Obliczanie opłaty za korzystanie ze środowiska za 2024 r. – krok po kroku

W celu ułatwienia podmiotom korzystającym ze środowiska realizacji obowiązków ustawowych dotyczących opłat za emisje zanieczyszczeń do powietrza oraz składowanie odpadów, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami IOŚ-PIB uruchomił na swojej stronie internetowej dodatkową funkcjonalność umożliwiającą przygotowanie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat. Wysokość opłaty można jednak obliczyć samodzielnie. Poniżej przedstawiono przykład przedsiębiorcy, który samodzielnie chciałby określić wysokość swojej opłaty.

Przykład: Agent nieruchomości wynajmował biuro ogrzewane jednym kotłem gazowym o mocy 24 kW i sprawności 90%. W roku 2024 kocioł pracował 1500 h. Agent nieruchomości poruszał się służbowo samochodem osobowym wyprodukowanym w roku 2016 napędzanym olejem napędowym i przez rok przejechał 15 000 km. O obowiązku sprawozdawczym dowiedział się dopiero na początku roku 2025, a działalność prowadzi od 1 czerwca 2023 roku. W związku z powyższym zobowiązany jest złożyć sprawozdanie za rok 2024 oraz za 7 miesięcy roku 2023.

Obliczenia dla roku 2024

Emitor: KOCIOŁ GAZOWY

Dane wejściowe:

• Moc kotła: 24 kW
• Czas pracy: 1500 h/rok
• Sprawność: na potrzeby obliczeń przyjęto sprawność kotła na poziomie 90% (czyli 0,9)

Krok 1: Obliczenie ilości dostarczonej energii

Aby obliczyć roczną energię użyteczną należy pomnożyć moc kotła przez jego czas pracy:

1 kWh = 3,6 MJ, więc:

36 000 kWh = 129 600 MJ

Sprawność kotła wynosi 90%, więc następnie należy obliczyć faktyczną energię dostarczoną:

Warto wiedzieć: Wskaźniki emisji gazów i pyłów, z których korzysta się do obliczenia opłat środowiskowych, podane są w jednostce g/GJ, dlatego należy obliczyć dostarczoną energię. W tym celu można również skorzystać z wartości opałowej paliwa i ilości spalonego paliwa (pomnożyć jedną wartość przez drugą).

Krok 2: Przyjęcie odpowiednich wskaźników i obliczenie emisji

Aby obliczyć emisję zanieczyszczeń z użytkowania kotła, należy przyjąć odpowiednie wskaźniki, opublikowane przez KOBiZE na dany rok. Dla niniejszego przykładu wykorzystano dokument ze stycznia 2025 roku pt.: „Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW, zastosowane do automatycznego wyliczenia emisji w raportach do Krajowej bazy za lata 2022-2024” [1]. Wykorzystano wskaźniki emisji dla paliw gazowych zawarte w Tabeli 1 dokumentu.

Tabela 1. Wskaźniki emisji z dokumentu KOBiZE „Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW, zastosowane do automatycznego wyliczenia emisji w raportach do Krajowej bazy za lata 2022-2024”.

Po przyjęciu odpowiednich wskaźników można przystąpić do obliczenia emisji z użytkowania kotła dla poszczególnych zanieczyszczeń. Aby ją obliczyć należy pomnożyć dostarczoną energię (wyliczoną w poprzednim punkcie) przez wskaźnik emisji.

np. emisja pyłu całkowitego:

Zgodnie z obliczeniami, w 2024 roku emisja pyłu całkowitego z użytkowania kotła wyniosła 72 g, w przeliczeniu na kilogramy wartość ta wynosi 0,072 kg. W poniższej tabeli analogicznie przedstawiono obliczoną emisję dla poszczególnych zanieczyszczeń.

Tabela 2. Obliczona emisja zanieczyszczeń z użytkowania kotła

Krok 3: Obliczenie opłaty z kotła na podstawie obowiązujących stawek

Stawki za korzystanie ze środowiska na dany rok ukazywane są obwieszczeniem właściwego ministra. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 4 sierpnia 2023 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2024 [2] oraz obwieszczeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 listopada 2023 r. zmieniającego obwieszczenie w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2024  stawki za korzystanie ze środowiska w roku 2024 [3] wynoszą odpowiednio:​

Stawki za korzystanie ze środowiska w roku 2024 dla poszczególnych substancji:

• Tlenki azotu (NOₓ jako NO₂) – 0,70 zł/kg
• Tlenek węgla (CO) – 0,14 zł/kg
• Pył całkowity (PM) – 0,47 zł/kg
• Dwutlenek siarki (SO₂) – 0,70 zł/kg
• Benzo(a)piren – 502,64 zł/kg
• Dwutlenek węgla (CO₂) – 0,00039 zł/kg

Aby obliczyć wielkość opłaty należy pomnożyć wielkość emisji danego zanieczyszczenia w przeliczeniu na kilogramy przez wielkość stawki.

