System zarządzania efektywnością wodną ISO 46001:2019

ISO 46001:2019

Deficyt wody w różnych regionach świata kieruje uwagę przedsiębiorców ku systemowym rozwiązaniom umożliwiającym lepsze gospodarowanie zasobami wodnymi. Przed suszą chronić mają działania z zakresu hydroinżynierii, planowania przestrzennego oraz inicjatywy kształtujące zachowania odbiorców końcowych – przedsiębiorców oraz osób indywidualnych. Z myślą o przedsiębiorcach, którzy chcieliby podejść do zarządzania wodą w sposób kompleksowy w 2019 r. opracowana została norma ISO 46001 – Systemy zarządzania efektywnością wodną.

Podstawowym celem normy jest umożliwienie przedsiębiorstwom oceny i rozliczenia zużycia wody oraz identyfikacji, planowania i wdrażania środków służących osiągnięciu oszczędności wody poprzez systematyczne zarządzanie jej zasobami. ISO 46001 określa wymagania i zawiera wytyczne dotyczące zorganizowanego zużycia wody. Obejmuje monitorowanie, pomiary, dokumentację, raportowanie, projektowanie oraz zakupy dotyczące sprzętu, systemów, procesów, a także kompetencje i szkolenia personelu, które przyczyniają się do zarządzania efektywnością wodną.

Efektywność wodna może być poprawiona poprzez działania 3R: reduce, replace, reuse a więc redukcji zużycia, zamianie lub ponownym użyciu wody. Wpisuje się to w zasady gospodarki obiegu zamkniętego. Norma ISO 46001 doprecyzowuje, jak rozumieć poszczególne pojęcia:

  • redukcję zużycia (reduce) – m.in. zastosowanie wodooszczędnych urządzeń, w tym na przykład zainstalowanie systemu monitorowania zużycia wody lub systemów detekcji nieszczelności instalacji;
  • zamianę (replace) – zastąpienie wody pitnej wodą morską, deszczówką lub wodą z recyklingu;
  • ponowne użycie (reuse) – np. przez ponowne wykorzystanie wody technologicznej lub wody szarej

Norma opiera się na założeniu, że organizacja będzie okresowo dokonywała przeglądu oraz oceniała swoją efektywność wodną w celu identyfikacji i wdrożenia szans na jej poprawę. Przedsiębiorcy mają swobodę co do wyboru sposobu wdrożenia swojego systemu zarządzania efektywnością wodną, zarówno jeżeli chodzi o tempo prac, jak i zakres prowadzonych działań. Norma przywołuje prezentowy poniżej cykl PDCA (Plan-Do-Check-ACT) jako ramę dla ciągłego doskonalenia.

cykl PDCA (Plan-Do-Check-ACT)

Do kogo skierowana jest norma ISO 46001:2019?

ISO 46001 można zastosować w przedsiębiorstwach wszelkich typów i wielkości do poprawy wyniku wodnego, zmniejszenia zużycia wody pitnej oraz obniżenia kosztów związanych z korzystaniem z wody. Jest ona szczególnie istotna w wodochłonnych gałęziach przemysłu, takich jak górnictwo, chemia, energetyka, przetwórstwo spożywcze czy rolnictwo. Przesłankami do wdrożenia normy mogą być czynniki ekonomiczne, wizerunkowe czy też te związane z bezpieczeństwem oraz ciągłością działania przedsiębiorstwa.

Organizacja decydująca się na wdrożenie ISO 46001 powinna oszacować korzyści i koszty wdrożenia oraz utrzymania systemu, a po wdrożeniu podjąć decyzje o certyfikacji. Pozwoli to na wiarygodne rozpoznanie systemu i istotne zwiększenie szans na prowadzenie skutecznej gospodarki wodnej w przedsiębiorstwie. Więcej na  temat pozytywnych aspektów posiadania certyfikatów można przeczytać w artykule Certyfikuj się! Zdobywaj nowe rynki.

Jak wdrożyć normę ISO 46001:2019?

