20 maja 2024 r. weszło w życie nowe rozporządzenie unijne – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) [1] (zwane dalej: rozporządzeniem (UE) 2024/1157). Reguluje ono zasady transgranicznego przemieszczania odpadów oraz znacząco ogranicza przemieszczanie odpadów poza kraje Unii Europejskiej.
Dlaczego zmiany w przemieszczaniu odpadów są potrzebne?
Nowe regulacje prawne w zakresie międzynarodowego przemieszczania odpadów są konieczne. Mogą pomóc w lepszej ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie niekontrolowanemu, a często i nielegalnemu przemieszczaniu odpadów. Niezbędna jest ścisła kontrola nad przemieszczaniem odpadów na poziomie międzynarodowym i zwiększenie odpowiedzialności eksporterów. Bowiem niedoprecyzowane przepisy i procedury w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów oraz zbyt duża dowolność zagrażają zarówno środowisku, jak i ludziom.
Co się zmieni w przemieszczaniu odpadów?
Transgraniczne przemieszczanie odpadów poza UE
Zakazany zostanie wywóz odpadów niebezpiecznych lub zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi, a także tworzyw sztucznych innych niż niebezpieczne (o kodzie B3011) przeznaczonych do odzysku do krajów spoza OECD [2].
Przed wywozem odpadów przeznaczonych do odzysku do krajów spoza UE eksporter zobowiązany będzie do przeprowadzenia audytu w zakładzie gospodarowania odpadami, do którego planuje wywóz [3].
Państwo spoza OECD w celu przyjęcia z Unii Europejskiej odpadów z tzw. zielonej listy, będzie musiało złożyć wniosek oraz wykazać posiadanie strategii bądź planu gospodarowania odpadami [4].
Międzynarodowe przemieszczanie odpadów wewnątrz UE
Rozporządzenie (UE) 2024/1157 wprowadza zakaz przemieszczania po terenie Unii Europejskiej wszelkich odpadów przeznaczonych do unieszkodliwienia. Wyjątek będą stanowiły te odpady, dla których zostaną dopełnione wszelkie procedury uprzedniego pisemnego zgłoszenia i zgody, a także dla których zostaną spełnione obowiązki określone w art. 11 rozporządzenia (UE) 2024/1157 [5].
W przypadku przemieszczania odpadów przeznaczonych wyraźnie do badań i eksperymentów laboratoryjnych (o wadze do 250 kg) wprowadzono odstępstwo. Informuje o tym art. 4 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2024/1157 [1]:
Na zasadzie odstępstwa od art. 4 ust. 1 i 2 przemieszczanie odpadów przeznaczonych wyraźnie do badań laboratoryjnych lub badań nad przetwarzaniem eksperymentalnym, służących ocenie właściwości fizycznych lub chemicznych tych odpadów albo ustaleniu, czy nadają się one do odzysku lub unieszkodliwienia, podlega ogólnym wymogom w zakresie informowania określonym w art. 18, jeżeli spełnione są wszystkie poniższe warunki:
a) ilość odpadów nie przekracza ilości rozsądnie potrzebnej do przeprowadzenia analizy lub badań w każdym konkretnym przypadku, nie może być jednak większa niż 250 kg lub jakakolwiek inna większa ilość uzgodniona indywidualnie przez właściwe organy wysyłki i miejsca przeznaczenia oraz osobę, która organizuje przemieszczanie;
b) w przypadku gdy osoba, która organizuje przemieszczanie, składa wniosek o ilość większą niż 250 kg, przekazuje ona właściwym organom wysyłki i miejsca przeznaczenia – w zakresie w jakim jest to możliwe – informacje zawarte w załączniku VII, wraz z uzasadnionym wyjaśnieniem, dlaczego taka większa ilość jest potrzebna do przeprowadzenia analizy lub badań.
Zmiany biurokratyczne
Nowe rozporządzenie (UE) 2024/1157 kładzie nacisk na elektroniczne przekazywanie informacji i dokumentów. Zakłada ono także wprowadzenie centralnego systemu elektronicznego [6].
Aby dokonać transgranicznego przemieszczenia odpadów, eksporter będzie musiał zgłosić ten fakt państwom wysyłki, przeznaczenia i tranzytu przed rozpoczęciem wywozu oraz uzyskać ich pisemną zgodę.
Do 5 lat od dnia przekazania zaświadczenia o realizacji odzysku lub unieszkodliwiania wydłużono czas, w którym podmioty oraz właściwe organy są zobowiązane do przechowywania dokumentów oraz informacji wymaganych w związku z międzynarodowym przemieszczaniem odpadów.
Przepisy dotyczące kar oraz kontroli
W celu koordynacji działań pomiędzy krajami członkowskimi ustanowiono grupę ds. egzekwowania przepisów dotyczących transgranicznego przemieszczania odpadów [7]. W jej skład wchodzi maksymalnie trzech przedstawicieli z każdego państwa członkowskiego.
Nowe rozporządzenie (UE) 2024/1157 zobowiązuje także kraje członkowskie UE do wypracowania skutecznego oraz odstraszającego systemu kar na poziomie krajowym. Wszystkie państwa członkowskie do współpracy w zakresie egzekwowania przepisów i zapobiegania nielegalnym przemieszczeniom [8].