Wielkość opłat za poszczególne substancje z użytkowania kotła gazowego:

• Tlenki azotu (NOₓ): 5,76 kg × 0,70 zł/kg = 4,032 zł
• Tlenek węgla (CO): 4,32 kg × 0,14 zł/kg = 0,6048 zł
• Pył całkowity (PM): 0,072 kg × 0,47 zł/kg = 0,03384 zł
• Dwutlenek siarki (SO₂): 0,058 kg × 0,7 zł/kg = 0,0406 zł
• Benzo(a)piren: 0,0000001152kg × 502,64 zł/kg = 0,000057904128 zł
• Dwutlenek węgla: 8301,6 kg ×0,00039 = 3,237624

Krok 4: Obliczenie wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska za 2024 r., z kotła gazowego:

Po dokonaniu obliczeń opłaty dla poszczególnych substancji, uzyskane kwoty należy zsumować, obliczając tym samym kwotę całkowitą.

Tabela 3. Suma opłat za użytkowanie pieca gazowego

Po zaokrągleniu do dwóch miejsc po przecinku, opłata za korzystanie ze środowiska za rok 2024 z tytułu użytkowania pieca gazowego wynosi 7,95 zł.​

Emitor: SAMOCHÓD SŁUŻBOWY

Dla samochodu z 2016 r. przyjęto normę Euro 6, ponieważ większość nowych samochodów od września 2015 r. musiała ją spełniać. Do obliczeń opłat za korzystanie ze środowiska należy jednak przyjąć normę Euro 5, ponieważ Euro 6 na dzień dzisiejszy w systemie nie istnieje.

Dane wejściowe:

• Rodzaj pojazdu: samochód osobowy
• Rodzaj paliwa: olej napędowy (Diesel)
• Rok produkcji: 2016 (norma Euro 6, do obliczeń norma Euro 5)
• Przebieg roczny: 15 000 km
• Średnie zużycie paliwa: 6 litrów/100 km

Krok 1: Obliczenie zużytego paliwa

Do obliczenia zużytego paliwa należy wziąć pod uwagę średnie zużycie (6 l/100 km) oraz ilość przejechanych kilometrów (15 000 km). Mnożąc jedną wartość przez drugą, obliczono ilość zużytego paliwa w ciągu roku.

Z powyższych obliczeń wynika, że samochód w ciągu roku spalił 0,9 m³ oleju napędowego. Do wyliczenia opłaty środowiskowej potrzebne jest jednak zużycie paliwa w Mg. Tę wartość należy obliczyć z gęstości paliwa. Średnia gęstość oleju napędowego wynosi 0,83 kg/l, więc:

Zgodnie z powyższymi obliczeniami, zużycie oleju napędowego w ciągu roku wyniosło 0,747 Mg.

Krok 2: Przyporządkowanie odpowiedniej grupy silników

W następnym kroku należy prawidłowo przyporządkować rodzaj silnika spalinowego z listy dostępnych w systemie. Jest tam m.in. podział na samochody osobowe, ciężarowe czy pojazdy wolnobieżne. W omawianym przypadku silnik spełnia normę Euro 6, jednak taka norma na liście w systemie jeszcze się nie pojawiła. W związku z tym silnik przyporządkowujemy do kategorii: Silniki w samochodach osobowych z dokumentem potwierdzającym spełnienie wymagań EURO 5, ponieważ do tej jej najbliżej. Wówczas należy sprawdzić stawkę opłat dla wybranej kategorii.

Stawka opłat dla wybranej kategorii silnika w zależności od rodzaju paliwa wynosi:

Tabela 4. Stawki opłaty dla kategorii Silniki w samochodach osobowych z dokumentem potwierdzającym spełnienie wymagań EURO 5

Krok 3: Obliczenie wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska za 2024 r., z pojazdu służbowego

Po wybraniu odpowiedniej kategorii silnika oraz stawki opłaty dla zużywanego paliwa, należy obliczyć opłatę, mnożąc zużycie paliwa przez odpowiednią stawkę opłaty. W omawianym przypadku będą to następujące obliczenia:

Po zaokrągleniu do dwóch miejsc po przecinku opłata za korzystanie ze środowiska za rok 2024 z tytułu użytkowania samochodu osobowego wynosi 3,73 zł.

