Długofalowe planowanie działań strategicznych to najlepszy, wypracowany przez dziesiątki lat, sposób osiągnięcia wyznaczonych celów, który wykorzystywany jest przez duże podmioty gospodarcze, państwa oraz Unię Europejską. Planowanie strategiczne prowadzone przez kraje Wspólnoty, pozwolą na szukanie szeregu powiązań oraz optymalnych rozwiązań, pomiędzy dużymi obszarami działań. Przykładem długofalowych działań strategicznych jest program 6 priorytetów prowadzących do osiągniecia neutralności klimatycznej, zielonego ładu czy unijnej strategii cyfrowej w latach 2019-2024.

Zielony Ład

Plan Zielonego Ładu opracowany przez Komisję Europejską ma na celu poprawę dobrostanu obywateli poprzez przekształcenie Europy w kontynent o najwyższym stopniu neutralności dla klimatu oraz ochrony środowiska naturalnego. Według planów UE neutralność klimatyczna powinna być osiągnięta do roku 2050. Priorytetami tego planu są:

• ochrona życia ludzkiego oraz zwierząt i roślin poprzez ograniczenie zanieczyszczeń;
• wsparcie przedsiębiorstw na drodze do światowego przywództwa w dziedzinie czystych produktów i technologii;
• nadzór nad sprawiedliwym przebiegiem procesu transformacji.

Według statystyk 93% europejczyków postrzega zmianę klimatu jako poważny problem, dodatkowo  93% Europejczyków podjęło co najmniej jedno działanie na rzecz ochrony klimatu. Według badania 79% pytanych zgadza się, że podjęcie działań przeciwko zmianom klimatycznym będzie prowadzić do poprawy jakości życia na naszej planecie.

Projekt europejskiego prawa o klimacie

Jak wspomnieliśmy wyżej jednym z priorytetów polityki unii europejskiej w zakresie ochrony klimatu jest przekształcenie Europy w kontynent neutralny dla klimatu. Aby przekształcić to zobowiązanie polityczne w zobowiązanie prawne i pobudzić inwestycje, Komisja przedstawi projekt europejskiego prawa o klimacie, które będzie określało zasady działania we wszystkich sektorach gospodarki ze szczególnym akcentem na sektor energii, budownictwa, gospodarowania odpadami  i transportu. Obniżenie emisyjności sektora energii jest to kolejne założenie, które ma przyczynić się do poprawy klimatu. Według danych statystycznych ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z produkcji i wykorzystania energii.  Kolejna idea dotyczy renowacji budynków. Pomysł ten ma wpłynąć na obniżenie rachunków za energię i ograniczenie zużycia energii, ponieważ budynki odpowiadają za 40% zużycia ogólnej wartości energii. Wspieranie dobrych praktyk z zakresu gospodarki odpadami (tylko 12% materiałów wykorzystywanych przez przemysł europejski pochodzi z recyklingu) jest również niezbędne. Istotne w poprawie jakości powietrza jest wprowadzanie czystszych, tańszych i zdrowszych form transportu prywatnego i publicznego (25% wszystkich emisji stanowi transport). 

 Zrównoważony przemysł – wdrożenie polityki przemysłowej

Do osiągnięcia unijnych celów klimatycznych i środowiskowych konieczne jest wdrożenie nowej polityki przemysłowej opartej na gospodarce o obiegu zamkniętym. Kluczowym czynnikiem kształtującym tę politykę będzie m.in. poziom wydobycia surowców. Według danych The International Resource Panel  w  latach 1970–2017 roczne światowe wydobycie surowców potroiło się i nadal obserwuje się tendencję wzrostową.  Nie mniej ważnymi czynnikami kształtującymi politykę przemysłową opartą na gospodarce o obiegu zamkniętym będą: stopień utraty bioróżnorodności oraz obniżenie poziomu wód. Ponad 90% utraty bioróżnorodności oraz deficytu wody spowodowane jest wydobywaniem i przetwarzaniem zasobów. Zatem, podwyższenie zdolności przetwórstwa oraz ponownego wykorzystania surowców, będących odpadem, stanowi kolejny ważny czynnik kształtujący przyszłą politykę przemysłową.

W marcu 2020 r. UE przyjęła strategię przemysłową, która wspierać będzie zieloną transformację. Opiera się ona na wspieraniu nowych rynków produktów o zamkniętym cyklu życia i neutralnych dla klimatu, obniżeniu emisyjności i modernizacji energochłonnych gałęzi przemysłu, takich jak produkcja stali i cementu. Komisja wystąpi z wnioskiem ustawodawczym wspierającym przejście na bezemisyjną produkcję stali do 2030 r.  Warto zwrócić uwagę, że produkcja stali odpowiada za aż 7 proc. globalnych emisji dwutlenku węgla, przez stanowi jeden z największych źródeł gazów cieplarnianych. Przeorganizowanie fabryk na zeroemisyjność może znacząco wpłynąć na poprawę klimatu na Ziemi.

Ponadto Komisja przedstawi politykę „zrównoważonych produktów”, której priorytetem będzie ograniczanie i ponowne wykorzystanie materiałów, zanim zostaną poddane recyklingowi. Jednym z założeń tej polityki jest również zapewnienie, aby do 2030 r. wszystkie opakowania jak to jest w UE nadawały się do ponownego wykorzystania lub recyklingu. Dodatkowo Komisja zbada korzyści dla konsumentów płynące z systemów zwrotu zużytych produktów i będzie zachęcać do przekazywania urządzeń – telefonów komórkowych, tabletów lub ładowarek – do recyklingu. Komisja Europejska zakłada, że powyższe założenia i działania dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym znacząco wpłyną na modernizację gospodarek krajów należących do wspólnoty.

