System zarządzania energią – ISO 50001:2018

ISO 50001:2018

Energia ma kluczowe znaczenie dla przemysłu i jego otoczenia – jest istotnym komponentem bezpieczeństwa oraz ciągłości działania, istotnym czynnikiem kosztotwórczym, jej wytwarzanie ma wymiar środowiskowy. Chcąc efektywnie zarządzać energią warto systemowo połączyć działania planistyczne, operacyjne i inwestycyjne, a więc podejść do tematu kompleksowo. Najpopularniejszym standardem, który opisuje takie podejście jest ISO 50001 – System zarządzania energią.

Obecnie obowiązujący standard ISO 50001:2018 dostosowuje struktury wymagań do aktualnych norm z grupy systemów zarządzania takich jak ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001. Doprecyzowuje również niektóre wymagania dotyczące m.in.: przeglądu energetycznego, roli najwyższego kierownictwa oraz kultury organizacji. Ponadto zostały w niej zaktualizowane liczne definicje oraz umieszczone dodatkowe wyjaśnienia do wskaźników wyniku energetycznego (WWE) i energetycznej linii bazowej (EnLB).
Nowe wydanie zawiera również wskazówkę dla certyfikowanych organizacji (oraz dla jednostek certyfikujących i jednostek akredytujących) dotyczącą wymagania ciągłej poprawy wyniku energetycznego. Wyjaśnia ona jak interpretować poprawę wyniku energetycznego w sytuacji posiadania przez organizacje wielu różnych wskaźników. W takim przypadku norma dopuszcza sytuację, w której „niektóre z wartości wskaźników wyniku energetycznego poprawią się, a inne nie, ale w całym zakresie systemu zarządzania energią organizacja zademonstruje poprawę wyniku energetycznego”.
Do nowego układu wymagań dostosowano również Załącznik (informacyjny) A ISO 50001:2018 dotyczący wytycznych stosowania standardu. Wyjaśniono w nim niektóre z wymagań zawartych w standardzie oraz podano przykłady, w jaki sposób organizacja może je stosować.

Do kogo skierowana jest norma ISO 50001?

Normę można zastosować w organizacjach wszelkich typów i wielkości do poprawy wyniku energetycznego, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz zmniejszenia kosztów energii. Jest ona szczególnie istotna w energochłonnych gałęziach przemysłu lub w organizacjach, które muszą sprostać wymaganiom i regulacjom dotyczącym efektywności energetycznej lub emisji gazów cieplarnianych określonych w Ustawie o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 r. (Dz.U. 2020 poz. 264) [1].

Jak wdrażać normę ISO 50001:2018?

Opracowanie i wdrożenie Systemu Zarządzania Energią (dalej jako: SZE) w organizacji powinno obejmować takie elementy jak: polityka energetyczna, cele, cele energetyczne i planu działania związane z jego efektywnością energetyczną, wykorzystaniem i zużyciem energii.

W ramach wdrożenia i utrzymania SZE niezbędne jest:

  • określenie kontekstu organizacji (zainteresowane strony, czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, wymagania prawne i inne);
  • określenie zakresu i granic SZE;
  • przeprowadzenie przeglądu energetycznego oraz energetycznej linii bazowej (EnLB);
  • zaplanowanie monitorowania i analizy danych wpływających na wynik energetyczny;
  • zaplanowanie skutecznych form sterowania działaniami operacyjnymi obszarów znaczącego wykorzystania energii (ZWE).

Podobnie jak w innych systemach zarządzania niezbędne jest prowadzenie audytów wewnętrznych oraz przeglądów zarządzania. System Zarządzania Energią określony przez ISO 50001 należy dostosować do konkretnych wymagań organizacji, kultury organizacyjnej, stopnia udokumentowanych informacji oraz dostępnych zasobów. Norma stawia wymagania związane zarówno z projektowaniem nowych obiektów, jak i renowacją już istniejących z akcentem na poprawę wyniku energetycznego. Wymaganie to jest związane również z zakupami, jakie prowadzone są w organizacji.

