System BDO powstał na podstawie przepisów ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2021 poz. 779) [1] w celu gromadzenia i umożliwienia zarządzania informacjami z zakresu gospodarki odpadami. W systemie tym znajdują się informacje dotyczące powstałych odpadów z wprowadzonych na terytorium kraju opakowań i produktów w opakowaniach, olejów smarów, opon, pojazdów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, baterii oraz akumulatorów. W bazie BDO znajdują się również informacje o osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów, rodzajach i ilościach wytwarzanych odpadów, składowiskach odpadów oraz rodzajach instalacji do zagospodarowania odpadami.

Rejestr BDO

Rejestr BDO jest rejestrem podmiotów, w którym znajdują się podmioty wprowadzające produkty, produkty w opakowaniach oraz podmioty gospodarujące odpadami. Wpisu do rejestru dokonuje Marszałek Województwa na podstawie decyzji lub na wniosek podmiotu. Dokonując wpisu, podmiot uzyskuje własny numer rejestrowy. Od 1 stycznia 2020 roku wnioski mogą być składane wyłącznie elektronicznie za pośrednictwem systemu BDO. Wyjątek dotyczy podmiotów zagranicznych, które mogą złożyć wniosek w formie papierowej do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Rejestr dostępny jest na stronie https://bdo.mos.gov.pl w zakładce rejestr podmiotów.

Moduł ewidencji odpadów

Od 1 stycznia 2021 roku ewidencję odpadów można prowadzić jedynie za pośrednictwem systemu BDO. Zgodnie z art. 66 ustawy o odpadach [2], posiadacz odpadów musi prowadzić na bieżąco ilościową i jakościową ewidencję odpadów. Dokumenty ewidencji odpadów sporządzane w systemie BDO nie wymagają opatrzenia ich podpisem. Dla każdego kodu odpadów oraz miejsca i typu działalności należy prowadzić osobną kartę ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji (KEPWzE) na jeden rok kalendarzowy. Takie dokumenty jak umowy, karty ewidencji w formie papierowej oraz wszelkie inne dane, które nie znalazły się w systemie BDO, należy przechowywać przez 5 lat i udostępniać je na żądanie organów do tego uprawnionych.

W systemie BDO znajduje się pięć rodzajów kart ewidencji. Poniższa instrukcja dotyczy karty ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji, jednak prowadzący stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów zobowiązani są także do wystawiania karty ewidencji odpadów (KEO) i karty przekazania odpadów (KPO). KEO prowadzona jest dla rodzajów odpadów, które nie podlegają pod ustawę z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji [3], a KPO stosuje się dla wszystkich przekazywanych i przejmowanych odpadów. W przypadku karty przekazania wyjątek stanowi przypadek, w którym jedna ze stron jest zwolniona z obowiązku prowadzenia ewidencji.

Karta ewidencji pojazdów wyłączonych z eksploatacji

Pojazdem wycofanym z eksploatacji określa się pojazd stanowiący odpad, czyli przedmiot, którego posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub jest zobowiązany do pozbycia się. Karta ewidencji pojazdów wyłączonych z eksploatacji (KEPWzE) sporządzana jest przez prowadzących stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów. Stacjami demontażu określa się zakłady prowadzące przetwarzanie, w tym demontaż, który obejmuje usunięcie z pojazdów elementów i substancji niebezpiecznych oraz wymontowanie wyposażenia i części nadających się do ponownego użycia oraz elementów odpowiednich do odzysku lub recyklingu. Punktem zbierania odpadów określa się przedsiębiorstwo, które zawarło umowę z przedsiębiorcą prowadzącym stację demontażu dotyczącą przyjmowania zebranych pojazdów. Zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji [4], KEPWzE służy do ustalenia ilości odpadów poddanych odzyskowi lub recyklingowi i określenia uzyskanego poziomu odzysku i recyklingu dla przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu. Poziomy z dnia 1 stycznia 2015 roku wynoszą 95 proc. dla odzysku i 85 proc. dla recyklingu. Prowadzący punktu zbierania uzupełniania kartę w zakresie przyjętych i przekazanych pojazdów, prowadzący stacje demontażu w zakresie przyjętych, wytwarzanych, przetwarzanych i przekazanych odpadów.

