Kim jest „korzystający ze środowiska”?

Korzystający ze środowiska to pojęcie kluczowe w kontekście obowiązków środowiskowych i w zakresie ochrony środowiska. Choć definicja jest zapisana w ustawie, jej praktyczne zastosowanie może rodzić pewne wątpliwości.

● Kim jest „korzystający ze środowiska”?
●  Czym jest korzystanie ze środowiska?
●  Przykłady kształtowania środowiska
●  Przykłady korzystających ze środowiska

Kim jest „korzystający ze środowiska”?

Określenie „korzystający ze środowiska” jest terminem prawnym i występuje w polskich przepisach, przede wszystkim w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U z 2024 r. poz 54).

Zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy Prawo ochrony środowiska przez korzystającego ze środowiska rozumie się [1]:

a) przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 470), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

b) jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,

c) osobę fizyczną niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.

(Dla uproszczenia pominiemy przedsiębiorców i osoby z zagranicy.)

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 z późn. zm.) w art. 4 [2]:

1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

2. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Wymienione wyżej odrębne ustawy to:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. poz. 326 z późn. zm.) [3].
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 18 z późn. zm.) [4].
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2021 r. poz. 1048) [5].

Żaden przepis nie wskazuje konkretnej listy korzystających ze środowiska, a zatem każdy, kto spełnia przesłanki bycia korzystającym ze środowiska zawarte w art. 3 pkt 20 p.o.ś. winien rozważyć, czy i w jakim zakresie faktycznie czerpie pożytek ze środowiska.

Czym jest korzystanie ze środowiska?

Korzystanie ze środowiska to:

1) Wykorzystywanie zasobów naturalnych bezpośrednio lub pośrednio.

Przykłady zasobów naturalnych:

Surowce mineralne: węgiel, ropa naftowa, rudy metali, sól.

Woda: rzeki, jeziora, wody gruntowe.

Powietrze: składniki atmosfery (np. tlen, azot).

Gleba: do upraw rolnych.

Rośliny i zwierzęta: drewno, ryby, zioła lecznicze, dzika zwierzyna.

Zasoby energetyczne: wiatr, słońce, geotermia, fale morskie.

2) Kształtowanie środowiska.

Przykłady kształtowania środowiska:

• tworzenie parków krajobrazowych i zieleni miejskiej,
• rekultywacja terenów zdegradowanych (np. kopalń, hałd),
• zmiana biegu rzek, osuszanie bagien lub nawadnianie terenów suchych,
• sadzenie roślinności,
• gospodarowanie wodą w sposób przyjazny dla środowiska,
• stosowanie odnawialnych źródeł energii,
• ograniczanie zużycia zasobów,
• stosowanie recyklingu,
• nawożenie gleb,
• odprowadzanie ścieków do wód,
• składowanie odpadów.

Zgodnie z art. 4. p.o.ś. [1]:

1. Powszechne korzystanie ze środowiska przysługuje z mocy ustawy każdemu i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu, w zakresie:

1) wprowadzania do środowiska substancji lub energii;

2) innych niż wymienione w pkt 1 rodzajów powszechnego korzystania z wód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne.

2. Korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania powszechnego może być, w drodze ustawy, obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności zakres i warunki tego korzystania, wydanego przez właściwy organ ochrony środowiska.

3. Zwykłym korzystaniem ze środowiska jest takie korzystanie wykraczające poza ramy korzystania powszechnego, co do którego ustawa nie wprowadza obowiązku uzyskania pozwolenia, oraz zwykłe korzystanie z wody w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo wodne.

Przykłady korzystających ze środowiska:

• zakłady produkujące nawozy sztuczne,
• wspólnota mieszkaniowa z własną kotłownią,
• jednoosobowa działalność gospodarcza związana z użytkowaniem samochodu lub kotła grzewczego,
• myjnie samochodowe,
• galwanizernie,
• huty szkła,
• produkcja farmaceutyków,
• przetwarzający odpady tworzyw sztucznych,
• oczyszczalnie ścieków,
• elektrociepłownie,
• firmy transportowe.

Pytanie? Konkretna odpowiedź!

Kim jest rolnik?

Rolnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która posiada gospodarstwo rolne o obszarze przekraczającym 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy oraz na terenie tego gospodarstwa prowadzi działalność rolniczą.

Działalność rolnicza z kolei to produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowla ryb.

Warto podkreślić, że samo posiadanie gruntu o przeznaczeniu rolnym nie oznacza, że prowadzona na nim działalność ma zawsze charakter działalności rolniczej.

Co jest instalacją?

Zgodnie z art. 3 pkt 6 ustawy Prawo ochrony środowiska instalacją jest [1]:

a) stacjonarne urządzenie techniczne,

b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,

c) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję.

Kim jest prowadzący instalację?

Zgodnie z art. 3 pkt 31 ustawy Prawo ochrony środowiska przez prowadzącego instalację rozumie się podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie [1].

Data publikacji: 03.06.2025 r.