Okres przejściowy
Wprowadzone rozporządzeniem przepisy są potrzebne, jednak niezbędny jest czas na ich wdrożenie i dostosowanie infrastruktury administracyjnej. Dlatego też część przepisów nie ulegnie zmianie w okresie przejściowym [9]. W tym czasie, w określonych poniżej zakresach, nadal będą działały przepisy rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 [10].
Do 21 maja 2026 r.
Pozostają bez zmian zasady dokonywania zgłoszeń oraz udzielania zezwoleń na: przywóz odpadów do Polski, wywóz odpadów z Polski, tranzyt odpadów przez Polskę.
Nie zmienia się procedura informowania przy przemieszczaniu odpadów (załącznik VII rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 [10].
Do 21 maja 2027 r.
Nie zmieniają się procedury zapisane w art. 37 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 [11] i w załącznikach: III i IIIA obowiązujące w przypadku wywozu odpadów do krajów, które nie są członkami OECD.
Obowiązuje rozporządzenie Komisji (WE) nr 1418/2007 [12].
Do 20 maja 2029 r.
Obowiązują zezwolenia wstępne wydane na podstawie art. 14 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 [13].
Pytanie? Konkretna odpowiedź!
Czym jest OECD?
OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) jest międzynarodową organizacją utworzoną w roku 1961 na mocy Konwencji o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju z roku 1960. Nadrzędnym celem tej organizacji jest promowanie polityki ukierunkowanej na osiągnięcie trwałego i możliwie najwyższego wzrostu gospodarczego. OECD działa w duchu współdziałania na rzecz równomiernego rozwoju gospodarczego oraz utrzymania stabilizacji finansowej. W chwili obecnej OECD zrzesza 36 krajów [14].
Czym jest tzw. zielona lista?
W międzynarodowym przemieszczaniu odpadów istnieje podział na dwie listy odpadów – listę zieloną i listę bursztynową. Lista zielona to odpady inne niż niebezpieczne wyszczególnione w załączniku III do rozporządzenia (UE) 2024/1157 [1].
Która konwencja ma zastosowanie przy przemieszczaniu odpadów niebezpiecznych?
Dnia 22 marca 1989 r. w Bazylei została sporządzona Konwencja bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych. Konwencja bazylejska obowiązuje od 5 maja 1992 r. Dotyczy transgranicznego przewozu odpadów niebezpiecznych, definiuje rodzaje tych odpadów oraz określa państwom Unii Europejskiej obowiązujące procedury w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów [15].
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157 [dostęp: 2024-07-10]
[2] Art. 30 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
Zakaz wywozu odpadów niebezpiecznych i niektórych innych odpadów
1. Zakazany jest wywóz z Unii następujących rodzajów odpadów przeznaczonych do odzysku w państwach, do których nie ma zastosowania decyzja OECD:
a) odpadów wymienionych jako niebezpieczne w części 1 załącznika V do niniejszego rozporządzenia;
b) odpadów wymienionych jako niebezpieczne w wykazie odpadów, o którym mowa w art. 7 dyrektywy 2008/98/WE;
c) odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 3, oraz odpadów wymienionych w części 2 załącznika V do niniejszego rozporządzenia;
d) odpadów tworzyw sztucznych sklasyfikowanych w pozycji B3011;
e) odpadów wymienionych w załączniku III lub załączniku IIIB oraz mieszanin odpadów wymienionych w załączniku IIIA, które są zanieczyszczone innymi materiałami w stopniu wystarczająco zwiększającym ryzyko związane z odpadami, aby uznać je za odpowiednie do poddania procedurze uprzedniego pisemnego zgłoszenia i zgody, biorąc po uwagę niebezpieczne właściwości określone w załączniku III do dyrektywy 2008/98/WE, lub uniemożliwiającym odzysk odpadów w sposób racjonalny ekologicznie;
f) odpadów lub mieszanin odpadów zawierających trwałe zanieczyszczenia organiczne lub zanieczyszczonych nimi w ilościach równych dopuszczalnej wartości stężenia określonej w załączniku IV do rozporządzenia (UE) 2019/1021 lub przekraczających tę wartość;
g) odpadów niebezpiecznych niesklasyfikowanych w jednej pozycji w załączniku V do niniejszego rozporządzenia lub w wykazie odpadów, o którym mowa w art. 7 dyrektywy 2008/98/WE;
h) mieszanin odpadów niebezpiecznych oraz mieszanin odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne niesklasyfikowanych w jednej pozycji w załączniku V do niniejszego rozporządzenia lub w wykazie odpadów, o którym mowa w art. 7 dyrektywy 2008/98/WE;
i) odpadów zgłoszonych przez państwo przeznaczenia jako niebezpieczne na podstawie art. 3 konwencji bazylejskiej;
j) odpadów, których przywóz został zakazany przez państwo przeznaczenia;
k) odpadów, co do których właściwy organ wysyłki ma podstawy, aby sądzić, że gospodarowanie tymi odpadami w danym państwie przeznaczenia nie będzie odbywać się w sposób racjonalny ekologicznie, jak określono art. 59;
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157 [dostęp: 2024-07-10]
[3] Art. 46 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
W celu spełnienia obowiązku, o którym mowa w ust. 1, zgłaszający lub osoba, która organizuje przemieszczanie, zamierzająca wywozić odpady z Unii zapewnia, aby instalacje, które będą gospodarować tymi odpadami w państwie przeznaczenia, zostały poddane audytowi.