Przede wszystkim przedsiębiorstwa powinny zrozumieć kontekst prowadzonych przez siebie działań związanych z wodą, kosztów z tym związanych oraz wpływ, jaki te działania wywołują na zainteresowane strony, a także określić wymagania prawne i inne związane z gospodarowaniem wodą. Powinny również ustanowić politykę efektywności wodnej oraz cele, zidentyfikować wskaźnik działalności biznesowej, przeprowadzić i ocenić raport z przeglądu wodnego, ustanowić bazowy wskaźnik efektywności wodnej oraz opracować plany działania. Te ostatnie należy wdrożyć w organizacji, a następnie ustanowić zasady monitorowania oraz pomiarów kluczowych charakterystyk tych operacji prowadzonych w ramach organizacji, wokół których stworzona została polityka efektywności wodnej i zgodnie z którymi wyznaczono cele poprawy efektywności wodnej.

Kolejnym etapem jest podjęcie działań na podstawie zgromadzonych informacji, zarówno tych z monitorowania i pomiarów, jak i tych pochodzących z pozostałych elementów funkcjonowania systemu zarządzania, czyli na przykład wyników audytów wewnętrznych, analizy szans i zagrożeń, informacji od zainteresowanych stron. Jednym z pierwszych kroków w celu wdrożenia systemu zarządzania efektywnością wodną jest przeprowadzenie przeglądu wodnego (water use review). Jest to proces identyfikacji i oceny zużycia wody, który powinien pozwolić organizacji zdefiniować działalności i funkcje, które mają wpływ na znaczące zużycie wody. Wynikiem przeglądu powinna być również identyfikacja przedsięwzięć, które poprawiłyby efektywność wodną. Przegląd może być przeprowadzony przez pracowników organizacji lub firmy zewnętrzne.

Warto podkreślić, że ISO 46001 stawia również wymagania związane z projektowaniem nowych obiektów lub renowacji już istniejących dotyczące rozważenia, czy w ramach projektowanych przedsięwzięć istnieje możliwość poprawy wyniku wodnego. Analogiczne wymagania związane są z zakupami, jakie prowadzone są w organizacji.

Norma, poza wymaganiami, zawiera również załączniki, które mają za zadanie podpowiedzieć w jaki sposób rozumieć poszczególne wymagania oraz stanowią otwarty katalog rozwiązań, które mogą podnieść efektywność wodną przedsiębiorstwa. Rozwiązania te pogrupowano w ramach następujących kategorii:

  • optymalizacja procesów produkcji,
  • recykling wody procesowej,
  • stosowanie wody alternatywnej,
  • stosowanie wodooszczędnych urządzeń i produktów,
  • optymalizacja pracy wieży chłodniczej,
  • inteligentne instalacje irygacyjne,
  • stosowanie automatycznych układów sterujących opartych na kontroli warunków klimatycznych.

W załącznikach można znaleźć również zasady tworzenia kart bilansu wodnego przydatnego przy prowadzeniu przeglądów wodnych oraz przykłady wskaźników działalności biznesowej w poszczególnych sektorach przemysłu. Te ostatnie służą do definiowania wskaźników efektywności wodnej w organizacji. Wdrożony system można zgłosić do certyfikacji, która potwierdzi prowadzenie przez przedsiębiorstwo działań zmierzających do poprawy wyniku wodnego.

Do zobrazowania efektywności wodnej norma przewiduje wykorzystanie zużycia wody oraz wskaźników efektywności wodnej, co powinno pozwolić organizacji na elastyczne podejście do zastosowania działań poprawiających efektywność wodną. Organizacja może przyjąć na przykład strategie oparte na systemach recyklingu lub poprawić operacyjność swoich systemów, procesów lub wyposażenia. Wskaźnik efektywności wodnej jest przedstawiany jako ilość zużytej wody na wskaźnik działalności biznesowej, np. l/kg produktu, m3/tonę, m3/MW, m3/ osobę, m3/wyprodukowaną sztukę. W celu wykazania, że wynik wodny ulega poprawie, wskaźnik wodny w kolejnych latach (lub innym zaplanowanym okresie) porównywany jest ze wskaźnikiem bazowym (baseline water efficiency indicator). Warto pamiętać, że w niektórych sytuacjach wskaźnik będzie wymagał normalizacji, na przykład w odniesieniu do:

  • zmiennych warunków klimatycznych;
  • starzenia się infrastruktury, która może pogarszać wynik wodny;
  • pracy instalacji z określoną wydajnością, uzależnioną np. od planu produkcji, zapotrzebowania na produkt itp.

