Czy nowa taksonomia UE wspiera zrównoważony rozwój?

Unia Europejska coraz mocniej podkreśla znaczenie zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do działań biznesu. W tym celu wprowadza system jednolitej klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, czyli tzw. taksonomię. Ogólne ramy taksonomii zostały nakreślone w przyjętym w czerwcu 2020 r. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 [1], które wiąże w całości oraz jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Taksonomia UE stanowi narzędzie, które wspiera inwestorów, w tym przedsiębiorców, w podejmowaniu świadomych decyzji inwestycyjnych w kierunku bardziej zrównoważonych działań gospodarczych. Jej celem jest m.in. zapewnienie jasności i wspólnego rozumienia tego, jakie działania mogą być uznane za “zrównoważone”. Wprowadzenie taksonomii UE, oprócz ujednolicenia pojęć, ma również walczyć ze zjawiskiem tzw. greenwashingu, czyli “ekologicznego pseudomarketingu”, w którym inwestorzy i konsumenci są wabieni na fałszywe deklaracje producentów o przyjazności produktów czy usług dla środowiska przyrodniczego. Ponadto ustanowienie jasnych kryteriów kwalifikacji ma być kluczem do ukierunkowania przepływu kapitałów publicznych i prywatnych w kierunku zrównoważonych inwestycji, aby zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem do 2050 r. Europa osiągnęła neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie taksonomii UE, aby działalność gospodarcza mogła zostać zakwalifikowana jako zrównoważona, będzie musiała spełnić następujące wymagania:

• zapewnić znaczący wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych:
• łagodzenie skutków zmian klimatu,
• dostosowanie do zmian klimatu,
• zrównoważone wykorzystywanie oraz ochrona zasobów wodnych i morskich,
• przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
• zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska przyrodniczego i kontrola jego poziomu,
• ochrona oraz odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów;
• nie powodować znaczących szkód dla żadnego z powyższych celów środowiskowych;
• przestrzegać technicznych kryteriów oceny;
• zapewniać minimum gwarancji dotyczących zabezpieczenia społecznego i zarządzania.

Kto i kiedy będzie musiał korzystać z taksonomii UE?

System klasyfikacji jest kierowany bezpośrednio do państw członkowskich Unii Europejskiej, uczestników rynku finansowego oferujących produkty finansowe (np. akcje, obligacje) oraz spółek finansowych i niefinansowych objętych obowiązkiem raportowania pozafinansowego. Muszą oni przestrzegać nowych wymagań i złożyć pierwsze raporty czy ujawniać informacje z wykorzystaniem taksonomii UE już od początku 2022 r.

System klasyfikacji będzie mógł być również wykorzystywany dobrowolnie przez pozostałych przedsiębiorców, na przykład w celach pozyskania środków finansowych na zrównoważone działalności w ramach funduszy europejskich.

Stan prac nad dalszymi regulacjami taksonomii UE

Pełne ukończenie taksonomii UE, z uwagi na złożoność zagadnienia i techniczny charakter opracowania, będzie wymagało czasu. Docelowo system klasyfikacji będzie stanowił listę rodzajów działalności gospodarczych, zrównoważonych środowiskowo, zawierającą szczegółowe kryteria kwalifikacji, progi i wskaźniki, tj. ślad węglowy, które zostaną wdrożone poprzez akty delegowane, m.in.:

• systematyka działań dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych, tj. związanych ze zmianami klimatu – powinna zostać przyjęta do końca 2020 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.;
• systematyka działań dotycząca pozostałych celów środowiskowych – powinna zostać przyjęta do końca 2021 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

Ponadto do czerwca 2021 r. Komisja Europejska planowała przyjęcie aktu delegowanego, określającego, które przedsiębiorstwa zostaną objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego, czyli będą musiały ujawniać, w jaki sposób i w jakim zakresie ich działalność jest zgodna z działaniami uznanymi w taksonomii UE za zrównoważone środowiskowo. Dalsze prace nad taksonomią UE i aktami delegowanymi będą odbywać się za pośrednictwem platformy ds. zrównoważonego finansowania, w skład której wchodzi 50 wybranych przez KE ekspertów z różnych dziedzin oraz zainteresowanych stron.

Jakie branże i działalności będą się kwalifikować do taksonomii UE?

W zakresie dotychczasowych prac zostały zidentyfikowane kryteria kwalifikacji dla wybranych działalności w ramach poszczególnych branż, które przyczyniają się do realizacji dwóch pierwszych celów środowiskowych (łagodzenia skutków i adaptacji do zmian klimatu):

• leśnictwo, m.in. zalesianie, rehabilitacja i przywracanie lasów, ponowne zalesianie, zarządzanie lasami, ochrona lasów;
• rolnictwo, m.in. uprawa roślin wieloletnich i innych niż wieloletnie, produkcja zwierzęca;
• przemysł, m.in. produkcja technologii niskoemisyjnych, cementu, żelaza, stali, aluminium, wodoru, podstawowej chemii organicznej i nieorganicznej, nawozów, związków azotowych czy tworzyw sztucznych;
• zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i klimatyzację, m.in. produkcja energii z różnych form źródeł odnawialnych, kogeneracja, przesył, dystrybucja oraz magazynowanie różnych rodzajów energii;
• dostawa wody oraz gospodarowanie ściekami i odpadami, m.in. pobór, uzdatnianie oraz dostarczanie wody, oczyszczanie ścieków, fermentacja osadów ściekowych, zbieranie, transport i segregacja odpadów, fermentacja oraz kompostowanie bioodpadów, odzysk i recykling odpadów, wychwytywanie oraz wykorzystywanie gazów składowiskowych czy wychwytywanie i transport CO₂;
• transport i magazynowanie, m.in. transport kolejowy pasażerski oraz towarowy, transport publiczny, infrastruktura dla transportu niskoemisyjnego, pojazdy osobowe i użytkowe, transport drogowy towarów, śródlądowy transport wodny pasażerski oraz towarowy;
• technologie informacyjne i komunikacyjne, m.in. przetwarzanie danych, hosting oraz powiązane działania, rozwiązania w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oparte na danych;
• budownictwo i nieruchomości, m.in. nowe obiekty budowlane, renowacje budynków czy obsługa rynku nieruchomości;
• działalność finansowa i ubezpieczeniowa, tj. ubezpieczenia inne niż na życie;
• działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, np. projektowanie oraz doradztwo techniczne dotyczące adaptacji do zmian klimatu.

Zastanawiasz się jak nowa taksonomia UE wpłynie na polską transformację energetyczną, jakie będą skutki braku jej realizacji dla przedsiębiorstw? Jeśli tak, to odpowiedzi na te pytania postaramy się udzielić w materiale „Jak nowa taksonomia pomoże polskiej transformacji energetycznej?”

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32020R0852&from=EN  [dostęp: 2022-03-01]