Wdrożony system można zgłosić do certyfikacji, która potwierdzi poprawę wyniku energetycznego przez organizację. Prawidłowo wdrożony system zarządzania energią powinien być ukierunkowany na ciągłe poprawianie wyniku energetycznego w celu osiągnięcia skutecznych i mierzalnych wyników. Wynik energetyczny powinien być poprawiany podczas kolejnych audytów nadzoru. Bez spełnienia tego warunku jednostka certyfikująca nie może wydać certyfikatu. Wymaganie to jest zawarte w normie ISO 50003 Systemy zarządzania energią – Wymagania dla jednostek prowadzących audyty i certyfikację systemów zarządzania energią. Warto jednak wspomnieć o trwających pracach nad zmianą treści tego dokumentu i zniesieniem obowiązku demonstrowania poprawy wyniku energetycznego podczas audytów. Zamiast tego organizacje będzie musiała udowodnić, że prowadzą działania (inwestycje), które docelowo pozwolą poprawić wynik energetyczny.

Organizacje, które chciałyby pogłębić wiedzę na temat wskaźników wyniku energetycznego oraz energii bazowej znajdą szereg przykładów i podpowiedzi w standardzie ISO 50006, Energy management systems – Measuring Energy performance using Energy baselines (EnB) and Energy performance indicators (EnP) – General principles and guidance.

Warto pamiętać, że zgodnie z rezolucją IAF 2017-14 okres przejściowy między normą ISO 50001:2011 a ISO 50001:2018 wynosi 3 lata od daty publikacji nowego standardu. Po tym czasie certyfikaty na poprzednie wydanie tracą ważność. Organizacje, które planują przejście z poprzedniego wydania ISO 50001 na ISO 50001:2018 mają czas do 20 sierpnia 2021 r. Natomiast nowe certyfikacje powinny być prowadzone na zgodność z ISO 50001:2018.

System Zarządzania Energią a wymagania prawne

Zagadnienie efektywności energetycznej, ze względu na swój wymiar ekonomiczny oraz ochronę środowiska, jest przedmiotem zainteresowania wielu państw i stanowi przedmiot licznych regulacji prawnych czy to dotyczących polityki klimatycznej na poziomie unijnym (np. Europejski Zielony Ład), czy to poprawy efektywności energetycznej.

Przykładem może być przywołana wyżej Ustawa o efektywności energetycznej [1] wdrażająca dyrektywę 2012/27/UE (zmieniona dyrektywą 2018/2002) [2]. Adresuje ona obowiązek uzyskania rocznych oszczędności dla podmiotów zobowiązanych, głównie przedsiębiorstw wytwarzających i obracających energią, pozostawiając pewien margines co do metod, w jakich oszczędność ta zostanie osiągnięta. Ustawa daje przedsiębiorstwom możliwość uzyskania korzyści finansowych z tytułu przeprowadzenia przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną poprzez system białych certyfikatów oraz wyznacza określone obowiązki administracji publicznej i dużym przedsiębiorstwom. Przedsięwzięcia te jako takie stanowią również doskonały przykład na poprawę wyniku energetycznego, który jest wymagany przez normę ISO 50001.

O ISO 50001 wspomniano również w Ustawie o podatku akcyzowym z 6 grudnia 2008 r. (Dz.U. 2020 poz. 722 z póżn. zm.) [3], gdzie dla zakładów energochłonnych posiadanie certyfikatu wydanego przez akredytowaną jednostkę certyfikującą może stanowić podstawę do zwolnienia od czynności podlegających opodatkowaniu, których przedmiotem są węgiel lub gaz używany do celów opałowych. Więcej na temat pozytywnych aspektów posiadania certyfikatów, można przeczytać w artykule Certyfikuj się! Zdobywaj nowe rynki.

