Czego się dowiesz z wideo?

• Co jest a co nie jest instalacją?
• Jakie wątpliwości wiążą się z pojęciem instalacji?
• Jak rozumieć powiązanie technologiczne?

Instalacja jest jednym z podstawowych pojęć zdefiniowanych w ustawie Prawo ochrony środowiska. Jego znajomość jest kluczowa w kontekście wielu przepisów prawa dotyczących ochrony środowiska m.in. ustawy o odpadach, Prawa wodnego, ustawy o handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji. Warto sprawdzić, czy pojęcie instalacji nie ma dla nas tajemnic, zwłaszcza gdy operujemy nim na co dzień.

Pojęcie „instalacja” wydaje się być bardzo oczywistym, aczkolwiek może budzić wątpliwości wynikające z ustalenia faktu, czy coś jest instalacją czy nią nie jest lub czy dane urządzenia są czy też nie są elementem wybranej instalacji. Problemy te mogą się pojawić zarówno przy zagadnieniu pozwolenia zintegrowanego, delimitacji instalacji objętych pozwoleniem zintegrowanym, jak i przy gospodarce odpadami w kontekście ustalenia czy dane odpady są powiązane z eksploatacją instalacji czy też nie lub czy dane odpady są przetwarzane w instalacjach czy też nie. W niniejszym szkoleniu zebrano obszerną wiedzę na temat definicji instalacji i tego, jak ją należy rozumieć.

Zagadnienie definicji instalacji omawia radca prawny dr Marcin Kaźmierski.

Co zyskasz po obejrzeniu nagrania?

• Pewność właściwego zrozumienia pojęcia instalacji.
• Umiejętność samodzielnego rozróżniania co jest, a co nie jest instalacją.
• Wiedzę na temat, które odpady powstały w wyniku działania instalacji, a które poza instalacją.
• Dowiesz się, czym jest powiązanie technologiczne.
• Poznasz orzeczenia sądów dotyczące zagadnienia stacjonarności urządzeń.

Do kogo skierowane jest wideo?

Materiał „Jak rozumieć definicję instalacji?” będzie przydatny dla:

• kadry kierowniczej zakładów produkcyjnych,
• osób zawodowo zajmujących się ochroną środowiska,
• przedstawicieli organów administracji,
• przedstawicieli organów kontroli,
• studentów studiów kierunkowych.

Podstawa prawna:

W przygotowanym materiale powołujemy się na następujące podstawy prawne:

• • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2022 poz. 1504) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf
  • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2022 poz. 88) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940890414/U/D19940414Lj.pdf

Dla tych, co wolą przeczytać

Pojęcie instalacji jest jednym z podstawowych, zdefiniowanych w ustawie Prawo ochrony środowiska. Wydaje się być bardzo oczywistym, aczkolwiek na tle różnych przypadków może budzić wiele wątpliwości zarówno przy zagadnieniu pozwolenia zintegrowanego, delimitacji instalacji w objętych pozwoleniem zintegrowanym, jak także przy gospodarce odpadami. Czy coś jest czy nie jest instalacją? Czy dane urządzenia są elementem instalacji, czy może nie są już elementem danej instalacji? Czy jakieś odpady są powiązane z eksploatacją instalacji, czy też nie? Czy jakieś odpady są przetwarzane w instalacji, czy też nie? Pytania się mnożą.

Definicja instalacji została wyrażona w artykule 3 ustępie 6 ustawy Prawo ochrony środowiska i składa się z 3 elementów:

a) to stacjonarne urządzenie techniczne,

b) to zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,

c) to budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami.

A więc:

Instalacją jest stacjonarne urządzenie techniczne

Stacjonarność urządzenia technicznego była już wielokrotnie rozpatrywana przez sądy administracyjne. Wiele orzeczeń sprowadza się de facto do poglądu, że dane urządzenie techniczne ma przymiot stacjonarności, jeżeli celem jest eksploatacja go w danym miejscu, nie przenoszenia go. Tym samym z orzecznictwa wynika, że np. urządzenie ruchome do układania rękawów do kompostowania jest stacjonarnym urządzeniem technicznym, mimo że potencjalnie ma przymiot mobilności. Urządzenie to, napełniające odpadem foliowy rękaw i go pozostawiające, jest stacjonarnym urządzeniem technicznym, ponieważ wolą eksploatującego to urządzenie jest eksploatowanie go w danym konkretnym miejscu.

Instalacją jest zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu

Z pomocą przychodzą wytyczne Komisji Europejskiej z roku 2011, które to omawiały na podstawie orzecznictwa ETS-u pojęcie instalacji i prowadzącego instalacje. Dzieliły te zagadnienia z perspektywy dyrektywy IPPC, a więc poprzedniczki dyrektywy IED, na poszczególne elementy. W obszarze powiązania technologicznego wyłonił się wyraźny podział na powiązanie funkcjonalne i technologiczne.