Podmiot wprowadzający pojazdy na rynek ma obowiązek zapewnienia sieci zbierania pojazdów, która pozwala na oddanie pojazdu wycofanego z eksploatacji w każdym z województw w co najmniej trzech różnych stacjach demontażu lub punktach zbierania. Wśród trzech obowiązkowych lokalizacji musi znajdować się co najmniej jedna stacja demontażu, a wszystkie obiekty powinny być obecne w różnych miejscowościach. Wprowadzający pojazdy tworzy sieć zbierania pojazdów poprzez podpisanie umów z punktami zbierania i stacjami demontażu.

Tworzenie KEPWzE

 Sposób logowania do systemu BDO jest zależny od rodzaju podmiotu. Podmiot główny, który posiada nieograniczone możliwości w systemie, loguje się z wykorzystaniem strony login.gov.pl. Podmiot podrzędny, który posiada dostęp jedynie do kart ewidencji, loguje się w sposób natywny odpowiednim loginem i hasłem bezpośrednio w systemie BDO.

Po zalogowaniu ukazuje się lista podmiotów, w imieniu których można przeprowadzić ewidencję. Użytkownik może posiadać wiele podmiotów. W takim przypadku warto posłużyć się wyszukiwarką, wpisując odpowiednie dane i przyspieszając proces wyszukiwania. Po odnalezieniu odpowiedniego podmiotu należy wybrać przycisk „Opcje”, a następnie „Wybierz”.

Kolejną czynnością jest wybranie miejsca prowadzenia działalności podmiotu. Tak jak w poprzednim kroku, miejsce można odszukać znajdując je na liście lub posługując się wyszukiwarką. Po odnalezieniu odpowiedniej lokalizacji należy wybrać „Opcje” oraz „Wybierz”.

System BDO po zalogowaniu przekierowuje podmiot do sekcji ewidencji odpadów, a konkretniej do części dotyczącej KPO. W celu wypełnienia KEPWzE należy w menu bocznym strony przejść do sekcji „Karty ewidencji”, a następnie wybrać „Karty ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji”.

Na górze strony znajduje się wyszukiwarka KPO, która może być pomocna w przypadku posiadania wielu kart. Poniżej zlokalizowana jest lista kart podmiotu dla danego miejsca prowadzenia działalności. W celu utworzenia nowej karty należy posłużyć się przyciskiem „Nowa karta”.

Pierwszą informacją, jaką należy uzupełnić w nowej karcie, jest kod i rodzaj odpadu. Po wybraniu tego pola na ekranie ukazuje się okno z wyszukiwarką odpadów.

Wpisując w wyszukiwarkę kod lub rodzaj odpadów, wyświetla ona typy odpadów odpowiadających wpisanym kryteriom. Wyboru dokonuje się przyciskając na dany odpad.

Jeżeli odpad oznaczony jest kodem ex lub występuje zmiana statusu odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne, należy określić to zaznaczając odpowiedni kwadrat i uzupełniając wybrane pola.

Kolejnym krokiem jest uzupełnienie stanu magazynowego, a konkretniej masy pojazdów w tonach oraz liczby pojazdów na dzień 1 stycznia. Następnie spośród dwóch dostępnych opcji należy wybrać czy podmiot wypełniający prowadzi stację demontażu czy punkt zbierania pojazdów. Po wypełnieniu koniecznych informacji należy posłużyć się przyciskiem „Zapisz”.

Po zapisaniu karta znajduje się na liście powstałych KEPWzE. Wybierając przycisk „Opcje” istnieje możliwość usunięcia lub przejrzenia szczegółów karty. Usunięcie nie będzie możliwe, jeżeli w karcie zostaną dodane wpisy, jednak po ich likwidacji funkcjonalność powraca. W celu dodania wpisów należy wybrać „Szczegóły”.

W miejscu tym można również zapoznać się z informacjami dotyczącymi karty oraz w razie potrzeby zmienić je wybierając przycisk „Edycja”.

Po wybraniu przycisku „Edycja” możliwa jest zmiana takich informacji jak kod i rodzaj odpadu, stany magazynowe, rola prowadzącego ewidencję, kod ex oraz zmiana statusu odpadów niebezpiecznych.

Istnieje także możliwość dodania stanu magazynowego na dzień 1 stycznia, który uwzględnia inne odpady niż wskazany wcześniej kod. Można to zrobić posługując się przyciskiem „Dodaj”.

Chcąc dodać informacje o odpadach, puste pola należy uzupełnić o dane odpowiadające wybranemu rodzajowi odpadów.

