Alternatywy dla rosyjskiego gazu

Alternatywy dla rosyjskiego gazu Przemysł I Środowisko

Loading

W efekcie wojny w Ukrainie trwającej od 24 lutego 2022 roku wielu przedstawicieli europejskich gospodarek stawia pytanie o możliwość zastąpienia rosyjskiego gazu innymi źródłami energii. Pod uwagę brane są odnawialne źródła energii (OZE), energia atomowa oraz węgiel. Z analiz Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) wynika, że państwa Unii Europejskiej w 2022 r. mogą w 2022 roku zastąpić142 mld m3 (91 proc.) rosyjskiego gazu.

Obliczenia własne PIE na podstawie danych Ministerstwa Finansów Federacji Rosyjskiej wskazują, że dochody budżetu Federacji Rosyjskiej z ceł i podatków związanych z wydobyciem gazu ziemnego w styczniu i lutym 2022 r. były najwyższe od co najmniej 2018 r. i wynosiły ponad 5,4 mld EUR (475,6 mld RUB), tj. ponad dwukrotnie więcej niż w analogicznym okresie 2021 r. (2,5 mld EUR, 225,2 mld RUB) i o 24 proc. więcej niż w 2019 r. poprzedzającym pandemię Covid-19 (4,4 mld EUR, 332,3 mld RUB). To o 18 proc. więcej niż szacunkowa wartość rosyjskiego sprzętu wojskowego, zniszczonego, według deklaracji strony ukraińskiej, podczas pierwszych szesnastu dni wojny (5 mld USD, ok. 4,55 mld EUR) [1].

Co ciekawe przesył gazu pochodzącego z Federacji Rosyjskiej do Unii Europejskiej od początku wojny wciąż rośnie (wielkość fizycznego przesyłu gazu rosyjskiego wynosiła na dzień 14.03.2022 r. średnio 569 mln mln m3/d, czyli o 12 proc. więcej niż średni dobowy przesył w lutym i o 27 proc. więcej niż w styczniu 2022 r.) [2]. Wobec znacznego spadku kursu rubla względem euro (ponad 33 proc. w okresie luty-marzec 2022 r.), stabilne dochody z eksportu gazu i ropy stają się głównym źródłem finansowania Federacji Rosyjskiej. Obok rezygnacji z dostaw rosyjskiej ropy, jak najszybsze zastąpienie 155 mld m3 rosyjskiego gazu, sprowadzanego rocznie do UE, powinno więc stać się priorytetem wszystkich państw członkowskich.

W jak sposób można osiągnąć ten cel? Międzynarodowa Agencja Energetyczna (International Energy Agency – MAE) wskazała 10 rekomendacji dla państw Unii Europejskiej, które pozwoliłyby na ograniczenie importu gazu rosyjskiego ze 155 mld m3 do 52 mld m3 rocznie (o 66 proc.) już w 2022 r. [2].

Agencja zaleca:

  1. Rezygnację z nowych kontraktów na dostawy gazu z Rosją.
  2. Zastąpienie dostaw z Rosji gazem z alternatywnych źródeł.
  3. Wprowadzenie obowiązku minimalnego magazynowania gazu w celu zwiększenia odporności rynku.
  4. Przyspieszenie realizacji nowych projektów w zakresie energii wiatrowej i słonecznej.
  5. Maksymalizację wytwarzania energii z istniejących dyspozycyjnych źródeł niskoemisyjnych: bioenergii i energii jądrowej.
  6. Wdrożenie krótkoterminowych środków chroniących wrażliwych odbiorców energii elektrycznej przed wysokimi cenami.
  7. Przyspieszenie wymiany kotłów gazowych na pompy ciepła.
  8. Przyspieszenie działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej w budynkach i przemyśle.
  9. Zachęcanie konsumentów do tymczasowej regulacji termostatu.
  10. Zwiększenie wysiłków na rzecz dywersyfikacji i dekarbonizacji źródeł energii.