Przykład:

Przykładem może być instalacja do produkcji płyt drewnopochodnych, zgodnie z konkluzjami dla tej grupy przemysłu. Jeżeli:

– źródło spalania paliw służy do produkcji ciepła w postaci spalin bezpośrednio wykorzystywanych do suszenia włókna na trociny, jest to element tej instalacji;

– suszarnia nie ma bezpośredniego połączenia z wytwornicą ciepła, to suszenie nie następuje bezpośrednio spalinami, ale poprzez wymiennik ciepła. Wtedy może zachodzić sytuacja, że wytwornica nie jest elementem instalacji do produkcji płyt drewnopochodnych o odpowiedniej wydajności, podlegających pod pozwolenie zintegrowane, ale że ją rozpatrujemy z perspektywy dużych/średnich źródeł spalania.

W wielu przypadkach to właśnie ciepło i odpowiedź na pytanie, jak jest ono przekazywane, pozwala zrozumieć, kiedy się kończy dana instalacja, a zaczyna inna, kiedy kończy się powiązanie technologiczne. Najprościej można to zdefiniować w sposób następujący:

Jeżeli dane urządzenie stacjonarne czy kolejne urządzenia, są elementem niezbędnym do prowadzenia procesów, to mamy do czynienia z powiązaniem technologicznym.

Natomiast, jeżeli możliwe jest, że w danym momencie kończymy proces technologiczny i możemy go rozpocząć w innym miejscu albo go rozpoczynamy w tym samym miejscu na terenie tego samego zakładu, ale nie jest to warunek konieczny, wtedy już nie mamy do czynienia z powiązaniem technologicznym.

Przykład:

W przypadku huty szkła, jeśli produkowane produkty ze szkła są poddawane zdobieniu i obróbce na kolejnych etapach, to:

– przy uszlachetnianiu na gorąco jest to element powiązany technologicznie z hutą szkła

– przy uszlachetnianiu na zimno na produkcie finalnym nie będzie to powiązanie technologiczne.

Ustawodawca definiuje, że tytułem prawnym musi dysponować ten sam podmiot.

Przykład:

Jeżeli (zostańmy przy płytach drewnopochodnych) wytwornica ciepła należałaby do spółki X, a instalacja do produkcji płyt drewnopochodnych, w których do suszenia używa się gorące spaliny z tej wytwornicy ciepła, należałaby do spółki Y, to nie będą to elementy tej samej instalacji, bo mamy różne podmioty. Oczywiście na podstawie artykułu 181 Prawa ochrony środowiska możemy te dwie instalacje objąć wspólnym pozwoleniem, ale w tym momencie są to dwie różne instalacje położone na terenie jednego zakładu.

Może się zdarzyć tak, że mamy dwa zakłady przemysłowe, między którymi biegnie na przykład rurociąg. Są to dwa zakłady chemiczne, które coś produkują – jeden produkuje substrat, na bazie którego drugi produkuje wyrób. Fakt połączenia obu instalacji wraz z powiązaniem ich technologicznie, ponieważ ta druga nie może bez substratu z pierwszej działać, jakimś rurociągiem, znowu nie będzie wystarczającą przesłanką do uznania, że to jest jedna instalacja, albowiem nie będzie spełniony wymóg położenia ich na terenie jednego zakładu.

Kolejnym przykładem będą tłocznie gazu. To nie jest tak, że gazociąg i tłocznie gazu na nim zlokalizowane to jest jedna instalacja. Gazociąg to jest instalacja, budowla liniowa. A każda z tłoczni jest oddzielną instalacją. W odniesieniu do każdej z osobna tłoczni rozpatrujemy ją jako instalację i dookreślamy, które z elementów położonych na terenie zakładu stanowią tą instalację i składają się na zespół stacjonarnych urządzeń technicznych, powiązanych technologicznie, do których tytuł prawny ma ten sam podmiot i położonych na terenie tego samego zakładu, w jednej lokalizacji.

Instalacjami są budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami

Budowle są pojęciem zdefiniowanym w artykule 3 punkcie 3 i 3a ustawy Prawo budowlane. Jeżeli będziemy mieli wątpliwość, czy coś jest budowlą czy nie jest budowlą w kontekście instalacji, warto odwołać się do prawa budowlanego. Budowlami, z którymi najczęściej się możemy spotkać w odniesieniu do definicji instalacji są składowiska odpadów, gdzie kwatera jest taką budowlą, konstrukcja często ziemna, podpoziomowa, nadpoziomowa, która jest właśnie budowlą.

Serdecznie Państwu dziękuję, dr Marcin Kaźmierski