważne jest jednak, aby taka instalacja była wolna od wad fabrycznych oraz trwała nawet w obliczu ekstremalnych warunków pogodowych.
Formalności, a realizacja inwestycji
Zwykle procedura wpisu instalacji fotowoltaicznej nie jest skomplikowana. Najtrudniejszym elementem jest postępowanie koncesyjne, w szczególności ze względu na ilość dokumentów, które należy dołączyć do wniosku. Biorąc pod uwagę zapowiedzi Ministerstwa Klimatu, przepisy prawa odnoszące się do odnawialnych źródeł energii ulegną zmianie. W sierpniu 2020 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw[3]. Jeśli ustawa zostanie przyjęta w obecnym zarysie, obowiązek uzyskania koncesji dotyczyć będzie jedynie podmiotów zamierzających sprzedawać energię elektryczną wytworzoną w instalacjach OZE o mocy zainstalowanej większej niż 1 MW.
Dofinansowanie do instalacji fotowoltaicznych
- Program „Mój Prąd”
Program „Mój Prąd” funkcjonuje od 2019 r. Jest to rządowy, naczelny program, który dofinansowuje zakup i montaż paneli fotowoltaicznych. Program skierowany jest do osób fizycznych będących właścicielem nowej instalacji o maksymalnej mocy do 10 kWp. Wniosek można złożyć w ramach wsparcia zakupu i montażu instalacji fotowoltaicznej. Podmioty zainteresowane mogą liczyć na bezzwrotną dopłatę w wysokości do 5 tys. zł. Budżet dotacji wynosi miliard złotych, oznacza to, że z programu może skorzystać aż 200 tys. rodzin, które zdecydują się na zainstalowanie paneli.
Szczegóły dotyczące programu znajdują się na stronie internetowej:
- Program „Czyste powietrze”
Program „Czyste powietrze” funkcjonuje od września 2018 r. Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych. Program ten dofinansowuje wymianę starych, źle działających źródeł ciepła na nowoczesne m.in. instalacje fotowoltaiczne. Korzystając z programu można dofinansować zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej. Beneficjentem może zostać osoba fizyczna będąca właścicielem bądź współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub wydzielonego lokalu mieszkalnego o dochodzie rocznym nieprzekraczającym kwoty 100 tys. zł. Źródłem finansowania może być dotacja lub dotacja z przeznaczeniem na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego.
Szczegóły dotyczące programu znajdują się na stronie internetowej:
https://czystepowietrze.gov.pl/
Rządowe programy „Mój Prąd” i „Czyste Powietrze” mają na celu poprawę jakości powietrza w Polsce poprzez zwiększenie produkcji energii z mikroźródeł fotowoltaicznych. Fundusze pochodzą ze wsparcia Unii Europejskiej. Dzięki tego typu programom Polska spełnia wytyczne Unii Europejskiej, dba o środowisko i przyczynia się do realnych oszczędności generowanych w gospodarstwach domowych.
Aby instalacja fotowoltaiczna przynosiła największe korzyści ekonomiczne, pobór energii elektrycznej w gospodarstwie domowym powinien być zintegrowany z pracą domowej elektrowni słonecznej. Najbardziej opłacalnym wariantem instalacji jest ta, która pokrywa całkowite zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwie domowym.
[1] Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2020 poz. 261)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000261/O/D20200261.pdf
[2] Ogólnopolska Baza Miejscowych Planów Zagospodarowania
https://planyzagospodarowania.pl/
[3] Projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12336702
