Każdego dnia jako konsumenci dokonujemy szeregu zakupów produktów w opakowaniach [1], które są wyrobem, często bezzwrotnym, wykonanym z materiału, który ma pomóc w ich przechowywaniu, ochronie… Każdy podmiot gospodarczy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach, a więc opakowania, które wcześniej lub później staną się odpadem [2], zobowiązany jest do ponoszenia opłaty produktowej. Opłata ta jest obliczana na koniec każdego roku kalendarzowego i wpłacana na konto właściwego ze względu na lokalizację urzędu marszałkowskiego, zawsze
do dnia 15 marca następnego roku, którego ona dotyczy. Podmiot wprowadzający opakowania może sam dokonać obliczeń i spełnić ustawowy obowiązek lub skorzystać z pomocy organizacji odzysku opakowań.
Teoretycznie więc określenie kto jest wprowadzającym opakowania do obrotu jest proste… Jednakże owa jasność zaciemnia się, jeśli jesteśmy franczyzobiorcą, który wprowadza na zlecenie franczyzodawcy produkty w opakowaniach pod jego znakiem towarowym lub pod jego imieniem i nazwiskiem. Sytuacja jeszcze bardziej się komplikuje, kiedy wprowadzone opakowanie zostało przygotowane przez franczyzobiorcę, zgodnie z zaleceniami franczyzodawcy…
By rozwiać wszystkie wątpliwości związane z tematem wprowadzania na rynek produktów w opakowaniach przez franczyzobiorcę na zlecenie franczyzodawcy, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw wystosował pismo do Ministra Środowiska z prośbą wydanie objaśnienia prawnego [3]. W piśmie tym Rzecznik wskazał, że zgodnie z definicją zawartą w art. 8 pkt 23 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) [4], jako wprowadzającego produkty w opakowaniach, rozumieć należy przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach. Jednakże, w przypadku franczyzodawcy i franczyzobiorcy dookreśleniu należy poddać zapisy stanowiące doszczegółowienie wskazanej definicji, czyli zapis w: art. 8 pkt 23 lit. a i c, które brzmią:
a) wprowadzającego do obrotu produkty w opakowaniach pod własnym oznaczeniem rozumianym jako znak towarowy, […] lub pod własnym imieniem i nazwiskiem lub nazwą, których wytworzenie zlecił innemu przedsiębiorcy,
[…]
c) prowadzącego:
– jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 m2, sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach,
– więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 m2, sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach.
W ocenie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw najwięcej niejasności budził zapis art. 8 pkt 23 lit. a ustawy w kontekście art. 9 ust. 1 pkt 1 [5] zawartego w tej samej ustawie, który mówi, że wprowadzenie do obrotu opakowań lub produktów w opakowaniach następuje w dniu ich wydania z magazynu albo przekazania osobie trzeciej, w przypadku opakowań i produktów w opakowaniach wytworzonych na terytorium kraju. W ocenie Rzecznika to franczyzodawcę, dostarczającego franczyzobiorcy opakowania z własnym znakiem towarowym [6] uznać należy za wprowadzającego produkty w opakowaniach. Wątpliwość natomiast budzi określenie wprowadzającego, kiedy to franczyzobiorca pakuje produkt w miejscu sprzedaży w opakowanie dostarczone przez franczyzodawcę, które posiada jego znak towarowy, imię i nazwisko bądź nazwę.
Skąd bierze się owa wątpliwość Rzecznika?
Otóż franczyzobiorca jest zobowiązany do sprzedaży produktów w opakowaniach zawierających znak towarowy franczyzodawcy, co wynika z zawartych umów. Analizując tę kwestię w tym aspekcie, to franczyzodawca jest faktycznym inicjatorem wprowadzenia opakowań do obrotu, a więc również zasadnym byłoby także uiszczenie przez niego opłat do urzędu marszałkowskiego za odpady powstałe z wprowadzonych opakowań,
co w ocenie Rzecznika określono w przywołanym powyżej zapisie art. 8 pkt 23 lit. c. ustawy.
Jakie jest stanowisko resortu?
W odpowiedzi na pismo Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Departament Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska wskazał [7], że interpretacja Rzecznika była właściwa w stosunku określenia, kto jest wprowadzającym produkty w opakowaniach, którego definicja jest wskazana w art. 8 pkt 23 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Jednak kwestie te należy również rozpatrywać w ujęciu zapisów zawartych w art. 8 pkt 24 ww. ustawy [8], który mówi, że jako wprowadzenie do obrotu należy rozumieć odpłatne albo nieodpłatne udostępnienie opakowań lub produktów w opakowaniach po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji.
Resort potwierdził również trafność oceny Rzecznika w interpretacji art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, odnośnie odpowiedzialności za opakowania, w przypadku, gdy są one dostarczone przez franczyzodawcę w postaci produktów w opakowaniach do franczyzobiorcy. Natomiast w przypadku, kiedy franczyzobiorca pakuje w opakowanie dostarczone przez franczyzodawcę produkt i wprowadza do obrotu, to w opinii Resortu zgodnie z art. 8 pkt 23 lit. c ww. ustawy, wprowadzającym produkt w opakowaniu do obrotu jest franczyzobiorca.