Plan zerowego poziomu zanieczyszczeń – unijna strategia cyfrowa

Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że obecnie konieczne jest minimalizowanie skutków zmian klimatycznych. Zaangażowanie sektora technologii cyfrowych w równoważony rozwój daje nowe możliwości:

• monitorowania zanieczyszczenia powietrza i wody;
• monitorowania i optymalizacji wykorzystania energii i zasobów naturalnych.

Tym samym może znacząco przyczynić się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. By pomóc w realizacji założeń, sporządzony został plan zerowego poziomu zanieczyszczeń, aby chronić obywateli i ekosystemy w Europie. Komisja planuje przyjąć plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby.

Plan działań zmierzających do poprawy czystości wody zakłada m.in.  ochronę bioróżnorodności w naszych jeziorach, rzekach i na terenach podmokłych, ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego przez nadmiar substancji biogennych dzięki strategii „od pola do stołu”, zmniejszenie szczególnie szkodliwego zanieczyszczenia mikrodrobinami plastiku i farmaceutykami.

Istotne jest również zadbanie o czyste powietrze. W celu poprawy jakości powietrza konieczne będzie dostosowanie norm jakości powietrza zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia.

Ograniczenie negatywnego oddziaływania przemysłu

Minimalizacja wpływu wszystkich form przemysłu pozwoli na ograniczenie negatywnego wpływu na poszczególne komponenty środowiska. Należy rozpocząć działania od ograniczenia ilości zanieczyszczeń pochodzących
z dużych instalacji przemysłowych. Jednocześnie ważne jest, aby skuteczniej zapobiegać awariom przemysłowym, ponieważ mogą one tragicznie oddziaływać na środowisko i w konsekwencji na człowieka. Ograniczenie szkodliwości chemikaliów przyczyni się nie tylko do poprawy stanu środowiska, ale również ochroni obywateli, dlatego należy dążyć do osiągnięcia środowiska wolnego od substancji toksycznych, opracowania zrównoważonych alternatyw dla toksycznych substancji chemicznych. Ponadto pożądana będzie poprawa przepisów dotyczących oceny substancji wprowadzanych na rynek.

Unijny rynek energii – program czystej energii

Program czystej energii opiera się na obniżeniu emisyjności systemu energetycznego. Za priorytet w tym zakresie uznaje się osiągnięcie efektywności energetycznej poprzez rozwijanie sektora energii opartego w dużej mierze na źródłach odnawialnych oraz dążenie do zapewnienia przystępnych cenowo oraz bezpiecznych dostaw energii. Komisja Europejska zakłada, że obie zasady wpłyną na rozwój w pełni zintegrowanego, wzajemnie połączonego unijnego (bezpiecznego) rynku energii.

W przejściu na gospodarkę, która zmniejszy uciążliwość i negatywne oddziaływanie na środowisko, przy jednoczesnym osiągnięciu neutralności dla środowiska kluczową rolę odgrywa energetyka, ponieważ obecnie jest odpowiedzialna za ponad 75 % emisji gazów cieplarnianych
w UE. Warto jednak wspomnieć, że 17,5% zużycia energii końcowej brutto w UE w 2017 r. pochodziło z odnawialnych źródeł energii. Komisja Europejska planuje przedstawić wnioski ustawodawcze określające bardziej ambitne cele klimatyczne UE na 2030 r. Przy założeniu około 100% emisji gazów cieplarnianych w roku 1990, zakłada się, że do końca 2020 roku, udział gazów cieplarnianych spadnie o 20%. Do czerwca 2021 r. nastąpi przegląd i w razie potrzeby zmiana odnośnych przepisów w dziedzinie energii. W 2023 r. Państwa członkowskie UE będą zobligowane do aktualizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu celem uwzględnienia nowych ambitnych celów klimatycznych. Według planu opracowanego przez Komisje Europejską jeszcze większy spadek konieczny do realizacji celów klimatycznych nastąpi 2030 r. (nawet o 50-55%). Przy pomyślnym przebiegu założeń, do roku 2050 r. osiągnięta zostanie zerowa emisja gazów cieplarnianych netto. Ponadto planowane jest usuwanie gazów cieplarnianych np. za pomocą naturalnych pochłaniaczy CO₂ , takich jak lasy, i technologii pochłaniania dwutlenku węgla.

Aby móc zrealizować plan Komisji Europejskiej niezbędna jest współpraca krajów członkowskich UE oparta na wzajemnym połączeniu systemów energetycznych i lepszym przyłączeniu do sieci odnawialnych źródeł energii, zwiększeniu efektywności energetycznej i pobudzeniu ekoprojektów, obniżeniu emisyjności w sektorze gazowym i promowaniu inteligentnej integracji wszystkich sektorów oraz wzmocnieniu pozycji konsumentów i pomoc państwom członkowskim w przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu. W celu realizacji planu zerowej emisji gazów cieplarnianych z pewnością ważne jest, aby w pełni wykorzystywać potencjał i zasoby odnawialne (w tym potencjału europejskiej morskiej energii wiatrowej).

Wykorzystane materiały:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1596443911913&uri=CELEX:52019DC0640#document2

https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl