W grudniu 2020 r. rozpoczęto prace nad rządowym projektem ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (druk nr 809) [1], mimo utrudnień wynikających z obowiązujących obostrzeń, już w dniu 21 stycznia 2021 r., Prezydent RP podpisał ustawę. Ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (Dz.U. 2021 poz. 234) [2] umożliwia zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, przez wprowadzenie systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych pozwalających na bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych. Jest ona ściśle powiązana z limitem emisji CO2 ustalonym przez Unię Europejską oraz z dyrektywą RED II. O pracach nad projektem ustawy informowaliśmy już sierpniu 2020 roku na co z entuzjazmem zareagowała branża OZE.
Kolejny krok w stronę „PEP 2040”
Ustawa o promowaniu energii z morskich farm wiatrowych umożliwia przyznanie rządowego wsparcia dla farm wiatrowych lokowanych na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym, a także poza nim.
Co istotne, ustawa ta wpisuje się w „Politykę Energetyczną Polski do 2040 roku”, według której docelowa moc zainstalowanych instalacji energetycznych na morzu w 2030 roku ma wynieść około 5,9 GW, a w 2040 roku aż 11 GW. Dla wskazania potencjału farm wiatrowych na Morzu Bałtyckim, przypominamy, że moc największej w kraju Elektrowni Bełchatów wynosi obecnie około 5,3 GW. Nowe przepisy mają wpłynąć na przyśpieszenie procesu transformacji polskiej energetyki w stronę zeroemisyjności źródeł energii.
Rząd ocenia, że poza efektem prośrodowiskowym ustawa przyczyni się na przykład do zwiększenia ilości miejsc pracy – o 34 tysiące stanowisk w czasie inwestycji oraz dodatkowe 20 tys. stanowisk związanych z serwisem działającej instalacji. W ocenie branży OZE ustawa stanowi przełomowy moment dla polskiego sektora „offshore”, ponieważ reguluje zasady rozwoju morskiej energetyki wiatrowej na Morzu Bałtyckim. Umożliwia ona zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz rozwijanie gospodarki w sektorach OZE, ściśle powiązanych z budową i eksploatacją morskich farm wiatrowych. Według planów Resortu Klimatu i Środowiska, pierwsze farmy wiatrowe na polskim morzu mają pojawić się
w 2024 r. i sukcesywnie powstawać do 2033 r.
Jakie wsparcie przewidział rząd?
W pierwszej kolejności rządowe wsparcie w drodze decyzji prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, otrzymają instalacje o łącznej mocy wynoszącej
5,9 GW. Warto jednak wspomnieć, że do systemu można dołączyć do 30 czerwca 2021 r., jednak wnioski muszą wpłynąć do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki przed 31 marca 2021 roku. Co istotne, pierwsze instalacje o mocy 5,9 GW to dopiero początek, gdyż potencjał energetyczny Bałtyku jest dużo większy. Warunki, które panują w polskiej części morza bałtyckiego, w ocenie branży OZE, są bardzo korzystne. Potencjalnie do polskiego systemu energetycznego będzie mogło trafić, aż 28 GW energii z morskich farm wiatrowych.
W kolejnych latach wsparcie w ramach realizacji inwestycji zeroemisyjnych będzie przyznawane w formie konkurencyjnych aukcji. Pierwsza aukcja jest planowana na 2025 rok, a druga ma się odbyć w 2027 roku. Planowo mają one umożliwić budowę kolejnych instalacji o mocy 5 GW. Ustawa zakłada, że inwestorzy zobowiązani będą do przeprowadzenia dialogu z potencjalnymi dostawcami materiałów i usług w ramach realizacji morskich farm wiatrowych. Do udziału w aukcji dopuszczeni zostaną wyłącznie potencjalni wytwórcy, u których powstanie instalacji i produkowanie energii elektrycznej z energii wiatru na morzu jest możliwe pod względem technicznym. Warto podkreślić, że wsparcie dla inwestorów ma być przyznawane przez 25 lat, bowiem zdaniem Resortu Klimatu i Środowiska tyle wynosi średni okres funkcjonowania instalacji wiatrowych. Przejście przez procedurę będzie obowiązkowe dla wszystkich wytwórców energii. Jak podkreśla Ireneusz Zyska, wiceminister klimatu i środowiska oraz pełnomocnik rządu ds. OZE, to ogromna szansa dla polskich przedsiębiorstw, które będą częścią łańcucha dostaw usług i technologii niezbędnych dla funkcjonowania morskich farm wiatrowych. Co ważne, ustawa zakłada, że do systemu wsparcia będą dopuszczane tylko urządzenia do wytwarzania i przetwarzania energii elektrycznej wyprodukowane nie później niż 72 miesiące przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii, a także te, które były wcześniej amortyzowane w rozumieniu przepisów o rachunkowości przez jakikolwiek podmiot.
Wsparcie dla przedsiębiorstw określone w ustawie o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, wyrażono w postaci prawa do pokrycia przez rząd ujemnego salda wysokości ceny, która stanowi podstawę do rozliczenia (cena ta, określona będzie w osobnym rozporządzeniu). Jednocześnie ustawa wprowadza podatek od każdego MW wyprodukowanej energii, w morskiej farmie wiatrowej. Wysokość podatku to 23 tys. PLN za każdy MW energii.
Podsumowanie
Zasadniczo rządowe wsparcie elektrowni wiatrowych zlokalizowanych na Bałtyku, zwiększy udział odnawialnych źródeł energii w Polskim przemyśle energetycznym. Maksymalny okres wsparcia dla farm „offshore” przewidziano na 25 lat, co jest bez wątpienia dużym atutem. Warto również podkreślić, że Polska, a także inne kraje członkowskie UE, zobowiązane są wytwarzać minimum 15 proc. energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Morska energetyka wiatrowa to istotny krok w kierunku budowy bezemisyjnej energetyki posiadającej zielone certyfikaty, która przybliża Polskę w kierunku Europejskiego Zielonego Ładu. Realizacja inwestycji to również kolejny krok do pozyskania funduszy na transformację w ramach uruchomionych przez UE instrumentów.
Doceniając wszystkie pozytywne aspekty ustawy warto jednak pamiętać, że jest ona dopiero pierwszym małym krokiem w realizacji całego projektu budowy farm na Morzu Bałtyckim. Do jego prawidłowego funkcjonowania, potrzebna jest publikacja kolejnych rozporządzeń.
[1] Rządowy projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (druk 809) https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/B736119D8BB1C799C125863400499C1C/%24File/809.pdf (dostęp: 2021-03-30)
[2] Ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (Dz.U. 2021 poz. 234) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000234/T/D20210234L.pdf (dostęp: 2021-03-30)
