Produkcja kosmetyków 4.0

Produkcja kosmetyków 4.0 Przemysł i Środowisko

Loading

Z jakimi wyzwaniami mierzy się obecnie branża kosmetyczna? Jakie wdraża rozwiązania? Jaką rolę w rozwoju branży kosmetycznej odegra implementacja założeń koncepcji Przemysłu 4.0? Specjaliści są zgodni, że zakłady produkcyjne, w których wdrożone zostaną inteligentne innowacje wraz z efektywnym łańcuchem dostaw ekologicznych surowców pozyskiwanych w sposób odpowiedzialny, wkrótce będą mogły być określane mianem fabryk przyszłości, tzw. smart factory. 

Branża z perspektywami

Branża kosmetyczna należy do największych i najbardziej perspektywicznych gałęzi polskiego przemysłu. Według danych z  roku 2021 w naszym kraju funkcjonuje około 400 producentów kosmetyków (większość zakładów produkcyjnych to mikro i małe przedsiębiorstwa) oraz najwięcej w całej Europie startupów z sektora kosmetycznego. To olbrzymie zaplecze dla ponad 100 tysięcy zarejestrowanych w Polsce gabinetów kosmetycznych i fryzjerskich, wykorzystujących specjalistyczne produkty. Nasz kraj, generując około 3,5 mld euro przychodów z eksportu w ujęciu rocznym, w zestawieniu największych eksporterów kosmetyków zajmuje 14. miejsce na świecie. Udział w rynku jest na poziomie 2,6 procent, co po Brexicie
daje miejsce w pierwszej piątce największych rynków kosmetycznych Unii Europejskiej, z eksportem produktów do 160 krajów świata, w tym do samych Niemiec i Rosji za łączną kwotę blisko 1 mld euro rocznie.

W efekcie pandemii koronawirusa ucierpiały wszystkie kanały sprzedaży kosmetyków. Aby utrzymać się na rynku, firmy musiały dynamicznie reagować na zachodzące zmiany. Najlepiej poradziły sobie te, które przed pandemią prężnie działały w e-commerce. Mimo wszystko eksperci spodziewają się ogólnego spadku dynamiki sprzedaży artykułów kosmetycznych, będącej efektem zmian zachowań konsumentów, którzy prawdopodobnie będą rezygnować z zakupów, które nie są niezbędne, będą preferować kompleksowe zakupy tego, co potrzebne w jednym miejscu (stąd wzrost sprzedaży kosmetyków w sklepach wielkopowierzchniowych: supermarketach i dyskontach oraz w aptekach) oraz przyzwyczaili się do wygody zakupów online. Mimo gorszego roku pozycja sklepów drogeryjno-kosmetycznych jako lidera kanałów dystrybucji pozostaje niezachwiana. W 2019 r. jego udział w rynku artykułów kosmetycznych oscylował na poziomie 45 proc. W 2020 r. udział sklepów drogeryjnych zmniejszył się o prawie 1 p.p., na rzecz sprzedaży internetowej oraz dyskontów spożywczych, kanałów, których wspólny udział w rynku wynosi
27 proc.

Według branżowych ekspertów, aby utrzymać wiodącą pozycję branży, konieczne jest szybkie jej dostosowanie do planowanych zmian legislacyjnych w Unii Europejskiej oraz wdrożenie innowacyjnych rozwiązań i systemów ze sfery Przemysłu 4.0 w zakładach produkcyjnych oraz w sieci dostaw i sprzedaży. Pozwoli to utrzymać konkurencyjność oraz dzięki zwiększeniu elastyczności produkcji przy jednoczesnym obniżeniu jej kosztów, zdobywać nowe rynki zbytu.

Automatyzacja produkcji

Rozwiązania proponowane w ramach czwartej rewolucji przemysłowej (Przemysł 4.0.) są przeznaczone dla wszystkich przedsiębiorstw produkcyjnych, bez względu na wielkość i rodzaj produkcji. W przypadku mikro i małych przedsiębiorstw z branży kosmetycznej znacznie lepiej sprawdzi się podejście indywidualne, optymalnie podzielone na etapy. Na rynku można znaleźć wiele gotowych rozwiązań wykorzystujących technologie obliczeń w chmurze, przemysłowy Internet rzeczy czy analizę dużych zbiorów danych dopasowane pod względem kosztów ich wdrożenia, jak i oferowanych możliwości do przedsiębiorstw o różnej skali działalności. Ponadto ponieważ branża kosmetyczna jest powiązana z innymi branżami poprzez sieć podwykonawców i odbiorców, choćby z producentami opakowań oraz firmami logistycznymi, wdrożenie rozwiązań Przemysłu 4.0 w zakładach branży kosmetycznej wpływa na podobne działania we współpracujących firmach z innych branż.