W udzielonej opinii, odniesiono się również do znaku towarowego umieszczonego na opakowaniu. Według resortu, zgodnie z zapisem art. 8 pkt 23 lit. a ww. ustawy, franczyzodawca nie może zostać uznany za wprowadzającego produkty w opakowaniach, gdyż przepis ten odnosi się wprost do zlecającego wytworzenie produktów w opakowaniach, który jednocześnie wprowadza je do obrotu pod własnym oznaczeniem. W przedstawionym przez Rzecznika przypadku, franczyzodawca nie wprowadza do obrotu zamówionych produktów w opakowaniach pod własnym oznaczeniem, ponieważ produkty te są wprowadzane na rynek przez franczyzobiorcę.
Mając na uwadze przedstawione zawiłości interpretacji dotyczące obowiązków, które musi wypełnić wprowadzający produkty w opakowaniach na rynek, zawsze warto przeanalizować jak my, jako podmiot gospodarczy, będziemy wpisywać się obowiązujące normy prawne. Być może przepisy zostaną doprecyzowane poprzez ROP, nad którym trwają prace…
Co istotne, resort pracuje obecnie nad ustawą, która nałoży kolejne obowiązki i opłaty na przedsiębiorców. W dniu 1 kwietnia 2021 r., na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt zmieniający ustawę o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw [9], który dotyczy opłat za jednorazowe opakowania plastikowe wprowadzane na rynek.
O innych działaniach podjętych przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw możesz przeczytać w naszym artykule Czy zużyty olej jadalny jest odpadem komunalnym?
[1] art. 3 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) wskazuje, że:
Opakowaniem w rozumieniu ustawy jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000888/U/D20130888Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[2] art. 8 pkt 8 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) brzmi: Ilekroć w ustawie jest mowa o:
odpadach opakowaniowych – rozumie się przez to opakowania wycofane z użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000888/U/D20130888Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[3] Pismo wystosowane przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw do Ministra Środowiska z prośbą wydanie objaśnienia prawnego https://rzecznikmsp.gov.pl/wp-content/uploads/2019/08/RMSP-376.07.WPL-Henryk-Kowalczyk-gospodarka-opakowaniowa.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[4] art. 8 pkt 23 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) brzmi: Ilekroć w ustawie jest mowa o:
wprowadzającym produkty w opakowaniach – rozumie się przez to przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach, w szczególności:
a) wprowadzającego do obrotu produkty w opakowaniach pod własnym oznaczeniem rozumianym jako znak towarowy, o którym mowa w 120 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 286 i 288), lub pod własnym imieniem i nazwiskiem lub nazwą, których wytworzenie zlecił innemu przedsiębiorcy,
b) pakującego produkty wytworzone przez innego przedsiębiorcę i wprowadzającego je do obrotu,
c) prowadzącego:
– jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 m2, sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach,
– więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 m2, sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000888/U/D20130888Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[5] art. 9 ust.1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) brzmi:
1. Wprowadzenie do obrotu opakowań lub produktów w opakowaniach następuje w dniu:
1) ich wydania z magazynu albo przekazania osobie trzeciej, w przypadku opakowań i produktów w opakowaniach wytworzonych na terytorium kraju. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000888/U/D20130888Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[6] art. 120 Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2020 poz. 286) brzmi:
1. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe;
2) towarach – rozumie się przez to w szczególności wyroby przemysłowe, rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały, surowce, a także, z zastrzeżeniem art. 174 ust. 3, usługi;
3)znakach towarowych podrobionych – rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych, dla towarów objętych prawem ochronnym;
4) znakach wcześniejszych – rozumie się przez to znaki zgłoszone lub zarejestrowane z wcześniejszym pierwszeństwem. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010490508/U/D20010508Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[7] Wyjaśnienie Ministerstwa Środowiska dotyczące odpowiedzialności franczyzobiorcy i franczyzodawcy za wprowadzone opakowania https://rzecznikmsp.gov.pl/wp-content/uploads/2019/09/2019.08.29-Odpowied%C5%BA-na-pismo-z-25.07-1.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[8] art. 8 pkt 24 Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 poz. 1114) brzmi: Ilekroć w ustawie jest mowa o:
wprowadzeniu do obrotu – rozumie się przez to odpłatne albo nieodpłatne udostępnienie opakowań lub produktów w opakowaniach po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji; za wprowadzenie do obrotu uważa się także:
a) import opakowań,
b) import produktów w opakowaniach,
c) wewnątrzwspólnotowe nabycie opakowań,
d) wewnątrzwspólnotowe nabycie produktów w opakowaniach
– dokonywane na potrzeby wykonywanej działalności gospodarczej. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000888/U/D20130888Lj.pdf [dostęp na dzień: 2021-04-27]
[9] Projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12345305/12777259/12777260/dokument497235.pdf [dostęp: 2021-04-27]