Zmiany zatwierdza się przyciskiem „Zapisz”.

Tworzenie wpisów – prowadzący stację demontażu

W szczegółach KEPWzE u dołu strony umieszczone jest kilka zakładek, w których dokonuje się wpisów. Dla prowadzącego stację demontażu pierwsza z nich nosi nazwę „Przyjęte pojazdy”. Dokumentuje się w niej odpady przyjęte do miejsca prowadzenia działalności. Druga – „Wyposażenie i części” to lista wpisów, które dotyczą przedmiotów, wyposażenia i części pojazdu przeznaczonych do ponownego użycia. Zakładka „Wytwarzane odpady” dokumentuje odpady, które powstały w procesie demontażu, „Przetwarzane odpady” te poddane procesowi wytwarzania, a „Przekazane odpady” zawiera listę odpadów przekazanych do innego przedsiębiorcy. W ostatniej sekcji, która nosi nazwę „Zestawienie danych”, znajdują się tabele zawierające zaewidencjonowane rodzaje i łączne masy odpadów w zakresie wytwarzania, przetwarzania i przekazania odpadów. Wpisu dokonuje się posługując się przyciskiem „Nowy wpis”.

Dokonywanie wpisu w zakładce „Przyjęte pojazdy” należy zacząć od określenia, w jaki sposób pojazd znalazł się w posiadaniu podmiotu wypełniającego.

Dla opcji „Punktu zbierania pojazdów” na ekranie ukazuje się zapytanie o sposób przejęcia odpadów. Dostępne możliwości to: „Wpis dokonywany na podstawie karty przekazania odpadów”, „Przywóz do RP” oraz „Posiadacz odpadów zwolniony z obowiązku prowadzenia ewidencji”.

Jeśli wpis dokonany był na podstawie KPO, należy wskazać ją, posługując się wyszukiwarką. Kartę można odszukać bezpośrednio na liście lub wspomóc się opcjami filtrowania.

Po wskazaniu karty, dane w niej zawarte automatycznie uzupełniają puste pola.

Jeśli podmiot wskazał, że pojazdy sprowadził z zagranicy, musi on wskazać datę przejęcia odpadów, ich masę, liczbę pojazdów oraz kraj i miejscowość, do której trafiły pojazdy. Uzupełnienie pozostałych danych adresowych jest nieobowiązkowe.

Jeśli podmiot wskazał, że jest zwolniony z obowiązku prowadzenia ewidencji, musi uzupełnić datę przejęcia odpadów, masę w tonach oraz liczbę pojazdów. Takie same informacje musi także wskazać podmiot, który przyjął pojazdy do stacji demontażu w sposób bezpośredni. Tworzenie wpisu kończy się przy użyciu przycisku „Zapisz”.

Stworzony wpis znajduje się w sekcji „Przyjęte pojazdy”.

W celu dodania wpisu w zakładce „Wyposażenie i części” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

We wpisie uzupełnić należy masę przedmiotów wyposażenia i części przeznaczonych do ponownego użycia w tonach, datę wytworzenia oraz rodzaj procesu, który wskazuje się z wykorzystaniem wyszukiwarki.

Po odnalezieniu szukanego procesu przetwarzania, jego nazwa zaczytuje się automatycznie w odpowiadające temu miejsce.

Ostatnim krokiem jest wskazanie czy odbył się recykling oraz wybranie przycisku „Zapisz”.

Powstały wpis znajduje się w zakładce „Wyposażenie i części”.

W celu dodania nowego wpisu w zakładce „Wytwarzane odpady” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

Pierwszą z informacji, jaką należy uzupełnić, jest kod i rodzaj wytwarzanego odpadu. Wykonuje się to z wykorzystaniem wyszukiwarki.

Po odnalezieniu szukanego rodzaju odpadów i wybraniu go dane zaczytują się on automatycznie w puste pole.

Obowiązkowe jest wypełnienie także daty wytworzenia oraz masy odpadów powstałych z demontażu pojazdów. Jeżeli odpad oznaczony jest kodem ex lub występuje zmiana statusu odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne, należy określić to zaznaczając odpowiedni kwadrat i uzupełniając wybrane pola. Tworzenie wpisu kończy się wybraniem przycisku „Zapisz”.

Utworzony wpis znajduje się w zakładce „Wytwarzane odpady”.

