Nowelizacja Kodeksu karnego z 2022 roku wprowadziła art. 188a, otwierający możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary za przestępstwa przeciwko środowisku. To szczególny przepis, który pozwala sądowi – w wyjątkowych sytuacjach – znacząco zmniejszyć wymiar kary lub nawet od niej odstąpić. Warunkiem zastosowania tej instytucji jest naprawienie wyrządzonej szkody, co stanowi zachętę do realnej poprawy skutków popełnionego czynu.
Zagadnienie nadzwyczajnego złagodzenia kary za przestępstwa przeciwko środowisku omawia adwokat Mateusz Nowaczyk z pilskiej Kancelarii Prawno-Mediacyjnej.
Do kogo jest skierowany materiał
- Do przedsiębiorców, którzy mogą ponosić odpowiedzialność za szkody w środowisku
- Do przedstawicieli administracji publicznej zajmujących się ochroną środowiska
- Do prawników obsługujących podmioty z branży przemysłowej lub komunalnej
- Do osób zainteresowanych praktycznym stosowaniem przepisów karnych w zakresie ochrony środowiska
Czego się dowiesz
- W jakich sytuacjach ma zastosowanie art. 188a Kodeksu karnego?
- Jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby sąd mógł zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary?
- Jakie znaczenie ma naprawienie szkody dla decyzji sądu?
Co zyskasz
- Zrozumiesz, kiedy można skorzystać z instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary
- Poznasz argumenty, które mogą mieć znaczenie w toku postępowania karnego
- Otrzymasz praktyczne wskazówki, jak można zmniejszyć wymiar kary za przestępstwa środowiskowe
- Zdobędziesz wiedzę pozwalającą skuteczniej reprezentować interesy firmy lub klienta przed sądem
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2025 poz. 383) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970880553/U/D19970553Lj.pdf
Dla tych, co wolą czytać
Kiedy sąd może złagodzić karę za przestępstwa środowiskowe?
W obszarze przestępstw przeciwko środowisku szczególne znaczenie ma artykuł 188a Kodeksu karnego, wprowadzony nowelizacją z 2022 roku.
Art. 188a Kodeksu karnego brzmi:
Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 1821 § 1 lub 3, art. 1832 § 1, 3, 5a lub 6 lub w art. 1843 § 1 lub 2, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Przepis:
1) art. 182 § 1 lub 3 dotyczy zanieczyszczenie środowiska w znacznych rozmiarach,
2) art. 183 § 1, 3, 5a lub 6 dotyczy nieodpowiedniego postępowania z odpadami,
3) art. 184 § 1 lub 2 dotyczy nieodpowiedniego postępowania z materiałem promieniotwórczym.
Przytoczony powyżej przepis, jest stosunkowo nowy. Przewiduje on możliwość nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności karnej w wyjątkowych przypadkach, ponieważ odpowiedzialność za przestępstwa środowiskowe należy do jednych z najsurowszych w systemie prawa karnego. Ustawodawca zdecydował, że warto stworzyć mechanizm umożliwiający złagodzenie kary wobec sprawców, którzy naprawili wyrządzone szkody. Przepis ten pozwala sądowi nie tylko obniżyć wymiar kary, ale nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeśli sprawca skutecznie usunął negatywne skutki swojego czynu, czyli naprawił szkodę.
Rozwiązanie to ma charakter wyjątkowy – podobne odstępstwa od kary nie występują w innych kategoriach przestępstw. Wprowadzając art. 188a, ustawodawca chciał zachęcić sprawców do aktywnego działania na rzecz naprawienia szkody w środowisku.
Zgodnie z dyrektywami wymiaru kary, sądy są zobowiązane do uwzględniania takich okoliczności łagodzących przy orzekaniu kary. Nowy przepis stanowi zatem dodatkowe wzmocnienie tych zasad, wskazując wprost, że naprawienie szkody może skutkować bardziej korzystnym rozstrzygnięciem dla sprawcy popełnionego przestępstwa przeciwko środowisku.