Również w konkluzjach BAT, tworzonych na podstawie dyrektywy 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych [4] znajdują się zapisy mówiące o standardzie ISO 50001 jako narzędziu wspierającym politykę inwestycyjną przedsiębiorstw poprzez dostarczanie wiarygodnych danych oraz planowanie oparte na zmniejszaniu emisji środowiskowej.
Więcej na temat konkluzji BAT, można przeczytać w artykule Best Available Techniques – konkluzje BAT

Korzyści z wdrożenia oraz certyfikacji systemu zarządzania energią

Wdrożenie SZE przynosi realne korzyści takie jak:

  • poprawa efektywności energetycznej,
  • zmniejszenie kosztów energii (redukcja zużycia energii),
  • redukcja gazów cieplarnianych,
  • wprowadzenie właściwego nadzoru nad systemem zarządzania energią w organizacji,
  • zgodność z wymaganiami prawnymi związanymi z efektywnością energetyczną (Ustawa o efektywności energetycznej),
  • możliwość integracji z innymi systemami zarządzania,
  • potwierdzenie przez trzecią stronę skuteczności systemu zarządzania energią oraz poprawy wyniku energetycznego.

Popularność normy ISO systematycznie rośnie, nowe wydanie tego dokumentu z pewnością tę dynamikę wzmocni. Można się również spodziewać, że przedsiębiorstwa, które wdrożą u siebie system zarządzania energią, będą premiowane poprzez uwarunkowania prawne i systemy zachęt finansowych.

Więcej na temat innych norm ISO, które pozwolą na optymalizację funkcjonowania przedsiębiorstwa można przeczytać w artykule System zarządzania efektywnością wodną ISO 46001:2019

Opracowano na podstawie Biuletynu Urzędu Dozoru Technicznego INSPEKTOR 2/2020, https://www.udt.gov.pl


[1] Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 r. (Dz.U. 2020 poz. 264) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160000831/U/D20160831Lj.pdf  [dostęp 2021-02-11]

[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L2002&from=EN [dostęp 2021-02-11]

[3] Ustawa o podatku akcyzowym z 6 grudnia 2008 r. (Dz.U. 2020 poz. 722) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20090030011/U/D20090011Lj.pdf [dostęp 2021-02-11]

[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010L0075&from=PL [dostęp 2021-02-11]

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Dlaczego warto nam zaufać?

Doświadczenie

Szkolenia, tworzone przez zespół ekspertów-praktyków

Proces od A do Zet

Szkolenia pokazują cały proces przebiegu postępowania administracyjnego

Wzory, kalkulatory i instruktaże

Dajemy Ci gotowe narzędzia do pracy

Materiały dostępne 24/7

Dzięki formie online możesz korzystać z materiałów w dowolnym czasie

Prosty przekaz

Zrozumiały, klarowny sposób przekazywania wiedzy na skomplikowane tematy

Pomoc w zrozumieniu przepisów

Pomagamy zrozumieć podstawy prawne i podnosimy kompetencje

Studium przypadku

Przykłady z życia wzięte - od najczęściej spotykanych po innowacyjne, niecodzienne

Analiza orzeczeń

Szczegółowo analizujemy orzeczenia sądów i akty prawne, aby najlepiej przygotować Cię do opracowania dokumentacji

Materiały publikowane w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska, nie stanowią porad prawnych lub innego profesjonalnego doradztwa. Prowadzący www.przemyslisrodowisko.pl dokładają wszelkich starań, aby informacje zamieszczone w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska były prawdziwe i rzetelne, jednakże nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji publikowanych w Bazie wiedzy, w szczególności za szkody lub straty poniesione przez kogokolwiek wskutek jakiegokolwiek wykorzystania treści umieszczonych w Bazie wiedzy.

Wszelkie materiały umieszczone w Bazie wiedzy podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa autorskiego oraz innych przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej. Nie dopuszcza się, bez wyraźniej, pisemnej zgody Akademii Przemysłu i Środowiska, kopiowania, redystrybucji, rozpowszechniania, udostępniania oraz wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie www.przemyslisrodowisko.pl i platformie szkoleniowej.