Czym są odpady zmieszane a czym mieszanina odpadów?
Pojęcie „zmieszane odpady” zostało wprowadzone przez prawodawcę do rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 10) i odnosi się do 21 odpadów, to np. 17 01 06* „zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje niebezpieczne” czy 19 12 11* „inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów zawierające substancje niebezpieczne”. Analiza opisu przywołanych rodzajów odpadów jednoznacznie wskazuje, że są to zbiory otwarte z dookreśleniem bądź to składników wiodących bądź też źródła, w którym powstają [1]. Tym samym ustawodawca dopuścił wytwarzanie tych odpadów, zbieranie ich i późniejsze nimi gospodarowanie w postaci zmieszanej.
Z kolei definicja legalna mieszaniny odpadów zawarta w Rozporządzeniu (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów mówi, że [2]: „mieszanina odpadów” oznacza odpady powstałe w wyniku celowego lub przypadkowego wymieszania dwóch lub więcej rodzajów odpadów, która to mieszanina nie została zaliczona do żadnej z kategorii w załącznikach III, IIIB, IV i IVA. Odpady w pojedynczym przemieszczeniu, obejmującym dwa lub więcej rodzajów odpadów transportowanych osobno, nie są uważane za mieszaninę odpadów;
Co to oznacza?
Po pierwsze odpady zmieszane to te, do których mieszania dochodzi już podczas procesu wytwarzania. Z kolei z powstaniem mieszaniny odpadów nie mamy do czynienia w procesie wytwarzania, lecz w procesie magazynowania wytworzonych już odpadów. Jako odpad zmieszany nie może więc być zaklasyfikowany odpad, który powstał z kilku oddzielnie wytworzonych odpadów poprzez ich zbieranie i łączenie w miejscu magazynowania, np. kontenerze. Natomiast za odpad zmieszany można uznać odpad wytwarzany w procesie jako jednorodny odpad zmieszany.
Po drugie – skoro sam ustawodawca w odniesieniu do enumeratywnie wskazanych rodzajów odpadów przewidział możliwość wystąpienia bliżej nieokreślonego katalogu składników, zaznaczając jedynie wiodące składniki oraz że są one zmieszane z innymi, to nie sposób dokonywać zawężającej analizy wytwarzanych odpadów. Co więcej – nie ma też podstaw do tego, aby organ kontrolujący kwestionował przyjęty przez Wytwórcę kod odpadu, w szczególności, że jest on bezpośrednim efektem zastosowanych rozwiązań technologicznych przyjętych przez niego oraz zaakceptowanych przez odpowiednie organy administracyjne i zatwierdzonych decyzjami administracyjnymi.
Art. 101a
Ustawodawca pracuje nad tym, aby ograniczyć ilości odpadów zmieszanych, ich zbieranie i gromadzenie oraz doprowadzić do gospodarowania nimi selektywnie już na etapie ich wytwarzania. Służyć ma temu nowelizacja ustawy o odpadach i wprowadzenie art. 101a o proponowanym w projekcie ustawy brzmieniu [3]:
Art. 101a. 1. Wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych jest obowiązany do zapewnienia wysegregowania z wytworzonych przez siebie odpadów budowlanych i rozbiórkowych co najmniej: drewna, metali, szkła, tworzyw sztucznych, gipsu i odpadów mineralnych, w tym betonu, cegły, płytek i materiałów ceramicznych oraz kamieni. Wysegregowania dokonuje się w celu zapewnienia przydatności do przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku.
2. Za osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami obowiązek określony w ust. 1 wykonuje następny posiadacz odpadów.
3. Wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz następny posiadacz odpadów, o którym mowa w ust. 2, mogą zlecić wykonanie obowiązku określonego
w ust. 1 podmiotowi, o którym mowa w art. 27 ust. 2. W takim przypadku odpowiedzialność, o której mowa w art. 27 ust. 3, przechodzi na ten podmiot pod warunkiem zawarcia, pod rygorem nieważności, umowy w formie pisemnej określającej dalsze zagospodarowanie wysegregowanych odpadów.
4. Posiadacz odpadów przekazuje odpady wysegregowane zgodnie z ust. 1 do dalszego zagospodarowania zgodnie z art. 18;
Nowe zasady zbierania odpadów i gospodarki odpadami na podstawie art. 101a dopiero powstają. Z uwagi na ciągłe prace nad treścią nowych przepisów pierwotne ich wejście w życie przesunięto na 1 stycznia 2025 r. Przy istniejących przepisach sprzed zapowiadanej nowelizacji nie ma więc miejsca na zarzut nieselektywnego gospodarowania odpadami, w przypadku gdy odpady o zmieszanym składzie morfologicznym są takimi od samego początku, a ich zmieszanie jest np. wynikiem określonego funkcjonowania instalacji, zaakceptowanego wydanymi przez odpowiedni organ decyzjami administracyjnymi.