Audyt przeprowadza osoba trzecia, która musi być niezależna od zgłaszającego lub osoby, która organizuje przemieszczanie, a także od poddawanej audytowi instalacji oraz posiada odpowiednie kwalifikacje w dziedzinie audytu i przetwarzania odpadów.
Zlecając audyt, zgłaszający lub osoba, która organizuje przemieszczanie, sprawdza, czy strona trzecia spełnia wymogi określone w załączniku X część A oraz czy została upoważniona lub akredytowana przez oficjalny krajowy organ do przeprowadzania audytów zgodnie z niniejszym artykułem.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157 [dostęp: 2024-07-10]
[4] Art. 42 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
Wymogi dotyczące włączenia do wykazu państw, do których wywóz jest dozwolony
1. Państwa, do których nie ma zastosowania decyzja OECD i które zamierzają przyjmować z Unii określone odpady lub mieszaniny odpadów, o których mowa w art. 40 ust. 1, w celu odzysku, składają do Komisji wniosek, w którym wyrażają wolę przyjmowania tych konkretnych odpadów lub mieszanin odpadów oraz włączenia tych państw do wykazu, o którym mowa w art. 41. Wniosek ten, wraz ze wszystkimi powiązanymi dokumentami lub innymi informacjami, przekazuje się w języku angielskim.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, składa się za pomocą formularza określonego w załączniku VIII i musi on zawierać wszystkie informacje określone w tym formularzu.
3. Państwo składające wniosek wykazuje, że wprowadziło i stosuje wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia, gospodarowanie danymi odpadami odbywało się w sposób racjonalny ekologicznie, jak określono w art. 59.
W tym celu państwo składające wniosek wykazuje, że:
a) posiada kompleksową strategię lub kompleksowy plan gospodarowania odpadami, które obejmują całe jego terytorium oraz wykazuje swoją zdolność i gotowość do zapewnienia racjonalnego ekologicznie gospodarowania odpadami. Taka strategia lub taki plan musi obejmować co najmniej następujące elementy:
(i) całkowitą roczną ilość odpadów wytwarzanych w danym państwie, a także roczną ilość odpadów wytwarzanych w danym państwie objętych zakresem jego wniosku (zwanych dalej „odpadami, których dotyczy wniosek”) oraz szacunkowy rozwój tych ilości w ciągu kolejnych 10 lat;
(ii) szacunkową ocenę obecnych zdolności przetwarzania odpadów w ujęciu ogólnym, a także szacunkową ocenę zdolności przetwarzania odpadów, których dotyczy wniosek, oraz szacunkowy rozwój tych zdolności w ciągu kolejnych 10 lat;
(iii) odsetek odpadów z gospodarstw domowych, które są zbierane selektywnie, a także wszelkie cele i środki mające na celu zwiększenie tego odsetka w przyszłości;
(iv) wskazanie odsetka odpadów z gospodarstw domowych, których dotyczy wniosek, które są składowane, a także wszelkie cele i środki mające na celu zmniejszenie tego odsetka w przyszłości;
(v) wskazanie odsetka odpadów z gospodarstw domowych poddawanych recyklingowi oraz ewentualne cele i środki mające na celu zwiększenie tego odsetka w przyszłości;
(vi) informacje o ilości odpadów które są wyrzucane jako śmieci, oraz o środkach podejmowanych w celu zapobiegania powstawaniu śmieci i ich sprzątania;
(vii) strategię dotyczącą sposobu zapewnienia racjonalnego ekologicznie gospodarowania odpadami przywożonymi na jego terytorium, w tym ewentualny wpływ takiego przywozu na gospodarowanie odpadami wytwarzanymi w państwie;
(viii) informacje na temat metodyki stosowanej do obliczania danych, o których mowa w ppkt (i)–(vi);
b) posiada ramy prawne w zakresie gospodarowania odpadami, obejmujące co najmniej następujące elementy:
(i) system lub systemy rejestracji lub wydawania zezwoleń lub licencji dla instalacji przetwarzania odpadów;
(ii) system lub systemy rejestracji lub wydawania zezwoleń lub licencji na transport odpadów;
(iii) przepisy mające na celu zapewnienie, aby gospodarowanie odpadami resztkowymi wytworzonymi w wyniku operacji odzysku odpadów, których dotyczy wniosek, odbywało się w sposób racjonalny ekologicznie, jak określono w art. 59;
(iv) odpowiednie środki kontroli zanieczyszczenia mające zastosowanie do operacji gospodarowania odpadami, w tym ograniczenia emisji z myślą o ochronie powietrza, gleby i wody oraz środki mające na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z tych operacji;
(v) przepisy dotyczące egzekwowania, inspekcji i sankcji mających na celu zapewnienie wdrożenia krajowych i międzynarodowych wymogów dotyczących gospodarowania odpadami i przemieszczania odpadów;
c) jest stroną wielostronnych umów środowiskowych, o których mowa w załączniku VIII, oraz podjęło niezbędne środki w celu wykonania swoich zobowiązań wynikających z tych umów;
d) wprowadziło strategię egzekwowania przepisów krajowych w zakresie gospodarowania odpadami i przemieszczania odpadów, obejmującą środki kontroli i monitorowania, w tym informacje dotyczące liczby przeprowadzonych inspekcji przemieszczania odpadów i instalacji gospodarowania odpadami oraz dotyczące sankcji nałożonych w przypadku naruszenia odpowiednich przepisów krajowych.