CAŁKOWITA OPŁATA ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA

Opłaty za korzystanie ze środowiska przez agenta nieruchomości w roku 2024 wyniosły 7,95 zł za użytkowanie pieca oraz 3,73 zł za użytkowanie samochodu, co łącznie daje kwotę 11,68 zł.

Tabela 5. Całkowita opłata za korzystanie ze środowiska

Należy pamiętać, że zgodnie z przepisami, jeśli roczna wysokość opłaty za dany rodzaj korzystania ze środowiska nie przekracza 800 zł, podmiot nie jest zobowiązany do jej uiszczenia. Jednakże, gdy opłata nie przekracza 100 zł nie ma również obowiązku składania wykazu do urzędu marszałkowskiego.

Obliczenie wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska za rok 2023, w roku 2024.

W przypadku kiedy nie obliczano wysokości opłaty za korzystanie w latach wcześniejszych, prowadzący firmę zobowiązany jest złożyć sprawozdanie. W naszym przypadku będzie to opłata za 7 miesięcy roku 2023 r., ponieważ firma funkcjonuje od 1 czerwca 2023 roku.

W jaki sposób dokonać obliczeń wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska za wcześniejsze lata?

Obliczenia wykonujemy w sposób analogiczny do przedstawionych powyżej z zastrzeżeniem:

• Stosujemy stawki opłat za korzystanie ze środowiska dla roku 2023 (Obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 października 2022 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2023)[4].
• Do obliczonej wysokości opłaty dodać należy odsetki ustawowe od dnia, w którym opłata stała się wymagalna tj. od 31 marca 2024 roku.

Do opłat wnoszonych po ustawowym terminie należy samodzielnie doliczyć odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych (dział III ustawy – Ordynacja podatkowa [5]). Odsetki za zwłokę zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych (art. 63 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa [6]). Aby w łatwy sposób obliczyć odsetki, można skorzystać z kalkulatora odsetek ustawowych dostępnego na stronie podatki.gov.pl [7]. Aby prawidłowo obliczyć odsetki, należy wskazać obowiązkowy termin zapłaty, dzień uiszczenia opłaty oraz kwotę zobowiązania.

Zakładając sumaryczną wielkość opłaty za korzystanie ze środowiska za rok 2023 w kwocie np. 5,75 zł:

Ostateczna wysokość opłaty za rok 2023 wynosi zatem 6,40 zł, co oznacza, że podmiot nie jest zobowiązany do jej uiszczenia ani do złożenia sprawozdania w urzędzie marszałkowskim.

Należy pamiętać, że w każdym przypadku przygotowany wykaz o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat należy zachować ad acta.

Przeczytaj także artykuł „Co musisz wiedzieć o opłatach środowiskowych?„ oraz “lIe wyniosą opłaty za korzystanie ze środowiska w 2025 r.?”

Jak kształtują się dopuszczalne wartości emisji spalin EURO 6 w jej kolejnych odsłonach [8]?

Pytanie? Konkretna odpowiedź!

Kiedy nie muszę składać w urzędzie marszałkowskim wykazu za korzystanie ze środowiska?

Nie trzeba składać sprawozdania w formie rocznego wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska za poprzedni rok kalendarzowy w przypadku, gdy wyliczona roczna kwota dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekracza 100 zł.

Kiedy nie trzeba płacić opłaty środowiskowej?

Z obowiązku uiszczenia opłaty za korzystanie ze środowiska zwolnione są podmioty, u których roczna kwota tej opłaty, wykazana w zbiorczym zestawieniu, nie przekracza 800 zł.
Zwolnienie z opłaty nie oznacza jednak braku obowiązku sprawozdawczego. Jeżeli wyliczona kwota wynosi co najmniej 100 zł, ale nie więcej niż 800 zł, podmiot zobowiązany jest do złożenia sprawozdania dotyczącego korzystania ze środowiska. Natomiast ci, których roczna opłata nie przekracza 100 zł, nie muszą ani składać sprawozdania, ani wnosić opłaty. Mimo to powinni dysponować dokumentacją zawierającą informacje o zakresie korzystania ze środowiska oraz wyliczoną wysokością opłaty – na wypadek kontroli.
Podmioty, które mają obowiązek sprawozdawczy, muszą złożyć do 31 marca każdego roku roczne zestawienie informacji o korzystaniu ze środowiska za rok poprzedni w urzędzie marszałkowskim. W tym samym terminie zobowiązane są również do wniesienia opłaty, jeśli jej wysokość wynosi co najmniej 800 zł.

Data publikacji: 28.03.2025 r.