Chcąc utworzyć nowy wpis w zakładce „Przetwarzane odpady” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

Tworząc wpis, obowiązkowym działaniem jest uzupełnienie kodu i rodzaju odpadu z wykorzystaniem wyszukiwarki, daty przetworzenia odpadów, masy odpadów poddanych recyklingowi, odzyskowi energii oraz innemu niż recykling procesowi odzysku z wyłączeniem odzysku energii. Istnieje możliwość uzupełnienia nazwy instalacji oraz kodu ex oraz zmiany statusu odpadów, jeśli dotyczy. Wpis zatwierdza się przyciskiem „Zapisz”.

Stworzony wpis znajduje się w zakładce „Przetwarzane odpady”.

W celu dodania nowego wpisu w zakładce „Przekazane odpady” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

Analogicznie do dwóch poprzednich wpisów należy uzupełnić kod i rodzaj odpadu oraz, jeśli jest taka potrzeba, uzupełnić kod ex oraz zmianę statusu odpadów niebezpiecznych. Obowiązkowym jest także wskazanie komu odpady zostały przekazane.

Jeśli odpady zostały przekazane za granicę, należy wskazać kraj, miejscowość, masę odpadów, datę rozpoczęcia oraz środek transportu. Podanie bardziej szczegółowych danych adresowych miejsca przekazania jest nieobowiązkowe. Wskazanie metody przetwarzania odbywa się z wykorzystaniem wyszukiwarki. Na końcu należy także zaznaczyć, czy odpady zostały poddane recyklingowi.

Jeśli podmiot wybrał, że odpady zostały przekazane w kraju, musi on wskazać KPO z wykorzystaniem wyszukiwarki. Po dokonaniu wyboru masa w tonach oraz data przekazania zaczytują się automatycznie. Wskazać należy także masę odpadów poddanych recyklingowi, odzyskowi energii, innemu procesowi odzysku, rozdrobnieniu w strzępiarce lub unieszkodliwieniu. Dane zatwierdza się przyciskiem „Zapisz”.

Stworzony wpis znajduje się w zakładce „Przekazane odpady”.

W zakładce „Zestawienie danych” zobaczyć można zsumowane wartości wytwarzanych, przetwarzanych i przekazanych odpadów z podziałem na rodzaje odpadów.

Tworzenie wpisów – prowadzący punkt zbierania odpadów

Prowadzący punkt zbierania w szczegółach stworzonej KEWPzE widzi jedynie dwie zakładki.. Sekcja o nazwie „Przyjęte” zawiera wpisy dotyczące przyjmowania pojazdów, a „Przekazane” ich przekazania. W celu stworzenia nowego wpisu w zakładce „Przyjęte” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

 

Uzupełniając wpis, należy dokonać wyboru dotyczącego sposobu przyjęcia pojazdów. Jeśli odbyło się ono na podstawie KPO, konieczne jest odnalezienie jej na liście z wykorzystaniem wyszukiwarki. Data przejęcia odpadów i ich masa zaczytuje się automatycznie. Do uzupełnienia pozostaje liczba przyjętych pojazdów.

Jeżeli pojazdy zostały przekazane w sposób bezpośredni, wskazać należy datę przejęcie odpadów, masę w tonach oraz liczbę pojazdów. Wpis zatwierdza się przyciskiem „Zapisz”.

Stworzony wpis znajduje się w zakładce „Przyjęte”.

W celu stworzenia nowego wpisu w zakładce „Przekazane” należy posłużyć się przyciskiem „Nowy wpis”.

Wpis należy uzupełnić o dane KPO. Po wskazaniu z wykorzystaniem wyszukiwarki odpowiedniej karty, dane zaczytują się automatycznie z wyjątkiem liczby pojazdów, którą należy uzupełnić samodzielnie. Wpis zatwierdza się przyciskiem „Zapisz”.

Stworzony wpis znajduje się w zakładce „Przekazane”.

W jaki sposób prowadzić ewidencję?

Niektóre z wymagań mogą różnić się w zależności od województwa. Z tego powodu warto pamiętać o roli właściwych Urzędów Marszałkowskich, do których można kierować pytania związane z ewidencją. Do organu należy także kierować wnioski aktualizacyjne dotyczące na przykład rozpoczęcia wytwarzania lub przyjmowania nowych typów odpadów. W tym przypadku podmiot ma 30 dni od takiego zdarzenia na skierowanie wniosku, a Urząd Marszałkowski 30 dni na rozpatrzenie wniosku. W czasie oczekiwania można prowadzić ewidencję.