4. Nie wcześniej niż w dniu 21 maja 2029 r. państwa, do których nie ma zastosowania decyzja OECD i które zamierzają przyjmować z Unii odpady tworzyw sztucznych, o których mowa w art. 39 ust. 1 lit. d), do celów odzysku mogą złożyć do Komisji wniosek, w którym wyrażają wolę przyjmowania tych odpadów oraz włączenia tych państw do wykazu, o którym mowa w art. 41. Wniosek ten, wraz ze wszystkimi powiązanymi dokumentami lub innymi informacjami, przekazuje się w języku angielskim.
W uzupełnieniu do wymogów określonych w ust. 2 i 3 państwo składające wniosek wykazuje również, że:
a) posiada kompleksowy system gospodarowania odpadami, który obejmuje całe terytorium i skutecznie zapewnia selektywną zbiórkę odpadów tworzyw sztucznych;
b) posiada ramy prawne w zakresie gospodarowania odpadami, obejmujące co najmniej następujące elementy:
(i) zakaz spalania na wolnym powietrzu i niekontrolowanego składowania odpadów;
(ii) zakaz spalania i składowania selektywnie zebranych odpadów tworzyw sztucznych;
(iii) przepisy dotyczące egzekwowania, inspekcji i sankcji mających na celu wdrożenie lit. a) i b) pkt (i) oraz (ii);
c) przywóz odpadów tworzyw sztucznych z Unii nie wywiera jakiegokolwiek negatywnego wpływu na gospodarowanie odpadami tworzyw sztucznych wytwarzanymi w danym państwie.
5. W przypadku jakiejkolwiek zmiany informacji przekazanych Komisji na podstawie ust. 3 państwa ujęte w wykazie, o którym mowa w art. 41, niezwłocznie przekazują zaktualizowane informacje określone w formularzu określonym w załączniku VIII, wraz z odpowiednimi dokumentami potwierdzającymi. Państwa ujęte w wykazie, o którym mowa w art. 41, w każdym przypadku, w piątym roku po ich pierwszym włączeniu do wykazu, przekazują Komisji zaktualizowane informacje określone w formularzu określonym w załączniku VIII, wraz z odpowiednimi dokumentami potwierdzającymi.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157#d1e3518-1-1 [dostęp: 2024-07-10]
[5] Art. 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
Warunki przemieszczania odpadów przeznaczonych do unieszkodliwienia
1. W przypadku przedłożenia zgłoszenia dotyczącego przemieszczania odpadów przeznaczonych do unieszkodliwienia zgodnie z art. 5 właściwe organy wysyłki i miejsca przeznaczenia nie udzielają zgody na takie przemieszczanie w terminie 30 dni, o którym mowa w art. 9 ust. 1, o ile nie spełniono wszystkich poniższych warunków:
a) zgłaszający wykazał, że:
(i) odpadów nie można odzyskać w wykonalny pod względem technicznym i opłacalny ekonomicznie sposób lub muszą być one unieszkodliwione ze względu na zobowiązania prawne przewidziane w prawie Unii lub prawie międzynarodowym;
(ii) odpadów nie można unieszkodliwić w wykonalny pod względem technicznym i opłacalny ekonomicznie sposób w państwie, w którym je wytworzono;
(iii) planowane przemieszczanie lub unieszkodliwienie jest zgodne z hierarchią postępowania z odpadami oraz zasadami bliskości i samowystarczalności, jak określono w dyrektywie 2008/98/WE, a gospodarowanie powiązanymi odpadami odbywa się w sposób racjonalny ekologicznie zgodnie z art. 59;
b) zainteresowane właściwe organy nie posiadają informacji, że zgłaszający lub odbiorca został skazany za dokonanie nielegalnego przemieszczania lub jakikolwiek inny czyn niezgodny z prawem w zakresie ochrony środowiska lub zdrowia ludzkiego w okresie 5 lat przed przedłożeniem zgłoszenia;
c) zainteresowane właściwe organy nie posiadają informacji, że w okresie 5 lat przed przedłożeniem zgłoszenia zgłaszający lub instalacja wielokrotnie nie przestrzegali art. 15 i 16 w związku z wcześniejszymi przemieszczeniami;
d) państwo członkowskie przeznaczenia nie skorzystało ze swojego prawa zgodnie z art. 4 ust. 1 konwencji bazylejskiej do zakazania przywozu odpadów niebezpiecznych lub opadów wymienionych w załączniku II do tej konwencji;
e) planowane przemieszczanie i unieszkodliwienie jest zgodne z przepisami krajowymi w zakresie ochrony środowiska, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub ochrony zdrowia w państwie członkowskim, w którym właściwy organ ma siedzibę;
f) planowane przemieszczanie lub unieszkodliwianie nie jest sprzeczne z zobowiązaniami wynikającymi z konwencji międzynarodowych zawartych przez dane państwo lub państwa członkowskie lub Unię;
g) odpady zostaną przetworzone zgodnie z prawnie wiążącymi normami ochrony środowiska dotyczącymi unieszkodliwiania w prawie Unii lub ustanowionymi w planach gospodarki odpadami sporządzonych zgodnie z art. 28 dyrektywy 2008/98/WE, a jeżeli dana instalacja jest objęta dyrektywą 2010/75/UE, musi ona stosować najlepsze dostępne techniki zdefiniowane w art. 3 pkt 10 tej dyrektywy, zgodnie w warunkami pozwolenia dla danej instalacji;
h) odpady nie są zmieszanymi odpadami komunalnymi pochodzącymi z gospodarstw domowych lub od innych wytwórców odpadów, lub z obydwu tych źródeł, ani nie są zmieszanymi odpadami komunalnymi poddanymi procesowi przetwarzania, który nie zmienił w sposób znaczący ich właściwości.
2. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 lit. a), w przypadku gdy zgłaszający wykaże, że dane odpady produkowane są w państwie członkowskim wysyłki w tak małej ilości rocznie, że zapewnienie nowych specjalistycznych instalacji unieszkodliwiania w tym państwie członkowskim nie byłoby ekonomicznie opłacalne, warunki określone w ust. 1 lit. a) ppkt (ii) i (iii) nie mają zastosowania.
3. W przypadku gdy właściwy organ tranzytu udziela zgody na przemieszczanie zgodnie z art. 9 ust. 1, bierze się pod uwagę wyłącznie warunki określone w ust. 1 lit. b), c), e) i f) niniejszego artykułu.
4. Informacje o zgodach wydanych przez właściwe organy zgodnie z ust. 1 podaje się w sprawozdaniu zgodnie z art. 73. Komisja informuje wszystkie państwa członkowskie o takich zgodach wydanych w poprzednim roku kalendarzowym.
5. Do dnia 21 maja 2027 r. Komisja przyjmuje akt wykonawczy ustanawiający szczegółowe kryteria jednolitego stosowania warunków określonych w ust. 1 lit. a), aby określić, w jaki sposób zgłaszający mają wykazać – a właściwe organy mają ocenić – wykonalność techniczną i opłacalność ekonomiczną, o których mowa w lit. a) pkt (i) i (ii) tego ustępu. Ten akt wykonawczy przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 81 ust. 2.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157 [dostęp: 2024-07-10]
[6] Art. 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
Elektroniczne przekazywanie i wymiana informacji
1. Następujące informacje i dokumenty przekazuje się i wymienia drogą elektroniczną za pośrednictwem repozytorium centralnego systemu, o którym mowa w ust. 3, lub za pośrednictwem innych dostępnych interoperacyjnych systemów lub oprogramowania zgodnie z ust. 4:
a) w przypadku odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 1, 2 i 3:
(i) zgłoszenie przemieszczania zgodnie z art. 5 i 13;
(ii) wezwania do przekazania informacji i dokumentów zgodnie z art. 5 i 8;
(iii) informacje i dokumenty zgodnie z art. 5 i 8;
(iv) informacje i decyzje zgodnie z art. 8;
(v) decyzje dotyczące zgłoszonego przemieszczania oraz, w stosownych przypadkach, wycofanie zgody zgodnie z art. 9;
(vi) informacje dotyczące przemieszczania i warunki przemieszczania zgodnie z art. 10;
(vii) informacje zgodnie z art. 11;
(viii) informacje dotyczące przemieszczania i sprzeciwy wobec przemieszczania zgodnie z art. 12;
(ix) informacje o decyzjach dotyczących udzielenia zezwoleń wstępnych określonym instalacjom odzysku zgodnie z art. 14 ust. 8 i 10;
(x) informacje i decyzje zgodnie z art. 14 ust. 12 i 15;
(xi) potwierdzenia przyjęcia odpadów zgodnie z art. 15 i 16;
(xii) zaświadczenia dotyczące odzysku lub unieszkodliwienia zgodnie z art. 15 i 16;
(xiii) uprzednie poinformowanie o rozpoczęciu przemieszczania zgodnie z art. 16;
(xiv) dokumenty, które udostępnia się zgodnie z art. 16;
(xv) informacje zgodnie z art. 17;
b) w przypadku odpadów, o których mowa w art. 4 ust. 4 i 5, informacje i dokumenty, potwierdzenia i zaświadczenia zgodnie z art. 18;
c) informacje i dokumenty związane z procedurą uprzedniego pisemnego zgłoszenia i zgody oraz z ogólnymi wymogami w zakresie informowania zgodnie z art. 34 i 35 oraz tytułami IV, V i VI, w stosownych przypadkach.
2. W celu dostosowania wykazu informacji i dokumentacji, wymaganego na podstawie ust. 1, do wszelkich zmian w systemach wymiany i przekazywania drogą elektroniczną Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 80, aby zmienić ust. 1 w celu wprowadzenia zmian w wykazie informacji i dokumentów.
3. Komisja prowadzi centralny system, który umożliwia elektroniczne przekazywanie i wymianę informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1. Ten centralny system stanowi repozytorium centralne służące do wymiany w czasie rzeczywistym informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1, między dostępnymi systemami lub oprogramowaniem do elektronicznej wymiany danych.