Jak w praktyce powinny wyglądać etapy przygotowań i wdrożenia inteligentnego zarządzania produkcją w firmach kosmetycznych?
  1. Zdefiniowanie oczekiwań oraz potencjalnych obszarów do poprawy. Wielu menedżerów zarządzających zakładami produkcyjnymi popełnia prosty błąd, kupując system do zbierania danych i gromadząc tam wszystkie dostępne dane z nadzieją, że ich analiza, za pomocą uniwersalnych narzędzi, rozwiąże wszystkie problemy. Taka strategia, niestety, nie zaowocuje sukcesem.
  2. Wybór strategii wdrażania, odpowiednich narzędzi i technologii przemysłowych oraz wypracowanie nowatorskich algorytmów i metod sterowania. Wyboru strategii należy dokonać w oparciu o koszt i funkcjonalności, które chcemy osiągnąć.
  3. Realizacja wdrożeń pilotażowych (testowych), w czasie których kluczowe jest gromadzenie i analiza danych w czasie produkcji w celu wykrycia nieprawidłowości lub przewidywania awarii, a także identyfikacji obszarów do usprawnień lub większej automatyzacji, które prowadzą na przykład do zmniejszenia strat energii.
  4. Zadbanie o to, by przyjęte rozwiązania były otwarte na przyszłe modyfikacje i potencjalne zmiany w technologii. Może się wydawać,
    że takie indywidualne podejście wydłuża czas wdrażania skutecznych rozwiązań, jednak to tylko pozory.

Warto pamiętać, że nie ma żadnych ograniczeń stosowania rozwiązań Przemysłu 4.0. Można je wdrażać sukcesywnie lub integrować w fazie projektowania. Nadają się do tego zarówno budowane od podstaw całe zakłady produkcyjne, jak i pojedyncze linie technologiczne. Warto rozpocząć od wdrożeń w obszarach automatyki procesowej, zrobotyzowanych linii rozlewniczych i pakujących, a także infrastruktury okołoprocesowej,
takiej jak wytwarzanie i dystrybucja mediów, wentylacja, ogrzewanie lub schładzanie hal produkcyjnych oraz magazynowych. Kolejny ważny obszar to zarządzanie stanami magazynowymi i skoordynowanie ich z systemem dostaw surowców i odbioru produktów.

W poszukiwaniu wartościowych składników

Składniki, z których powstają kosmetyki, to jeden z istotnych elementów łańcucha dostaw, dlatego producenci również temu obszarowi poświęcają dużo uwagi i poszukują ekologicznych składników, wolnych od następstw degradacji środowiska przyrodniczego. W tym celu sięgają na przykład po uprawy hydroponiczne, w których nie wykorzystuje się gleby, a jedynie wodę ze składnikami odżywczymi, w której zwykle zanurzone są korzenie roślin. Cały proces przebiega na małych powierzchniach, w pomieszczeniach zamkniętych i ściśle monitorowanych.

Firmy kosmetyczne wykorzystują tę metodę m.in. do otrzymywania kiełków, z których następnie wytwarzane są ekstrakty. W porównaniu z konwencjonalnymi sposobami uprawy hydroponika ma liczne zalety. Otrzymywane surowce są świeże, czyste, pozbawione pestycydów, metali ciężkich oraz innych zanieczyszczeń. Proces jest ekoprzyjazny, nie wywiera negatywnego wpływu na środowisko naturalne, produkcja jest zrównoważona, a plony pozyskuje się przez cały rok – bez względu na pogodę. Wzrost roślin odbywa się przy zastosowaniu odpowiednio dobranego rodzaju światła LED i trwa zaledwie kilka dni. Optymalne oświetlenie pozwala aktywować w roślinach zwiększoną produkcję metabolitów wtórnych, tak jak w przypadku ekstraktu z szafranu łąkowego. Opatentowano również metodę zwiększania zawartości witaminy C w kiełkach za pomocą kondycjonowania źródła światła LED oraz zwiększania zawartości flawonoidów. Oświetleniem można również zwiększyć potencjał antyoksydacyjny ekstraktów czy wzmocnić ich właściwości rozjaśniające przebarwienia.

