o obowiązkach wytwórcy odpadów niebezpiecznych, gdy przekazuje on je zbierającemu
rozmawiamy z mecenasem dr Marcinem Kaźmierskim
Wytwarzający odpady niebezpieczne jest odpowiedzialny za wytwarzane przez siebie odpady niebezpieczne i za gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi. Odpowiedzialność wytwórcy jest odpowiedzialnością pierwotną i największą. Jednak w pewnych okolicznościach wytwórca odpadów niebezpiecznych może zostać zwolniony z tej odpowiedzialności.
Kto odpowiada za odpady niebezpieczne?
Wytwórca!
Co w sytuacji, gdy wytwórca odpadów niebezpiecznych przekaże je uprawnionemu zbierającemu?
W sytuacji, w której wytwórca przekaże odpady niebezpieczne zbierającemu, jeśli zostaną spełnione obligatoryjne warunki, zostanie on zwolniony z odpowiedzialności za owe odpady.
Jakie to warunki w przypadku wytwarzania odpadów niebezpiecznych?
Warunek pierwszy mówi o tym, że odebrana partia odpadów niebezpiecznych została poddana procesowi ostatecznego odzysku lub ostatecznego unieszkodliwiania odpadów.
Art. 27 ust. 3b ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach brzmi [1]:
Wytwórca odpadów niebezpiecznych, z wyłączeniem wytwórcy pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, jest zwolniony z odpowiedzialności za gospodarowanie tymi odpadami z chwilą przekazania ich do ostatecznego procesu odzysku lub ostatecznego procesu unieszkodliwienia przez posiadacza odpadów prowadzącego taki proces. Ostateczny proces odzysku oznacza proces R1-R11, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy, a także proces przygotowania do ponownego użycia. Ostateczny proces unieszkodliwiania oznacza proces D1-D12, zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy.
W przypadku wytwarzania w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej odpadów niebezpiecznych, gdy wytwórca odpadów przekaże je do uprawnionego zbierającego, zostaje on zwolniony z obowiązku odpowiedzialności za te odpady. ALE w przypadku odpadów niebezpiecznych… zwolnienie to nie następuje z chwilą przekazania zbierającemu odpadów niebezpiecznych. Zwolnienie z odpowiedzialności dla wytwórcy następuje, gdy odpady zostaną poddane ostatecznemu procesowi odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.
Jakieś rady dla wytwórcy odpadów niebezpiecznych?
Zadbaj o formalności! Miej potwierdzenie na piśmie, że odebrana od Ciebie konkretna partia odpadu została już przetworzona. Karta Przekazania Odpadów nie jest dowodem wystarczającym, ponieważ nie dowodzi przeprowadzenia procesu unieszkodliwiania lub odzysku przekazanych odpadów niebezpiecznych. Musisz mieć potwierdzenie tego, że odebrana od Ciebie partia odpadów niebezpiecznych została zagospodarowana, poddana procesowi ostatecznego odzysku lub ostatecznego unieszkodliwienia.
Dopóki nie masz pewności, że twoja konkretna partia odpadów nie została przetworzona w ostatecznym procesie odzysku lub unieszkodliwienia, dopóty nie możesz być pewny tego, że twoje odpady niebezpieczne nie wylądują w lesie. A za porzucone odpady niebezpieczne odpowiedzialność ponosi wytwórca.
A warunek drugi?
Warunek drugi to uprawniony zbierający. Jednym z warunków zniesienia z wytwórcy odpadów niebezpiecznych odpowiedzialności za nie jest przekazanie odpadów niebezpiecznych uprawnionemu zbierającemu.
Co to oznacza dla wytwórcy odpadów niebezpiecznych?
Ważne są uprawnienia zbierającego odpady niebezpieczne. Jeśli jesteś wytwórcą odpadów niebezpiecznych upewnij się, czy zbierający, któremu przekazujesz odpady niebezpieczne ma uprawnienia, ponieważ jest to warunek obligatoryjny.
Sprawdź, czy zbierający ma odpowiednie decyzje, czy są one jeszcze ważne i jak długo. Możesz na przykład wystąpić do organu właściwego o zaświadczenie, czy dany podmiot ma jeszcze decyzje. Możesz też ściągnąć decyzje od tego podmiotu.
Uzyskaj informację, że decyzja, którą dysponuje zbierający będzie w mocy w momencie przekazywania mu odpadów niebezpiecznych. Jeżeli np. współpracujesz z kimś okresowo, raz na pół roku czy rok – uzyskaj potwierdzenie, że decyzja, którą on dysponuje jeszcze jest ważna.
Co zmienił 5 marca 2020 r.?
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (zwana dalej z.u.o.), gospodarujący odpadami mieli obowiązek złożyć do 5 marca 2020 r. wniosek o dostosowanie uzyskanych wcześniej decyzji [2]. Jeżeli podmiot nadal gospodaruje odpadami w oparciu o decyzję sprzed 5 marca 2020 r., to albo ma ją zmienioną w procedurze, jest w procedurze jej zmiany, albo ma nową decyzję.
Duża część podmiotów, z różnych powodów, składała wniosek o zawieszenie postępowania, ów wniosek był składany w oparciu o art. 98, ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (zwana dalej k.p.a.) [3]. Ale co ważne – zgodnie z art. 98 ust. 2 k.p.a. [4]:
Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.