Dlaczego warto wdrożyć normę?

Wdrożenia i certyfikacja systemu zarządzania efektywnością wodną ISO 46001: 2019 niesie ze sobą szereg zalet, do których należą m.in.:

  • włączenie zasobów wodnych do systemu planowania organizacyjnego i budżetowego;
  • lepsze zarządzanie zużyciem wody i optymalizacja zapotrzebowania na wodę;
  • świadomość i umiejętność rozpoznania wpływu na innych w efekcie zmiany zużycia wody;
  • zapewnienie systematycznych przeglądów w celu określenia możliwości poprawy wyniku wodnego;
  • synergia z innymi przedsięwzięciami poprawiającymi efektywność, np. w obszarze energii, środowiska;
  • sprawne powiązanie systemu zarządzania efektywnością wodną z innymi systemami zarządzania w organizacji (ISO 14001, ISO 50001, ISO 9001, ISO 22301);
  • wdrożenie polityki zarządzania ciągłością działania w obszarze ryzyk związanych z dostawami wody;
  • lepsze udokumentowanie potencjalnych przedsięwzięć poprawiających efektywność wodną na przykład na potrzeby uzyskania dotacji.

Podsumowanie

Zważywszy na narastający problem związany z dostępem do zasobów wodnych, można założyć, że zainteresowanie wdrożeniem normy ISO 46001:2019 będzie rosło. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że poprzez uwarunkowania prawne i system zachęt finansowych premiowane będą przedsiębiorstwa, które wdrożą u siebie system zarządzania efektownością wodną.

Więcej na temat innych norm ISO, które pozwolą na optymalizację funkcjonowania przedsiębiorstwa można przeczytać w artykule System zarządzania energią – ISO 50001:2018

Opracowano na podstawie Biuletynu Urzędu Dozoru Technicznego https://www.udt.gov.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Dlaczego warto nam zaufać?

Doświadczenie

Szkolenia, tworzone przez zespół ekspertów-praktyków

Proces od A do Zet

Szkolenia pokazują cały proces przebiegu postępowania administracyjnego

Wzory, kalkulatory i instruktaże

Dajemy Ci gotowe narzędzia do pracy

Materiały dostępne 24/7

Dzięki formie online możesz korzystać z materiałów w dowolnym czasie

Prosty przekaz

Zrozumiały, klarowny sposób przekazywania wiedzy na skomplikowane tematy

Pomoc w zrozumieniu przepisów

Pomagamy zrozumieć podstawy prawne i podnosimy kompetencje

Studium przypadku

Przykłady z życia wzięte - od najczęściej spotykanych po innowacyjne, niecodzienne

Analiza orzeczeń

Szczegółowo analizujemy orzeczenia sądów i akty prawne, aby najlepiej przygotować Cię do opracowania dokumentacji

Materiały publikowane w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska, nie stanowią porad prawnych lub innego profesjonalnego doradztwa. Prowadzący www.przemyslisrodowisko.pl dokładają wszelkich starań, aby informacje zamieszczone w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska były prawdziwe i rzetelne, jednakże nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji publikowanych w Bazie wiedzy, w szczególności za szkody lub straty poniesione przez kogokolwiek wskutek jakiegokolwiek wykorzystania treści umieszczonych w Bazie wiedzy.

Wszelkie materiały umieszczone w Bazie wiedzy podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa autorskiego oraz innych przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej. Nie dopuszcza się, bez wyraźniej, pisemnej zgody Akademii Przemysłu i Środowiska, kopiowania, redystrybucji, rozpowszechniania, udostępniania oraz wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie www.przemyslisrodowisko.pl i platformie szkoleniowej.