Kwestia etyki, kwestia bioróżnorodności

Na skutek niszczenia siedlisk i zmian klimatycznych utrata różnorodności biologicznej zachodzi dziś w alarmującym tempie – od 1 tys. do 10 tys. razy szybciej od wskaźnika naturalnego wymierania gatunków. Wpływa to destrukcyjnie na rdzenną ludność i społeczności lokalne, których źródła utrzymania uzależnione są od różnorodności biologicznej. Coraz częściej firmy kosmetyczne dostrzegają uzasadnienie ekonomiczne dla etycznego pozyskiwania surowców. Przedsiębiorstwa stosujące to podejście są często o krok przed konkurencją. Nie tylko zaopatrują się w surowce w sposób odpowiedzialny, ale również troszczą się o odbudowę różnorodności biologicznej na obszarach uprawy lub zbieractwa. Dbają również o źródła utrzymania lokalnych społeczności.

Firmy wdrażające dobre praktyki ekologiczne, społeczne i kulturowe w procesie zaopatrzenia w składniki pochodzące z natury skupiają się w Stowarzyszeniu Union for Ethical Bio-Trade (UEBT) [1]. Jest to organizacja non-profit o zasięgu globalnym z siedzibą w Holandii oraz oddziałami w Brazylii, Wietnamie, Indiach i na Madagaskarze. Działania firm skupionych w UEBT obejmują ochronę ekosystemów i gatunków, uczciwą politykę cenową, poszanowanie praw człowieka oraz podział korzyści w sposób, który honoruje wkład i prawa rdzennej ludności i społeczności lokalnych. UEBT i firmy członkowskie odgrywają istotną rolę w monitorowaniu, by badania oparte na bioróżnorodności były realizowane z poszanowaniem praw poszczególnych krajów i społeczności oraz skutkowały równym i sprawiedliwym podziałem korzyści. Coraz więcej krajów reguluje te praktyki,
które są łącznie określane jako „dostęp i podział korzyści” (ang. „access and benefit sharing”, ABS). Praktyki w zakresie ABS opierają się na przyjętym w 2010 r. Protokole z Nagoi [2]. Niestety, wiele firm nie orientuje się dokładnie w zapisach Protokołu, a przepisy w tej dziedzinie stale się zmieniają. Jednak niezależnie od niestabilności przepisów wiodące firmy mogą podejmować pewne działania z własnej inicjatywy – nawet jeśli są to małe kroki.
UEBT – we współpracy z partnerami, takimi jak ABS Capacity Building Initiative [3] – mogą wspierać tego typu przedsięwzięcia.

Przedsiębiorstwa często postrzegają ABS jako kwestię zgodności z obowiązującymi przepisami. Uważają, że jest to wymóg prawny, którego spełnienie jest niezbędne dla uzyskiwania pozwoleń i podpisywania umów o podziale korzyści w ramach realizowanych projektów. Aby ustalić, czy wymagania prawne dotyczące ABS obowiązują i w jaki sposób należy zapewniać zgodność z tymi wymogami, firmy muszą wprowadzić odpowiednie zasady i procedury. Przykładowo, przed rozpoczęciem badań lub prac nad rozwojem produktu należy zgromadzić informacje o kraju uprawy lub zbieractwa, a także określić, czy obowiązują tam przepisy i regulacje dotyczące ABS oraz jaki jest ich zakres.

Obieg zamknięty

Interesującym trendem jest zwrócenie się producentów kosmetyków ku wykorzystywaniu surowców, które dotychczas stanowiły odpad w innych branżach, na przykład w produkcji żywności. Przykładem użycia surowców odnawialnych pozyskiwanych ze zrównoważonych źródeł zgodnie z postulatami koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym jest realizacja przez BASF autorskiego programu Rambutan, w ramach którego z wcześniej niewykorzystywanych części rośliny pozyskiwane są wysokiej jakości substancje aktywne do produkcji kosmetyków.