Z kolei art. 14 ust. 4 ustawy z.u.o. [5] mówi, że:
Jeżeli posiadacz odpadów nie złoży wniosku spełniającego wymagania, o których mowa w ust. 1 i 2, w terminie, o którym mowa w ust. 1, zezwolenie na zbieranie odpadów, zezwolenie na przetwarzanie odpadów, zezwolenie na zbieranie i przetwarzanie odpadów albo pozwolenie na wytwarzanie odpadów, w zakresie określenia wymagań dotyczących zbierania lub przetwarzania odpadów, wygasa.
Jeżeli więc ktoś nie odwiesi postępowania w ciągu trzech lat, organ powiadomi o zakończeniu zbierania materiałów dowodowych, a w dalszej kolejności wyda decyzję o umorzeniu postępowania. W wyniku nieodwieszenia postępowania w ciągu trzech lat, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.
Co to oznacza w praktyce w orzecznictwie dla gospodarowania odpadami?
Część organów uważa, że przepis z art. 98, ust. 2 k.p.a. mówi o tym, że jeśli cofnięto żądanie wszczęcia, to nie spełniono wymagania określonego w art. 14 ust. 4 ustawy z.u.o. Czyli zachodzą skutki z ustępu 4.
Inna część organów uważa, że to sytuacja następująca – wniosek złożono, jeżeli organ zawiesił postępowanie, to oznacza to, że wniosek spełniał wymagania formalne, czyli w momencie, w którym wniosek spełniał wymagania formalne, został spełniony warunek, o którym jest mowa w art. 14 ust. 4 ustawy z.u.o. Przy takiej interpretacji sytuacja prawna wygląda następująco – warunek został spełniony, żądanie wszczęcia wycofano. Nie ma już zagrożenia z art. 14 ust. 4 ustawy z.u.o., ale pojawia się sytuacja, w której wnioskodawca gospodaruje odpadami niezgodnie z przepisami – ma zezwolenie nieodpowiedniej treści, nieuzupełnione, niepoprawione. Wówczas organ ochrony środowiska wzywa go do zaprzestania naruszania przepisów, czyli do ponownego złożenia wniosku spełniającego wymagania dostosowawcze. Nie ma jednak skutku, że od 5 marca 2020 r. nie mamy decyzji.
Jak się ukształtuje praktyka orzeczniczo-administracyjna a później sądowo-administracyjna dla gospodarowania odpadami, pokaże czas. To, o co więc warto zadbać, to upewnienie się co do uprawnień zbierających odpady niebezpieczne, szczególnie pod kątem obowiązków nałożonych na gospodarujących odpadami 5 marca 2020 r. Jeśli bowiem przekażesz odpady niebezpieczne nieuprawnionemu zbierającemu, nie ma podstaw do przeniesienia na niego odpowiedzialności za przekazane odpady.
O odpadach niebezpiecznych rozmawialiśmy z dr Marcinem Kaźmierskim.
Pytanie? Konkretna odpowiedź!
Odpady niebezpieczne – co to?
Odpady niebezpieczne to zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 3 ust. 34 pkt. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587, 1597, 1688, 1852, 2029) [1]:
Odpady niebezpieczne oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych. Właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, oraz warunki uznania odpadów za niebezpieczne, z wyjątkiem warunków uznania odpadów za posiadające właściwości zakaźne, określają przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 1357/2014 z dnia 18 grudnia 2014 r. zastępującego załącznik III do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz. Urz. UE L 365 z 19.12.2014, str. 89, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem (UE) nr 1357/2014”, oraz rozporządzenia Rady (UE) 2017/997 z dnia 8 czerwca 2017 r. zmieniającego załącznik III do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w odniesieniu do niebezpiecznej właściwości HP 14 „Ekotoksyczne” (Dz. Urz. UE L 150 z 14.06.2017, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem (UE) 2017/997”.
[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587, 1597, 1688, 1852, 2029)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001587/U/D20231587Lj.pdf [dostęp: 2024-11-15]
[2] Art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1592, z 2019 r. poz. 1579) mówi, że:
Posiadacz odpadów, który przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy uzyskał zezwolenie na zbieranie odpadów, zezwolenie na przetwarzanie odpadów, zezwolenie na zbieranie i przetwarzanie odpadów albo pozwolenie na wytwarzanie odpadów uwzględniające zbieranie lub przetwarzanie odpadów, jest obowiązany, w terminie do dnia 5 marca 2020 r., złożyć wniosek o zmianę posiadanej decyzji, wskazując we wniosku:
1) maksymalną masę poszczególnych rodzajów odpadów i maksymalną łączną masę wszystkich rodzajów odpadów, które mogą być magazynowane w tym samym czasie oraz które mogą być magazynowane w okresie roku;
2) największą masę odpadów, które mogłyby być magazynowane w tym samym czasie w instalacji, obiekcie budowlanym lub jego części lub innym miejscu magazynowania odpadów, wynikającą z wymiarów instalacji, obiektu budowlanego lub jego części lub innego miejsca magazynowania odpadów;
3) całkowitą pojemność (wyrażoną w Mg) instalacji, obiektu budowlanego lub jego części lub innego miejsca magazynowania odpadów;
4) proponowaną formę i wysokość zabezpieczenia roszczeń, o którym mowa w art. 48a ustawy zmienianej w art. 1.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001592/U/D20181592Lj.pdf [dostęp: 2024-11-15]
[3] Art. 98, ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572) mówi, że:
Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240000572/O/D20240572.pdf [dostęp: 2024-11-15]
[4] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240000572/O/D20240572.pdf [dostęp: 2024-11-15]
[5] Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1592, z 2019 r. poz. 1579)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001592/U/D20181592Lj.pdf [dostęp: 2024-11-15]