Repozytorium, o którym mowa w akapicie pierwszym, wykorzystuje się również do wymiany w czasie rzeczywistym informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1, w odniesieniu do przemieszczeń wewnątrz Unii z tranzytem przez państwa trzecie, wywozu z Unii, przywozu do Unii i tranzytu przez terytorium Unii, w przypadku gdy właściwe organy, urzędy celne państw wywozu, wyjazdu i wjazdu, organy przeprowadzające inspekcje i podmioty gospodarcze w państwach trzecich łączą się z tym repozytorium za pośrednictwem dostępnego systemu lub oprogramowania, w którym to przypadku stosuje się odpowiednio ust. 4, lub za pośrednictwem strony internetowej, o której mowa w akapicie trzecim niniejszego ustępu.
Ten centralny system zapewnia również stronę internetową służącą przygotowaniu i przetwarzaniu informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1, w odniesieniu do przemieszczeń wewnątrz Unii, przemieszczeń wewnątrz Unii z tranzytem przez państwa trzecie, wywozu z Unii, przywozu do Unii i tranzytu przez jej terytorium. Z takiej strony internetowej mogą korzystać właściwe organy, organy przeprowadzające inspekcje oraz podmioty gospodarcze w państwach członkowskich i w państwach trzecich, które nie korzystają z systemów lub oprogramowania do elektronicznej wymiany danych, do celów bezpośredniego przekazywania i wymiany drogą elektroniczną informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1.
Oprogramowanie, o którym mowa w akapitach pierwszym, drugim i trzecim, musi być interoperacyjne z systemem centralnym, o którym mowa w ust. 3, służyć wymianie informacji i dokumentów za pośrednictwem tego systemu centralnego w czasie rzeczywistym oraz musi być obsługiwane zgodnie z wymogami i zasadami określonymi w aktach wykonawczych przyjętych przez Komisję zgodnie z ust. 5.
System centralny ułatwia przechowywanie dokumentów zgodnie z art. 20.
Ten centralny system zapewnia również interoperacyjność ze środowiskiem elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego ustanowionym na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/1056.
W ciągu czterech lat od przyjęcia aktu wykonawczego, o którym mowa w ust. 5, Komisja zapewnia połączenie tego systemu centralnego z unijnym środowiskiem jednego okienka w dziedzinie ceł za pośrednictwem unijnego systemu jednego okienka w dziedzinie ceł służącego do wymiany świadectw, ustanowionego rozporządzeniem (UE) 2022/2399.
4. Państwa członkowskie mogą stosować swoje własne dostępne systemy lub oprogramowanie umożliwiające przygotowanie i przetwarzanie informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1, przez właściwe organy, organy przeprowadzające inspekcje oraz, w stosownych przypadkach, podmioty gospodarcze w państwach członkowskich, do elektronicznego przekazywania i wymiany informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1. Państwa członkowskie zapewniają interoperacyjność tych systemów i oprogramowania z centralnym systemem, o którym mowa w ust. 3, ich funkcjonowanie zgodnie z wymogami i zasadami określonymi w aktach wykonawczych przyjętych przez Komisję na podstawie ust. 5 oraz zapewniają, aby te systemy i to oprogramowanie umożliwiały wymianę informacji i dokumentów za pośrednictwem repozytorium centralnego systemu w czasie rzeczywistym.
Systemy, o których mowa w akapicie pierwszym, ułatwiają przechowywanie dokumentów zgodnie z art. 20.
5. Do dnia 21 maja 2025 r. Komisja przyjmuje akty wykonawcze w celu ustanowienia:
a) wymogów niezbędnych do zapewnienia interoperacyjności między centralnym systemem, o którym mowa w ust. 3, a innymi systemami lub oprogramowaniem, o których mowa w ust. 4, w tym protokołem wymiany danych i modelem danych do wymiany danych, o których mowa w załącznikach IA, IB i VII, a także zaświadczeniem, o którym mowa w art. 15;
b) wszelkich innych wymogów technicznych i organizacyjnych, w tym dotyczących aspektów bezpieczeństwa, zarządzania danymi i poufności danych, które są niezbędne do praktycznego wdrożenia elektronicznego przekazywania i wymiany informacji i dokumentów, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679.
Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 81 ust. 2.
6. Co dwa lata Komisja przeprowadza przegląd funkcjonalności centralnego systemu. Wyniki tych przeglądów przekazuje się Parlamentowi Europejskiemu i państwom członkowskim. W ramach przeglądu uwzględnia się informacje zwrotne od użytkowników, takich jak właściwe organy i zgłaszający.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157#d1e3518-1-1 [dostęp: 2024-07-10]
[7] Art. 66 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmi:
Grupa ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów
1. Ustanawia się grupę ds. egzekwowania przepisów w celu ułatwienia i poprawy współpracy i koordynacji między państwami członkowskimi w zakresie zapobiegania nielegalnemu przemieszczaniu i wykrywania go (zwaną dalej „grupą ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów”).
2. Grupa ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów składa się z maksymalnie trzech przedstawicieli każdego państwa członkowskiego, wybranych spośród wyznaczonych członków stałego personelu odpowiedzialnych za współpracę, o której mowa w art. 65 ust. 2, lub spośród członków stałego personelu innych odpowiednich organów zaangażowanych w egzekwowanie niniejszego rozporządzenia, wyznaczonych przez państwa członkowskie, które poinformują Komisję. Grupie tej współprzewodniczą przedstawiciel lub przedstawiciele Komisji oraz przedstawiciel państwa członkowskiego wybrany przez grupę.