Czystość odpadów
Każdy materiał ma swoją czystość. Nie ma jednak przepisu, który mówiłby, co do zasady, kiedy czystość odpadu jest wystarczająca, a kiedy przekroczona. Co więcej, definicja legalna zbierania odpadów zawarta w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach dopuszcza wstępne sortowanie [4], gdyż zgodnie z nią zbieraniem odpadów jest gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc, w których zachodzi przetwarzanie odpadów, w tym wstępne sortowanie nieprowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów.
W przypadku gdy ustawodawcy zależy na tym, aby w powstających odpadach nie było żadnych zanieczyszczeń, to ustala dodatkowe normy, wykorzystując w tym celu kody z ex. Jeśli więc ustawodawcy zależy, aby np. w danym przypadku w zmieszanych odpadach powstających z gruzu betonowo-ceglastego nie było odpadów pochodzących z wyposażenia, to wprowadza on do odpowiedniego rozporządzenia kod odpadu z ex, który różni się opisem od podstawowego kodu odpadu bez ex i zmienia jego właściwości.
Autor: dr Marcin Kaźmierski, Kancelaria Ekologiczna
Zapraszam także do obejrzenia materiału wideo pt. Odpady zmieszane a mieszanina odpadów
Pytanie? Konkretna odpowiedź!
Czym jest kod odpadu z ex?
Odpady są klasyfikowane ze względu na źródła ich powstania oraz stopień oddziaływania na środowisko. W przypadku gdy ustawodawca chce uszczegółowić dany kod odpadu, dodaje do niego przedrostek „ex” i opis stosowania wyjaśniający wprowadzone rozróżnienie. Dołączenie do kodu odpadu ex zmienia jego właściwości.
Które kody dotyczą zmieszanych odpadów?
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 10) mamy 21 odpadów, które kwalifikują się jako odpady zmieszane [1]:
06 09 81 Fosfogipsy wymieszane z żużlami, popiołami paleniskowymi i pyłami z kotłów (z wyłączeniem pyłów z kotłów wymienionych w 10 01 04)
10 01 80 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych
10 01 82 Mieszaniny popiołów lotnych i odpadów stałych z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych (metody suche i półsuche odsiarczania spalin oraz spalanie w złożu fluidalnym)
13 05 08* Mieszanina odpadów z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach
13 07 03* Inne paliwa (włącznie z mieszaninami)
14 06 02* Inne chlorowcoorganiczne rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników
14 06 03* Inne rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników
15 01 06 Zmieszane odpady opakowaniowe
16 05 06* Chemikalia laboratoryjne i analityczne (np. odczynniki chemiczne) zawierające substancje niebezpieczne, w tym mieszaniny chemikaliów laboratoryjnych i analitycznych
17 01 06* Zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje niebezpieczne
17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06
17 03 01* Mieszanki bitumiczne zawierające smołę
17 03 02 Mieszanki bitumiczne inne niż wymienione w 17 03 01
17 04 07 Mieszaniny metali
17 09 03* Inne odpady z budowy, remontów i demontażu (w tym odpady zmieszane) zawierające substancje niebezpieczne
17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne niż wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03
19 08 09 Tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające wyłącznie oleje jadalne i tłuszcze
19 08 10* Tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda inne niż wymienione w 19 08 09
19 12 11* Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów zawierające substancje niebezpieczne
19 12 12 Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w 19 12 11
20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne
[1] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 10) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000010/O/D20200010.pdf [dostęp: 05-11-2024]
[2] Tytuł I art. 2 pkt 3 Rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów mówi, że:
„mieszanina odpadów” oznacza odpady powstałe w wyniku celowego lub przypadkowego wymieszania dwóch lub więcej rodzajów odpadów, która to mieszanina nie została zaliczona do żadnej z kategorii w załącznikach III, IIIB, IV i IVA. Odpady w pojedynczym przemieszczeniu, obejmującym dwa lub więcej rodzajów odpadów transportowanych osobno, nie są uważane za mieszaninę odpadów;
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006R1013 [dostęp: 05-11-2024]
[3] Projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 kwietnia 2024 r. https://legislacja.gov.pl/projekt/12384653/katalog/13056281#13056281 [dostęp: 05-11-2024]
[4] Art. 3 ust. 1 pkt 34 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, 1587, 1597, 1688, 1852, 2029) mówi, że:
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
34) zbieraniu odpadów – rozumie się przez to gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, w tym wstępne sortowanie nieprowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów i niepowodujące zmiany klasyfikacji odpadów oraz tymczasowe magazynowanie odpadów, o którym mowa w pkt 5 lit. b.
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000021/U/D20130021Lj.pdf [dostęp: 05-11-2024]