Z wyliczeń MAE wynika, że stosunkowo niskie wykorzystanie gazu ziemnego (LNG – Liquefied Natural Gas) do dywersyfikacji dostaw w 2022 r. (20 mld m3) i stopniowe zwiększanie jego udziału w kolejnych latach, pozwoliłoby uniknąć gospodarczych skutków wzrostu cen gazu na światowych rynkach. Rozwiązania dotyczące oszczędzania energii (takie jak na przykład obniżenie temperatury grzania o 1°C), izolacji budynków, instalacji pomp ciepła czy zastępujące i ograniczające zużycie gazu w gospodarstwach domowych pozwoliłyby zrezygnować z 14 mld m3 gazu rosyjskiego już w 2022 r. MAE pozostaje stosunkowo sceptyczna wobec możliwości zastąpienia gazu za pomocą OZE jeszcze w tym roku – jedynie 6 mld m3 miałoby zostać zastąpione nowymi mocami wiatrowymifotowoltaicznymi. Większy potencjał MAE dostrzega w wykorzystaniu biomasy i biogazu (9,3 mld m3). Największym tymczasowym substytutem rosyjskiego gazu mogą być paliwa kopalne. Wzrost generacji w elektrowniach węglowych (22 mld m3) i jądrowych (15,7 mld m3), wykorzystanie paliw płynnych w części bloków gazowych (6 mld m3) pozwoliłyby łącznie zastąpić 43,7 mld m3 gazu.

Swoje rekomendacje przedstawiła również Komisja Europejska [3]. Proponuje ona rezygnację ze 101,5 mld m3 gazu w 2022 r. (redukcja importu rosyjskiego gazu o 65 proc.) oraz szybszą niż MAE dywersyfikację dostaw z wykorzystaniem gazu ziemnego z Kataru, USA, Egiptu lub Afryki Zachodniej (50 mld m3) i istotny potencjał przypisuje wzrostowi generacji energii z OZE w 2022 r. Komisja zaleca część rekomendacji MAE związanych z oszczędnością energii, z którymi wiąże możliwość ograniczenia zużycia gazu o 14 mld m3, wskazuje też potencjał paneli fotowoltaicznych na dachach domów (2,5 mld m3). Nowe moce wiatrowe i fotowoltaiczne miałyby zastąpić aż 20 mld m3 gazu rosyjskiego w 2022 r., co obok zwiększonej produkcji biometanu (3,5 mld m3) istotnie ograniczyłoby zależność od rosyjskiego gazu.

Zdaniem Polskiego Instytutu Ekonomicznego kompleksowe podejście bazujące na europejskim potencjale dywersyfikacji dostaw, substytucji gazu za pomocą OZE i paliw kopalnych oraz redukcji konsumpcji gazu może pozwolić na rezygnację aż ze 142 mld m3 rosyjskiego gazu już w 2022 r. (91 proc.). Poza rozwiązaniami proponowanymi przez MAE i KE można zastosować: redukcję wykorzystania klimatyzacji w okresie letnim o 2 st. C, co zmniejszy wykorzystanie gazu jako paliwa elektrowni w godzinach szczytowego zapotrzebowania latem, wykorzystanie aukcji na jednostki redukcji zapotrzebowania na gaz (DSR) i zwiększenie importu energii elektrycznej (z kierunków innych niż rosyjski i białoruski). PIE sygnalizuje, że budowa nowych mocy OZE w perspektywie 9 miesięcy w kontekście obecnych posunięć Federacji Rosyjskiej może wiązać się ze znacznym ryzykiem w obszarze bezpieczeństwa dostaw UE i powinna zostać uzupełniona dodatkowymi działaniami. Ponadto PIE wskazuje, że ze względu na dotychczasowe ograniczenia infrastrukturalne, ekonomiczne, polityczne i prawne rozwoju OZE w Europie Środkowo-Wschodniej, należy założyć niższe niż proponuje KE możliwości zastąpienia gazu nowymi mocami OZE w 2022 r. W przypadku zarówno biometanu, jak i OZE dodatkowe ograniczenia wynikać będą z trudnościami w uzyskaniu certyfikacji i pozwoleń środowiskowych w tym obszarze. Rola OZE w zastępowaniu gazu będzie się stopniowo zwiększać w latach 2022-2030, wraz z rozwojem nowych mocy i wzrostem produkcji „zielonego wodoru”, pochodzącego z elektrolizy wody z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych.

