ESG, zwane często odpowiedzialnym inwestowaniem, dotyczy środowiska naturalnego, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego w organizacji (Environment, Social Responsibility i Corporate Governance), czyli trzech podstawowych elementów wykorzystywanych do tworzenia raportów pozafinansowych. Co to oznacza w praktyce? ESG pozwala spojrzeć na przedsiębiorstwo nie tylko z finansowego punktu widzenia. Wprowadza regulacje, które są potrzebne, aby biznes, dążąc do zrównoważonego rozwoju, działał etycznie, bezpiecznie i żeby miał na uwadze to, jak wpływa na środowisko naturalne.

Środowisko naturalne

Z założenia i dla dobra każdego, przedsiębiorstwa powinny realizować politykę środowiskową i być świadomie zarządzane tak, aby w jak najmniejszym stopniu szkodzić środowisku naturalnemu i brać pod uwagę aspekty środowiskowe w codziennej działalności. Ten segment raportowania pozafinansowego obejmuje szeroki zakres spraw związanych z ochroną zasobów środowiska naturalnego. To m.in. redukcja emisji gazów cieplarnianych, ograniczenia zanieczyszczeń oraz zużycia wody, gospodarowanie odpadami, efektywność surowcowa i gospodarka zrównoważonego rozwoju. Przedsiębiorstwo powinno więc realizować swoje strategie w oparciu o politykę środowiskową, minimalizować i kontrolować zanieczyszczenia, w taki sposób planować działanie firmy, aby łagodzić skutki zmian klimatycznych i w jak największym stopniu wdrażać gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Zadaniem przedsiębiorcy jest przedstawienie w raporcie informacji na temat wpływu, jaki na środowisko wywiera działalność organizacji, a w przypadku negatywnego oddziaływania przedstawienie dalszego planu działania, określenia, w jaki sposób przedsiębiorstwo zamierza zminimalizować ten wpływ.

Społeczna odpowiedzialność biznesu

Raportowanie dotyczące odpowiedzialności społecznej dotyczy wpływu, jakie przedsiębiorstwo wywiera na społeczeństwo. Istotne są tu kwestie nie tylko pracowników, akcjonariuszy, klientów i osób współpracujących, ale także lokalnej społeczności. Społeczny element raportowania zwraca uwagę na wzajemne zależności pomiędzy przedsiębiorstwem a społeczeństwem. Kluczową zasadą jest podwójna istotność. W styczniu 2024 roku weszła w życie Dyrektywa CSRD, która zakłada raportowanie zgodnie z zasadą podwójnej istotności. Wskazuje ona na dwojakość wpływu – z jednej strony istotne jest to, w jaki sposób strategia przedsiębiorstwa wywiera wpływ na społeczeństwo, z drugiej zaś strony to, w jaki sposób społeczeństwo wpływa na przedsiębiorstwo.

Społeczna odpowiedzialność biznesu oznacza, że przedsiębiorstwo przestrzega praw człowieka, dba o prawa interesariuszy – pracownika, dostawców, klientów i partnerów, przeciwdziała wykluczeniom społecznym, szanuje i uwzględnia różnorodność społeczeństwa. To także firma, która dzieli się zyskami z lokalnymi społecznościami np. poprzez działania charytatywne. Przedsiębiorstwo takie cechuje transparentność procedur i społeczne zaangażowanie.

Ład korporacyjny

Pod pojęciem ładu korporacyjnego rozumiemy wszelkie działania, które kształtują kulturę korporacyjną. To spełnianie obowiązków informacyjnych względem udziałowców, transparentna księgowość, szanowanie praw akcjonariuszy, unikanie praktyk monopolistycznych, stabilny system finansowania, przejrzystość podatkowa oraz zapobieganie sytuacjom korupcjogennym. To także strategia oparta na świadomym zarządzaniu ryzykiem oraz niezależnych audytach. Ład korporacyjny pozwala ocenić potencjał firmy do osiągania długoterminowych zysków oraz pokazuje gotowość zarządzających do dzielenia się zyskami z akcjonariuszami.

Istota raportowania ESG

Raporty ESG są podsumowaniem strategii i działań pozafinansowych przedsiębiorstwa. To istotny zbiór informacji na temat firmy zarówno dla partnerów biznesowych, inwestorów i analityków, jak i dla klientów, pracowników oraz lokalnych społeczności.

Raportowanie pozafinansowe spełnia kilka zadań. Pozwala na ocenę działań firmy, na analizę postępów we wdrażaniu kwestii związanych z ESG oraz stopnia realizacji przyjętych wcześniej założeń. Raporty ESG to także doskonałe narzędzie do inwestowania, które umożliwia porównywanie przedsiębiorstw. Pozwalają one z jednej strony lepiej inwestować, z drugiej ocenić ryzyko inwestycyjne. Umożliwiają też podejmowanie świadomych wyborów i np. rezygnację z inwestowania w firmę, która nie działa w duchu odpowiedzialności społecznej i środowiskowej oraz zrównoważonego rozwoju.

Wskaźniki zawarte w raportach mogą być także brane pod uwagę przez instytucje finansowe, co może się przekładać na konkretne działania banków (np. w kwestii odmowy udzielania kredytów czy usług) w stosunku do firm, których działanie np. znacznie obciąża środowisko naturalne lub wzbudza wątpliwości społeczne.

Utrudnienia, czyli to jeszcze nie koniec prac

Inwestując odpowiedzialnie środowiskowo i społecznie, przedsiębiorca uniemożliwia sobie inwestowanie w przedsiębiorstwa w branżach „nieetycznych” jak branża papierosowa czy alkoholowa.

