Od kilku lat Polacy muszą przeznaczać coraz większe sumy pieniędzy na gospodarowanie odpadami komunalnymi. Czy rosnące koszty są jedynie kaprysem gmin? Z jakimi wyzwaniami gminy muszą się mierzyć się? Gminy, muszą dostosowywać się do zmian w przepisach prawa, które dążą do zmniejszania ilości odpadów oraz kosztów gospodarowania, a także zwiększenia sprawiedliwości systemu i wydajności infrastruktury. Niektóre z wprowadzonych zmian mają również na celu doprecyzowywanie przepisów dotyczących funkcjonowania systemu. W znowelizowanej ustawie odniesiono się do wyliczania opłat za gospodarowanie odpadami i rozwiano wątpliwości związane z tym zagadnieniem.
Podstawa prawna
Podstawą prawną nakładającą warunki na gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi jest Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2021 poz. 888) [1]. 11 sierpnia 2021 roku za sprawą ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz. U. 2021 poz. 1648) [2], wprowadzone zostały zmiany w przepisach, które częściowo zaczęły obowiązywać we wrześniu 2021 roku. Druga część zmian weszła w życie 1 stycznia 2022 roku, a ich podsumowanie i wyjaśnienie znalazło się w materiale “Gospodarowanie odpadami przez gminy po nowelizacji tzw. ustawy śmieciowej – zmiany od 01 stycznia 2022 r.” [3].
Określanie wysokości opłat na podstawie powierzchni lokalu
W zależności od decyzji gminy, właściciele nieruchomości pokrywają opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi będącą iloczynem liczby mieszkańców danego obiektu, ilości zużytej wody lub powierzchni lokalu mieszkalnego oraz stawki opłaty. W przypadku opłaty wyliczanej na podstawie liczby mieszkańców danego obiektu przepisy zostały jasno wytłumaczone – liczba osób zamieszkujących daną nieruchomość mnożona jest przez stawkę ustaloną przez gminę, uzyskując wysokość opłaty. Przepisy nie były jednak jasne w przypadku pozostałych dwóch sposobów.
W przypadku opłaty określanej na podstawie powierzchni lokalu, w poprzednich wersjach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, art. 6j ust. 1 [4] głosił, że opłata wyznaczana była jako iloczyn stawki i “powierzchni lokalu mieszkalnego”. Trudności interpretacyjne sprawiało jednak określenie co zalicza się do tej powierzchni. Po nowelizacji przepisy mówią o “powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r. poz. 1333, z późn. zm.)”, co zmniejsza wątpliwości.
Określanie wysokości opłat na podstawie ilości zużytej wody
Rozwiane zostały także niepewności dotyczące obliczania opłat na podstawie ilości zużytej wody. Zmieniony art. 6j ust. 3e [5] głosi, że rada gminy określa sposób ustalania ilości zużytej wody na potrzeby ustalania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności sposób ustalania ilości zużytej wody w przypadku braku wodomierza lub w przypadku nieruchomości, dla których brak jest odpowiednich danych dotyczących ilości zużytej wody, lub odliczania wody zużytej na określone cele. Dodano także art. 6j ust. 3f [6], który mówi, że w przypadku tej metody obliczeń opłata nie może wynosić więcej niż 7,8 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za gospodarstwo domowe. Górna granica opłaty pozwala na uniknięcie nieproporcjonalnie dużego obciążenia mieszkańców opłatami.
Wprowadzone w ustawie zmiany pozwoliły na rozwianie wątpliwości interpretacyjnych dla gmin, sprawiając, że ponoszone przez mieszkańców opłaty będą sprawiedliwe.
Wraz z początkiem 2022 roku, na gminy nałożono nowe możliwości i zobowiązania w zakresie gospodarowania opadami komunalnymi. Czego one dotyczą, co obejmują? Sprawdziliśmy i przedstawiamy w „Co nowego w gminnych systemach gospodarowania odpadami komunalnymi?”. Więcej informacji na temat zmian z jakimi muszą się liczyć mieszkańcy budynków wielolokalowych przedstawiamy w „Gospodarowanie odpadami komunalnymi – jakie zmiany mogą czekać mieszkańców budynków wielolokalowych”.
[1] Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2021 poz. 888) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000888/U/D20210888Lj.pdf [dostęp: 05-05-2022]
[2] Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz. U. 2021 poz. 1648)
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210001648/T/D20211648L.pdf [dostęp: 05-05-2022]
[3] E-book Wolters Kluwer “Gospodarowanie odpadami przez gminy po nowelizacji tzw. ustawy śmieciowej – zmiany od 01 stycznia 2022 r.”
[4] Art. 6j ust. 1 Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2021 poz. 888) brzmi:
W przypadku nieruchomości, o której mowa w art. 6c obowiązek zorganizowania odbioru odpadów komunalnych ust. 1, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn:
1) liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość lub
2) ilości zużytej wody z danej nieruchomości, lub
3) powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r. poz. 1333, z późn. zm.),
– oraz stawki opłaty ustalonej na podstawie art. 6k uchwała rady gminy w sprawie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ust. 1.
[5] Art. 6j ust. 3e Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2021 poz. 888) brzmi:
W przypadku:
1) wyboru przez radę gminy metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w ust. 1 pkt 2,
2) wyboru przez radę gminy metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w ust. 2, i zróżnicowania stawki opłaty ze względu na ilość zużytej wody w gospodarstwie domowym,
3) ustalenia opłaty na podstawie ust. 3a
– rada gminy w uchwale, o której mowa w art. 6k uchwała rady gminy w sprawie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ust. 1, określa sposób ustalania ilości zużytej wody na potrzeby ustalania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności sposób ustalania ilości zużytej wody w przypadku braku wodomierza lub w przypadku nieruchomości, dla których brak jest odpowiednich danych dotyczących ilości zużytej wody, lub odliczania wody zużytej na określone cele.
[6] Art. 6j ust. 3f Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2021 poz. 888) brzmi:
W przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalana na podstawie metody, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie może wynosić więcej niż 7,8% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za gospodarstwo domowe.