Która droga zostanie wybrana? Czy należy decydować szybko czy nieco wolniej, lecz bardziej rozważnie? Czy przekreślone zostają szanse na realizacje wyznaczonych celów w polityce energetycznej czy wręcz przeciwnie – pomogą je osiągnąć sprawniej i szybciej? Bez wątpienia decydenci na szczeblu lokalnym (w poszczególnych krajach UE) i europejskim stoją przed niełatwymi decyzjami, które wpłyną na kształt polityki energetycznej Europy a w konsekwencji również na kondycję środowiska przyrodniczego.

Opracowanie na podstawie magazynu „Tygodnik Gospodarczy PIE” 11/2022 z dnia 17 marca 2022 r. wydawanego przez Polski Instytut Ekonomiczny


[1] Obliczenia własne PIE na podstawie danych: transparency.entsog.eu

[2] Raport MAE (2022), A 10-Point Plan to Reduce the European Union’s Reliance on Russian Natural Gas, Paris, https://www.iea.org/reports/a-10-point-plan-to-reduce-the-european-unions-reliance-on-russian-natural-gas
[dostęp: 2022-03-24]

[3] Raport Komisji Europejskiej (2022), REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:71767319-9f0a-11ec-83e1-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_1&format=PDF [dostęp: 2022-03-24]

Załącznik:

https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:71767319-9f0a-11ec-83e1-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_2&format=PDF  [dostęp: 2022-03-24]

https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:71767319-9f0a-11ec-83e1-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_3&format=PDF  [dostęp: 2022-03-24]

https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:71767319-9f0a-11ec-83e1-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_4&format=PDF  [dostęp: 2022-03-24]

Kategorie:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Dlaczego warto nam zaufać?

Doświadczenie

Szkolenia, tworzone przez zespół ekspertów-praktyków

Proces od A do Zet

Szkolenia pokazują cały proces przebiegu postępowania administracyjnego

Wzory, kalkulatory i instruktaże

Dajemy Ci gotowe narzędzia do pracy

Materiały dostępne 24/7

Dzięki formie online możesz korzystać z materiałów w dowolnym czasie

Prosty przekaz

Zrozumiały, klarowny sposób przekazywania wiedzy na skomplikowane tematy

Pomoc w zrozumieniu przepisów

Pomagamy zrozumieć podstawy prawne i podnosimy kompetencje

Studium przypadku

Przykłady z życia wzięte - od najczęściej spotykanych po innowacyjne, niecodzienne

Analiza orzeczeń

Szczegółowo analizujemy orzeczenia sądów i akty prawne, aby najlepiej przygotować Cię do opracowania dokumentacji

Materiały publikowane w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska, nie stanowią porad prawnych lub innego profesjonalnego doradztwa. Prowadzący www.przemyslisrodowisko.pl dokładają wszelkich starań, aby informacje zamieszczone w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska były prawdziwe i rzetelne, jednakże nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji publikowanych w Bazie wiedzy, w szczególności za szkody lub straty poniesione przez kogokolwiek wskutek jakiegokolwiek wykorzystania treści umieszczonych w Bazie wiedzy.

Wszelkie materiały umieszczone w Bazie wiedzy podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa autorskiego oraz innych przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej. Nie dopuszcza się, bez wyraźniej, pisemnej zgody Akademii Przemysłu i Środowiska, kopiowania, redystrybucji, rozpowszechniania, udostępniania oraz wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie www.przemyslisrodowisko.pl i platformie szkoleniowej.