Badacze BASF od dawna poszukują ciekawych składników aktywnych w przyrodzie – na przykład w korze roślin, liściach, korzeniach, nasionach i owocach. Niedawno odkryli substancje zawarte w rambutanie (Nephelium lappaceum), drzewie blisko spokrewnionym z liczi. Ustalili, że wodny ekstrakt z liści tego drzewa działa aktywująco na różne geny ludzkiej skóry i wspomaga produkcję kolagenu. Ponadto składniki czynne ze skórki i ziaren owocu rambutanu wykazują korzystne działanie polegające na lepszym nawilżeniu skóry i pobudzaniu cebulek włosów. Firma znalazła więc sposób na wykorzystanie nie tylko soczystego owocu, ale także skórki, liści i ziaren, dzięki czemu żadna część rośliny się nie marnuje.

W ramach Programu Rambutan, firma zbudowała również odpowiedzialny społecznie i środowiskowo łańcuch dostaw we współpracy z partnerami lokalnymi z Wietnamu oraz uruchomiła hodowlę w dwóch pierwszych organicznych ogrodach rambutanowych w tym kraju. Program ten pozwala robotnikom uzyskiwać ponadprzeciętne dochody, oferuje im ubezpieczenie zdrowotne i zapewnia bezpieczniejsze warunki pracy. Dzięki temu superowoc rambutanu przynosi korzyści nie tylko konsumentom, ale także robotnikom i lokalnej przyrodzie.

Koncern BASF podjął się również „zobowiązania palmowego” [4] ogłoszonego w 2011 r. i rozszerzonego w 2015 r., zgodnie z którym do 2020 r. cały olej kupowany przez BASF ma pochodzić ze źródeł certyfikowanych przez RSPO (Okrągły stół na temat zrównoważonego oleju palmowego) [5]. W 2019 r. BASF był w stanie zidentyfikować pochodzenie 90 proc. zużywanego przez siebie oleju palmowego w skali globalnej w ilości 382 tys. ton do etapu olejarni. Zobowiązanie dotyczące pozyskiwania zrównoważonego oleju palmowego w roku 2020 brzmi więc wiarygodnie – pozostaje czekać na kolejny raport i trzymać kciuki za realizację planów. Olej z nasion palmy i jego pochodne należą do najważniejszych surowców wykorzystywanych przez BASF do wytwarzania składników dla przemysłu kosmetycznego, detergentowego, żywnościowego i środków czystości. Innym istotnym działaniem firmy BASF w zakresie odpowiedzialnego podejścia do zasobów naturalnych jest polityka NDPE (No-deforestation,
No-peat and No-exploitation, czyli bez wylesiania, bez torfu, bez eksploatacji). Dotyczy ona przede wszystkim lasów i obszarów o wysokiej wartości ochronnej, a także lasów i torfowisk o dużych zasobach węgla.

Mniej plastiku

Trwające prace nad wdrożeniem Dyrektywy Single Use Plastics budzą wiele emocji. Dyrektywa porusza istotne kwestie dotyczące ograniczenia plastikowych przedmiotów przeznaczonych do jednorazowego użycia oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych
Poza tym, zgodnie z zapisami zawartymi w projekcie o obowiązkach przedsiębiorców, na wszystkich wyrobach, które zawierają tworzywa sztuczne mają pojawić się czytelne i dobrze widoczne oznaczenia jak prawidłowo zagospodarować odpad. Szczegółowe wymagania dotyczące oznakowania produktów z tworzyw jednorazowego użycia, dookreślenie piktogramów oraz skorygowanie wersji językowych oznaczeń zawarte w korekcie rozporządzenia wykonawczego do dyrektywy Single Use Plastics, co bardzo ucieszyło Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego. Zgodnie z korektą oznakowanie chusteczek w języku polskim będzie stosowane w brzmieniu: PRODUKT ZAWIERA PLASTIK. Takie brzmienie będzie stosowane zarówno w tekście, jak i w piktogramie. Dotychczasowa wersja polska zastosowana w tekście rozporządzenia brzmiała „ZAWIERA PLASTIK”,
zaś piktogram przedstawiony był w języku angielskim.