3. Grupa ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów stanowi forum wymiany informacji istotnych dla zapobiegania nielegalnemu przemieszczaniu i jego wykrywania, w tym informacji i danych wywiadowczych dotyczących ogólnych trendów związanych z nielegalnym przemieszczaniem odpadów, ocen opartych na analizie ryzyka przeprowadzanych przez organy państw członkowskich oraz doświadczenia i wiedzy o metodach egzekwowania przepisów, a także wymiany poglądów dotyczących najlepszych praktyk oraz ułatwiania współpracy i koordynacji między odpowiednimi organami. Grupa ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów może zbadać każdą kwestię techniczną związaną z egzekwowaniem niniejszego rozporządzenia zgłoszoną przez przewodniczących, z ich własnej inicjatywy albo na wniosek członków grupy lub komitetu, o którym mowa w art. 81.
4. Grupa ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów zbiera się regularnie, co najmniej raz w roku. Oprócz członków, o których mowa w ust. 2, przewodniczący mogą w stosownych przypadkach zapraszać na posiedzenia lub ich część przedstawicieli innych odpowiednich instytucji, organów, urzędów, agencji, sieci lub innych zainteresowanych stron.
5. Komisja przekazuje komitetowi, o którym mowa w art. 81, opinie wyrażone w ramach grupy ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157#d1e3518-1-1 [dostęp: 2024-07-10]
[8] Art. 64 i 65 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1157 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie przemieszczania odpadów, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1257/2013 i (UE) 2020/1056 oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (Dz.U. L, 2024/1157, 30.4.2024) (Tekst mający znaczenie dla EOG) brzmią:
Artykuł 64
Współpraca w zakresie egzekwowania na poziomie krajowym
Państwa członkowskie utrzymują lub ustanawiają, w odniesieniu do wszystkich organów zaangażowanych w egzekwowanie niniejszego rozporządzenia na ich terytorium, w tym właściwych organów i organów przeprowadzających inspekcje, skuteczne mechanizmy umożliwiające im współpracę i koordynację na poziomie krajowym w zakresie opracowywania i wdrażania polityki i działań dotyczących egzekwowania przepisów w celu rozwiązania problemu nielegalnego przemieszczania odpadów, w tym w zakresie ustanawiania i wdrażania planów inspekcji.
Artykuł 65
Współpraca państw członkowskich w zakresie egzekwowania przepisów
1. Państwa członkowskie współpracują, dwustronnie i wielostronnie, z innymi państwami członkowskimi w celu ułatwienia zapobiegania nielegalnym przemieszczeniom i ich wykrywania. Wymieniają się odpowiednimi informacjami dotyczącymi zapobiegania i wykrywania, w tym przemieszczania odpadów, strumieni odpadów, podmiotów i instalacji, oraz dzielą się doświadczeniami i wiedzą w zakresie środków egzekwowania przepisów, w tym oceną ryzyka przeprowadzoną na podstawie art. 62 ust. 1, w ramach ustanowionych struktur, w szczególności za pośrednictwem grupy ds. egzekwowania przepisów dotyczących przemieszczania odpadów ustanowionej na podstawie art. 66.
2. Państwa członkowskie wyznaczają organ lub organy oraz członków ich stałego personelu odpowiedzialnych za współpracę, o której mowa w ust. 1, oraz także organ lub organy oraz członków ich stałego personelu jako punkty kontaktowe ds. kontroli bezpośredniej, o której mowa w art. 61 ust. 1. Państwa członkowskie przesyłają te informacje Komisji, która zestawia je i udostępnia wyznaczonym organom oraz członkom ich stałego personelu.
3. Organ państwa członkowskiego może, na wniosek organu innego państwa członkowskiego, podjąć działania z zakresu egzekwowania przeciwko przebywającym na terytorium tego państwa członkowskiego osobom podejrzanym o udział w nielegalnym przemieszczaniu odpadów.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401157#d1e3518-1-1 [dostęp: 2024-07-10]
[9] Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Zmiany w przepisach dotyczących transgranicznego przemieszczania odpadów https://www.gov.pl/web/gios/zmiany-w-przepisach-dotyczacych-transgranicznego-przemieszczania-odpadow [dostęp: 2024-07-10]
[10] Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 190 z 12.7.2006) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32006R1013 [dostęp: 2024-07-10]
[11] Artykuł 37 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 190 z 12.7.2006) brzmi:
Procedury obowiązujące w przypadku wywozu odpadów wyszczególnionych w załączniku III lub IIIA
1. W przypadku odpadów wyszczególnionych w załączniku III lub IIIA, których wywóz nie został objęty zakazem na podstawie art. 36, Komisja, w terminie 20 dni od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, prześle do każdego państwa, którego nie obowiązuje decyzja OECD, pisemny wniosek o:
i) potwierdzenie na piśmie, że przedmiotowe odpady mogą być wywożone ze Wspólnoty w celu poddania ich odzyskowi w danym państwie; oraz
ii) informację, jakim ewentualnym procedurom kontrolnym zostaną one poddane w państwie przeznaczenia.