Poprawy nadal wymagają też procedury i standardy. Krokiem w dobrym kierunku jest Dyrektywa CSRD, która ujednolica standardy raportowania, wprowadzając konieczność przeprowadzania raportów zgodnie ze standardami ESRS [1].

Kolejną trudnością jest brak odpowiednich narzędzi do sprawdzania przedsiębiorstwa pod kątem spełniania standardów ESG. Stąd też duże ryzyko greenwashingu. Jest to z reguły świadome wprowadzanie w błąd społeczeństwa przez przedsiębiorstwo i sugerowanie, że firma spełnia standardy ESG, działa dbając o środowisko i ludzi, podczas gdy nie jest to prawdą. To np. strategia oparta na fałszywym sugerowaniu ekologiczności jedynie w celu zysku poprzez stosowanie określonej faktury opakowania czy haseł umieszczonych na produkcie. Greenwashing to niestety popularna strategia komunikacji marketingowej, oparta na fałszywych lub wprowadzających w błąd deklaracjach.

Nie tylko zrównoważony rozwój, czyli co daje ESG?

Przede wszystkim wdrożenie strategii ESG i inwestowanie zrównoważone wydaje się jedynym wyborem, gdy myślimy w kategoriach środowiskowych i społecznych. Jeśli Unia Europejska wszystkie działania kieruje w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym, to inwestowanie odpowiedzialne społecznie i środowiskowo jest działaniem odpowiednim do wytyczonej polityki i przyszłościowym.

Zrównoważony biznes i inwestowanie oparte na ESG może być także doskonałym zabezpieczeniem dla przedsiębiorstwa i pozwoli uniknąć ewentualnych strat wynikających z nieetycznych działań oraz współpracy z niewłaściwymi kontrahentami.

Dzięki standardom ESG przedsiębiorstwo może zyskać dużą przewagę nad pozostałymi spółkami ze swojej branży i być mile widzianym partnerem w biznesie, jest też dużym ułatwieniem w podejmowaniu decyzji biznesowych.

Co ważne, spełnianie określonych przez ESG standardów przyczyni się do budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa i wyraźnie zwiększy jego wartość w oczach klientów, interesariuszy oraz inwestorów. Firma taka będzie też miała silniejszą pozycję na rynku pracy, na co zawsze zwracają uwagę nie tylko inwestorzy i klienci, ale i obecni i przyszli pracownicy.

Zarządzanie firmą w duchu zrównoważonego rozwoju przynosi wiele korzyści. To m.in.:

• Lepsze zarządzanie ryzykiem w organizacji.
• Dbałość o pracowników, która skutkuje niższą rotacją zatrudnienia i ich większe zaangażowanie.
• Zwiększone możliwości B2B (z uwagi na coraz powszechniejszy wymóg spełniania kryteriów ESG).
• Lepszy dostęp do finansowania i lepsze warunki oferowane przez firmy finansowe i banki.
• Pozytywny wizerunek organizacji.
• Lepsze relacje z inwestorami i wyższa ocena spółki przez inwestorów.
• Ochrona środowiska oraz ewentualne oszczędności wynikające z efektywnego zużycia energii.

Dlaczego to ma sens?

ESG to przede wszystkim zmiana podejścia do inwestowania, to inwestowanie odpowiedzialne społecznie oraz zwracające uwagę na zagadnienia środowiskowe. To niezbędny w dzisiejszym świecie zrównoważony rozwój i uważność na zasoby, którymi dysponujemy. ESG zwraca uwagę na odpowiedzialność biznesu w kwestiach środowiskowych i społecznych. Istotą ESG jest to, aby osiągać zysk przy jednoczesnym wywieraniu pozytywnego wpływu na otoczenie. To duża zmiana w zarządzaniu przedsiębiorstwem, ale i też szansa na uzyskanie przewagi nad spółkami zarządzanymi dotychczasowymi metodami oraz zapewnienie w długim terminie trwałości biznesu.

Niewątpliwie jest jeszcze dużo do zrobienia, a sam system nie jest idealny. Jednak z pewnością jest to właściwa droga i rozsądna strategia w myśleniu o biznesie. ESG to także to także czynnik, który nabiera coraz większego znaczenia na rynku i kształtuje ramy regulacyjne, polityczne i społeczne w krajach Unii Europejskiej.

Pytanie – konkretna odpowiedź!

Czym jest ESG?

ESG jest ważną i nieodzowną częścią biznesu. To raportowanie pozafinansowe mające wspierać przedsiębiorców w prowadzeniu firmy w kierunku zrównoważonego rozwoju, zwracające baczną uwagę na kwestie środowiskowe, prawa człowieka, organizację w miejscu pracy oraz społeczności lokalne. Kryteria ESG mają też być z założenia istotnym elementem we współpracy z innymi firmami oraz bazą wiedzy dającą nowe możliwości planowania biznesu. Dla inwestorów dane uzyskiwane z raportowania ESG to spore ułatwienie w podejmowaniu świadomych decyzji biznesowych w oparciu o wycenę spółek, możliwości porównania firm w obrębie jednej branży czy dokonania analizy pod kątem dbania danej spółki o środowisko oraz ludzi. Inwestorzy zostają wyposażeni w dane, które umożliwiają im ocenę danej firmy, jej postępy oraz podejście do kwestii środowiskowych.

Do czego odnosi się ESG?

Trzy podstawowe obszary, do których odnosi się ESG to: kwestie środowiskowe, odpowiedzialność społeczna i zarządzanie. Każdy z tych obszarów oddziałuje na siebie i w ten właśnie sposób powinny być one analizowane.

[1] ESRS (European Sustainability Reporting Standards) są to standardy raportowania zrównoważonego rozwoju. Ich celem jest ujednolicenie metodyki raportowania informacji ESG.