Jedną z kluczowych kwestii, o których powinien pamiętać każdy z podmiotów działających w BDO jest to, że według wspomnianego już wcześniej art. 66 ustawy o odpadach ewidencję odpadów należy prowadzić na bieżąco. Według art. 180 [5] tego samego aktu prawnego podmiot niestosujący się do tego wymogu może być ukarany grzywną. Nie wolno również zapominać o fakcie, że aktualnie ewidencja może być prowadzona jedynie przez system BDO. Jeśli w poprzednich latach podmiot prowadził ewidencję w formie papierowej, nie musi jej jednak wprowadzać do systemu. Ważne jest także prowadzenie ewidencji oddzielnie dla wszystkich typów odpadów i obiektów, nawet jeśli znajdują się one pod tym samym adresem.

Oprócz tego system umożliwia również prowadzenie ewidencji odpadów niebezpiecznych, zmianę lokalizacji siedziby firmy, dodawanie kolejnych miejsc prowadzenia działalności, składanie sprawozdań komunalnych oraz sprawozdań o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami z podziałem na działy od I do VI a także I, II, V, VIII, IX, XI, XII i XIII, natomiast w przypadku likwidacji firmy należy pamiętać o złożeniu wniosku o wykreślenie z rejestru BDO. Cała baza ma uszczelnić system gospodarowania odpadami, dlatego poza polskimi firmami do prowadzenia ewidencji zobowiązane są również podmioty zagraniczne.

---

[1] Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2021 poz. 779) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000021/U/D20130021Lj.pdf  [dostęp: 28-09-2021]

[2] Art. 66 Ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2021 poz. 779) brzmi:

1. Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 3, zwanej dalej „ewidencją odpadów”.

2. W przypadku, o którym mowa w art. 28 ust. 1, do prowadzenia ewidencji w zakresie wytwarzanych odpadów obowiązany jest podmiot, na rzecz którego przeniesiono odpowiedzialność za wytwarzane odpady.

3. Sprzedawca odpadów i pośrednik w obrocie odpadami niebędący posiadaczami odpadów są obowiązani do prowadzenia na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów niebezpiecznych.

4. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy:

1) wytwórców:
a) odpadów komunalnych,
b) odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów,
c) będących rolnikami gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlegają wpisowi do rejestru na podstawie art. 51 ust. 1;

2) osób fizycznych i jednostek organizacyjnych niebędących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 ust. 8;

3) podmiotów, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1;

4) rodzajów odpadów lub ilości odpadów określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 5.

5. Minister właściwy do spraw klimatu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje odpadów lub ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, kierując się ich szkodliwością oraz potrzebą wprowadzenia ułatwień w przypadku wytwarzania niewielkich ilości odpadów.

[3] Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji z dnia 20 stycznia 2005 r. (Dz. U. 2020 poz. 2056) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20050250202/U/D20050202Lj.pdf  [dostęp: 28-09-2021]

[4] Art. 28 ust. 6 Ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji z dnia 20 stycznia 2005 r. (Dz. U. 2020 poz. 2056) brzmi:

Ilość odpadów poddanych odzyskowi lub recyklingowi ustala się na podstawie ewidencji odpadów prowadzonej przez przedsiębiorcę prowadzącego stację demontażu

[5] Art. 180 Ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2021 poz. 779) brzmi:

1. Kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi ewidencji odpadów albo prowadzi tę ewidencję w sposób nieterminowy lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega karze grzywny.

2. Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia ciążących na nim obowiązków w zakresie:

1) posiadania w trakcie transportu odpadów potwierdzenia wygenerowanego z BDO, zgodnie z art. 69 ust. 1a;
2) posiadania w trakcie transportu odpadów komunalnych potwierdzenia wygenerowanego z BDO, zgodnie z art. 71a ust. 3.

3. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisowi art. 72 nie przechowuje przez określony czas, nie udostępnia lub nie przedkłada dokumentów i wszelkich danych, o których mowa w art. 72 ust. 1.

4. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 67 ust. 10 albo ust. 11, nie wprowadza albo nie wprowadza w terminie do BDO informacji zawartych w dokumentach ewidencji odpadów sporządzonych w formie określonej w art. 67 ust. 7.