Każde państwo, którego nie obowiązuje decyzja OECD, ma następujące możliwości:
a) wprowadzenie zakazu; lub
b) stosowanie procedury uprzedniego zgłoszenia na piśmie i zgody określonej w art. 35; lub
c) odstąpienia od kontroli w państwie przeznaczenia.
2. Przed datą rozpoczęcia obowiązywania niniejszego rozporządzenia Komisja przyjmuje rozporządzenie uwzględniające treść odpowiedzi otrzymanych zgodnie z ust. 1 i zawiadamia komitet powołany zgodnie z art. 18 dyrektywy 2006/12/WE.
W przypadku gdy dane państwo nie przekazało potwierdzenia określonego w ust. 1 lub z jakichkolwiek przyczyn nie nawiązano z nim kontaktu, stosuje się ust. 1 lit. b).
Komisja regularnie aktualizuje przyjęte rozporządzenie.
3. Jeżeli w odpowiedzi na pytanie Komisji dane państwo stwierdzi, że określone przemieszczenia odpadów nie podlegają jakiejkolwiek kontroli, do takich przemieszczeń stosuje się odpowiednio art. 18.
4. W przypadku wywozu odpadów są one kierowane w celu poddania ich odzyskowi do instalacji, która prowadzi działalność zgodnie z obowiązującym prawem krajowym lub dla której wydano pozwolenie na prowadzenie działalności w państwie przeznaczenia.
5. W przypadku przemieszczenia odpadów, które nie zostały zaliczone do żadnej z kategorii w załączniku III, lub przemieszczenia mieszanin odpadów, które nie zostały zaliczone do żadnej z kategorii w załączniku III lub IIIA, albo przemieszczenia odpadów wyszczególnionych w załączniku IIIB, o ile wywóz nie jest zakazany na podstawie art. 36, stosuje się ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32006R1013 [dostęp: 2024-07-10]
[12] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1418/2007 z dnia 29 listopada 2007 r. dotyczące wywozu w celu poddania odzyskowi niektórych odpadów wymienionych w załączniku III lub IIIA rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady do pewnych państw, których nie obowiązuje decyzja OECD w sprawie kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32007R1418 [dostęp: 2024-07-10]
[13] Artykuł 14 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 190 z 12.7.2006) brzmi:
Instalacje odzysku objęte zezwoleniami wstępnymi
1. Właściwe organy miejsca przeznaczenia, których właściwości podlegają określone instalacje odzysku, mogą wydać takim instalacjom zezwolenia wstępne.
Zezwolenia takie wydawane są na czas określony i mogą zostać w dowolnym momencie cofnięte.
2. W przypadku zgłoszenia ogólnego na podstawie art. 13, okres ważności zezwolenia, o którym mowa w art. 9 ust. 4 i 5, może zostać przedłużony do trzech lat przez właściwy organ miejsca przeznaczenia w porozumieniu z pozostałymi zainteresowanymi właściwymi organami.
3. Właściwe organy, które podjęły decyzję o wydaniu zezwolenia wstępnego dla instalacji zgodnie z ust. 1 i 2, przekazują Komisji oraz, w odpowiednich przypadkach, Sekretariatowi OECD:
a) nazwę, numer rejestracji i adres instalacji, w której prowadzony jest odzysk;
b) opis technologii wykorzystywanych w instalacji, w tym ich kod R;
c) rodzaje odpadów wyszczególnionych w załączniku IV i IVA lub rodzaje odpadów, których dotyczy decyzja;
d) łączną ilość, jaką obejmuje wstępne zezwolenie;
e) okres ważności;
f) wszelkie zmiany w zezwoleniu wstępnym
g) wszelkie zmiany zgłaszanych danych; oraz
h) informację o cofnięciu zezwolenia wstępnego.
Powyższe informacje przekazywane są przy użyciu formularza określonego w załączniku VI.
4. Na zasadzie odstępstwa od art. 9, 10 i 12, zezwolenia wydanie zgodnie z art. 9, określenie warunków zgodnie z art. 10 lub zgłoszenie sprzeciwu zgodnie z art. 12 przez zainteresowane właściwe organy następuje w terminie siedmiu dni roboczych od wysłania potwierdzenia przyjęcia przez właściwy organ miejsca przeznaczenia, zgodnie z art. 8.
5. Niezależnie od postanowień ust. 4, właściwy organ wysyłki może zdecydować, że niezbędny jest dłuższy termin w celu uzyskania od zgłaszającego dalszych informacji lub dokumentacji.
W takim przypadku właściwy organ zawiadamia o tym na piśmie zgłaszającego w terminie siedmiu dni roboczych oraz przekazuje kopie tego zawiadomienia pozostałym zainteresowanym właściwym organom.
Łączny okres niezbędny do uzyskania informacji lub dokumentacji nie może przekroczyć 30 dni od wysłania potwierdzenia przyjęcia przez właściwy organ miejsca przeznaczenia zgodnie z art. 8.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32006R1013 [dostęp: 2024-07-10]
[14] Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju https://www.gov.pl/web/nauka/oecd-organizacja-wspolpracy-gospodarczej-i-rozwoju2 [dostęp: 2024-07-10]
[15] Konwencja bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych, sporządzona w Bazylei dnia 22 marca 1989 r. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19950190088 [dostęp: 2024-07-10]