Wciąż kluczową kwestią jest publikacja wytycznych Komisji Europejskiej – dokumentu, na który czeka niecierpliwie cały rynek. Musi on doprecyzować m.in. jakie włókniny i jakie kategorie produktów będą objęte dyrektywą. Z punktu widzenia branży jest to absolutnie podstawowa informacja.

W najbliższym czasie branża kosmetyczna zmierzy się z wieloma wyzwaniami. Sukces odniosą te przedsiębiorstwa, które skoncentrują się na wrażaniu innowacyjnych rozwiązań Przemysłu 4.0., sięgną po lepsze składniki, pozyskiwane w sposób odpowiedzialny oraz ograniczą użycie plastikowych opakowań. W efekcie tych działań przedsiębiorstwa te oprócz wymiernych efektów finansowych osiągną również pozycję lidera innowacyjności. To z kolei umożliwi im bardziej wiarygodne kształtowanie polityki marketingowej. W przyszłości tylko nowoczesne i odpowiedzialne firmy będą miały szansę zasłużyć na powszechne zaufanie odbiorców.


[1] Oficjalna strona internetowa Stowarzyszenia Union for Ethical Bio-Trade (UEBT) https://www.ethicalbiotrade.org/ [dostęp: 2021-06-10]

[2] Protokół z Nagoi i obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące dostępu do zasobów genetycznych i podziału korzyści z ich wykorzystania https://www.gov.pl/web/srodowisko/protokol-z-nagoi-i-obowiazujace-w-polsce-przepisy-dotyczace-dostepu-do-zasobow-genetycznych-i-podzialu-korzysci-z-ich-wykorzystania [dostęp: 2021-06-10]

[3] Oficjalna strona internetowa organizacji ABS Capacity Building Initiative http://www.abs-initiative.info/ [dostęp: 2021-06-10]

[4] Oficjalna strona internetowa dedykowana „zobowiązaniu palmowemu” BASF https://www.basf.com/global/en/who-we-are/sustainability/we-source-responsibly/palm-dialog.html  [dostęp: 2021-06-10]

Pełna wersja dokumentu Palm Progress Report BASF https://www.basf.com/global/en/who-we-are/sustainability/we-source-responsibly/palm-dialog.html [dostęp: 2021-06-10]

[5] Oficjalna strona internetowa organizacji RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) https://www.rspo.org/ [dostęp: 2021-06-10]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Dlaczego warto nam zaufać?

Doświadczenie

Szkolenia, tworzone przez zespół ekspertów-praktyków

Proces od A do Zet

Szkolenia pokazują cały proces przebiegu postępowania administracyjnego

Wzory, kalkulatory i instruktaże

Dajemy Ci gotowe narzędzia do pracy

Materiały dostępne 24/7

Dzięki formie online możesz korzystać z materiałów w dowolnym czasie

Prosty przekaz

Zrozumiały, klarowny sposób przekazywania wiedzy na skomplikowane tematy

Pomoc w zrozumieniu przepisów

Pomagamy zrozumieć podstawy prawne i podnosimy kompetencje

Studium przypadku

Przykłady z życia wzięte - od najczęściej spotykanych po innowacyjne, niecodzienne

Analiza orzeczeń

Szczegółowo analizujemy orzeczenia sądów i akty prawne, aby najlepiej przygotować Cię do opracowania dokumentacji

Materiały publikowane w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska, nie stanowią porad prawnych lub innego profesjonalnego doradztwa. Prowadzący www.przemyslisrodowisko.pl dokładają wszelkich starań, aby informacje zamieszczone w Bazie wiedzy Akademii Przemysłu i Środowiska były prawdziwe i rzetelne, jednakże nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji publikowanych w Bazie wiedzy, w szczególności za szkody lub straty poniesione przez kogokolwiek wskutek jakiegokolwiek wykorzystania treści umieszczonych w Bazie wiedzy.

Wszelkie materiały umieszczone w Bazie wiedzy podlegają ochronie na podstawie przepisów prawa autorskiego oraz innych przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej. Nie dopuszcza się, bez wyraźniej, pisemnej zgody Akademii Przemysłu i Środowiska, kopiowania, redystrybucji, rozpowszechniania, udostępniania oraz wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie www.przemyslisrodowisko.pl i platformie szkoleniowej.